Probiotyki w IBS – skuteczna metoda leczenia czy marnowanie czasu?
Zespół jelita drażliwego to jednostka chorobowa, której diagnostyka przysparza sporo problemów zarówno lekarzom, jak i samym pacjentom. Często chory, trafiając do dietetyka jest już zniechęcony nieudanymi próbami leczenia, nierzadko ma też zaburzenia o charakterze depresyjnym. Praca z tego typu pacjentem nie należy do łatwych, a nierzadko wymaga tyleż samo cierpliwości od dietetyka, co od pacjenta. Strategii na właściwą dietę jest sporo - od lekkostrawnych posiłków, przez low-FODMAP, do zażywania szeregu leków i suplementów włącznie. Wielu specjalistów sugeruje także rozważenie probiotykoterapii w celu redukcji objawów IBS. Czy takie postępowanie ma sens? Jakie probiotyki warto sprawdzić w przypadku pacjenta z jelitem nadwrażliwym? Czy istnieje jeden właściwy preparat dostosowany dla wszystkich pacjentów z tą dolegliwością? Próbując odpowiedzieć na te pytania warto na początek zapoznać się z definicją i mechanizmem działania szczepów probiotycznych. Jak się okazuje ani jedno, ani drugie nie jest takie jednoznacznie. WHO zdefiniowało probiotyk w 2001 roku jako „żywe organizmy, które spożywane w odpowiedniej ilości wywołują prozdrowotny wpływ na organizm”. Dziś taki opis wydaje się już dość przestarzały, zwłaszcza w świetle nowych badań, które mówią o prozdrowotnym działaniu nawet samego DNA bakterii. Również mechanizm działania wielu drobnoustrojów nie jest do końca poznany i wciąż stanowi zagadkę dla naukowców. Co w takim razie warto polecić pacjentowi, by nie marnować jego czasu, chęci i pieniędzy? Według dostępnych źródeł rozważyć można m.in. następujące szczepy bakteryjne:
VSL#3 (B. longum, B. infantis, B. breve, L. acidophilus, L. casei, L. delbrueckii ssp. bulgaricus, L. plantarum, Streptococcus salivarius ssp. Thermophilus)
Nazwa handlowa: Vivomixx. Badania na szczepie VSL#3 przeprowadzono na 48-osobowej grupie pacjentów z IBS, z której połowa pacjentów została poddana leczeniu probiotykiem, a połowa placebo. Redukcja wzdęć została zaobserwowana u wszystkich pacjentów po upływie 4 tygodni terapii. W przypadku gazów poprawa w grupie badanej dotyczyła 46% osób [1,2].
Lactobacillus plantarum 299v
Nazwa handlowa: SanProbi IBS. Działanie prozdrowotne udokumentowano w badaniu na ponad dwustu pacjentach ze zdiagnozowanym IBS. Grupa leczona probiotykiem oraz grupa placebo zostały poddane terapii pod kątem zmniejszenia dolegliwości bólowych i wzdęć. Subiektywna ocena pacjentów była w 78.1 % dobra lub bardzo dobra w grupie badanej w porównaniu do 8,1 % w grupie placebo [3].
Lizat komórek E.coli (DSM17252) i Enterococcus faecalis (DSM 16440)
Nazwa handlowa: ProSymbioflor. Preparat przebadany w trakcie 8-tygodniowej interwencji na grupie 264 dorosłych pacjentów ze zdiagnozowanym IBS. Odnotowano znaczącą redukcję objawów z jednoczesną dobrą tolerancją leku przez pacjentów [4].
Niepatogenne formy Escherichii coli (DSM 17252)
Nazwa handlowa: Symbioflor 2. Probiotyk przebadano na grupie ponad 200 dzieci z typowymi objawami IBS. Dwie grupy pacjentów podzielono na 4 kliniczne podgrupy w zależności od typów IBS: bólowo – biegunkowej, bólowo – zaparciowej, z naprzemiennymi biegunkami oraz zaparciami lub bólem niespecyficznym. Skuteczność preparatów oceniali lekarze i rodzice pacjentów – obie grupy w ponad 80% oceniły go jako skuteczny lek w redukowaniu objawów IBS . W zależności od podgrupy zaobserwowano różny skutek działania szczepu E. coli: u osób wykazujących postać bólowo – zaparciową zauważono zwiększenie częstotliwości stolca, u osób z postacią bólowo – biegunkową zmniejszenie częstotliwości wypróżnień [5].
Saccharomyces boulardii
Nazwa handlowa np. Enterol, Dierol. Udowodniono skuteczność probiotyku w biegunkowej postaci IBS. Badanie na 53 pacjentach dowiodło redukcję objawów zarówno u pacjentów stosujących preparat z S.boulardii, jak i probiotyku w połączeniu z mesalazyną (niesteroidowy lek przeciwzapalny) [6]. Jak widać po przytoczonych wyżej badaniach (a także wielu innych, do których lektury zachęcam!), probiotyki stanowią obiecujący trend w leczeniu osób z IBS. Wielu pacjentów odczuwa znaczącą poprawę jakości życia (redukcja objawów) po regularnym spożywaniu preparatów z wyselekcjonowanymi drobnoustrojami. Niestety nie istnieje jeden właściwy szczep dla każdego pacjenta z IBS i niejednokrotnie zdarza się, że pacjent musi próbować kilku preparatów, zanim znajdzie ten, który przyniesie najlepszy skutek. Do rozważenia pozostaje również badanie mikroflory jelit, które ułatwi dobranie odpowiedniego preparatu. Kluczem do sukcesu i lepszego samopoczucia pacjenta jest każdorazowo indywidualizacja zaleceń, zarówno dietetycznych, jak i w stosowanych probiotykach. Nie można zapominać również o zadbaniu o kondycję psychiczną pacjenta – jeśli wykazuje on oznaki stanów depresyjnych, warto w świadomy i delikatny sposób odesłać go na specjalistyczną terapię do psychologa. Może to stanowić milowy krok w leczeniu dolegliwości jelitowych.
Przeczytaj o mikrobiocie jelitowej
Więcej na stronie Instytutu Mikroekologii
Bibliografia:
Kim HJ, Vazquez Roque MI, Camilleri M, Stephens D, Burton DD, et al. A randomized controlled trial of a probiotic combination VSL#3 and placebo in irritable bowel syndrome with bloating. Neurogastroenterol Motil. 2005;17:687–696
Aragon G, Graham DB, Borum M, Doman DB. Probiotic Therapy for Irritable Bowel Syndrome. Gastroenterology & Hepatology. 2010;6(1):39-44
Ducrotté P, Sawant P, Jayanthi V. Clinical trial: Lactobacillus plantarum 299v (DSM 9843) improves symptoms of irritable bowel syndrome. World Journal of Gastroenterology : WJG. 2012;18(30):4012-4018. doi:10.3748/wjg.v18.i30.4012
Enck P., Zimmermann K., Menke G., Muller-Lissner S. , Martens U., Klosterhalfen S., A mixture of Escherichia coli (DSM 17252) and Enterococcus faecalis (DSM 16440) for treatment of the irritable bowel syndrome – A randomized controlled trial with primary care physicians, Neurogastroenterol Motil (2008)
Martens U., Enck P., Zieseniß E. Probiotic treatment of irritable bowel syndrome in children GMS German Medical Science 2010, Vol. 8, ISSN 1612-3174
Bafutto M., Almeida J.R., Leite N.V., Costa M.B., Oliveira EC., Resende-Filho J. Treatment of diarrhea-predominant irritable bowel syndrome with mesalazine and/or Saccharomyces boulardii, Arq Gastroenterol. 2013 Oct-Dec;50(4):304-9.
