"DOBRY" CHOLESTEROL
„Dobry” cholesterol to lipoproteina o wysokiej gęstości (HDL – High Density Lipoprotein), której przypisuje się korzystny wpływ na zdrowie człowieka. By dowiedzieć się jak jest jej poziom w naszym organizmie, należy wykonać badania biochemiczne krwi. Najczęściej wynik podawany jest z wartością cholesterolu całkowitego, obok frakcji LDL (tzw. „złego” cholesterolu). Tak naprawdę HDL nie jest rodzajem cholesterolu, lecz jego frakcją. W organizmie przypisuje się jemu, takie działanie jak: usuwanie cholesterolu z tkanek obwodowych, ze ścian naczyń oraz innych frakcji lipidowych (VLDL, chylomikrony), a także zdolność do przechowywania zapasu białek (apoprotein). Dzięki funkcjom jakie pełni dla naszego zdrowia, przypisuje się jemu właściwości ochronne, np. zapobiegające wystąpieniu miażdżycy. Uważa się, że dla organizmu człowieka najkorzystniejszy jest odpowiednio wysoki poziom HDL oraz niskie wartości LDL w surowicy krwi. By móc określić ryzyko rozwoju miażdżycy lub wystąpienia zawału bądź udaru, warto określić stosunek „dobrego” cholesterolu do „złego”.
NORMA DLA HDL
Wartości referencyjne dla mężczyzn HDL >1,0 mmo/l (>40 mg/dl ) Wartości referencyjne dla kobiet HDL >1,3 mmol/l (>50 mg/dl )
NISKI POZIOM HDL
Może być związany, z takimi dolegliwościami jak :
- Cukrzyca typu 2,
- Hiperlipidemia rodzinna,
- Terapia farmakologiczna – przyjmowaniem np. sterydów anabolicznych, beta-blokerów, inhibitorów proteaz.
- Zbyt niski poziom „dobrego” cholesterolu (poniżej normy ustalonej dla płci), zwiększa ryzyko rozwoju miażdżycy, choroby wieńcowej. Takie wartości mogą wynikać z nieprawidłowej diety oraz niskiego poziomu aktywności fizycznej.
WYSOKI POZIOM HDL
Wysoki poziom HDL dla większości osób jest wynikiem pozytywnym, uważa się, że im więcej tej frakcji cholesterolu w organizmie, tym lepiej dla naszego zdrowia. Liczne badania pokazują, iż wraz ze wzrostem „dobrego” cholesterolu, spada ryzyko chorób wieńcowych.
WYJĄTEK! WYSOKI POZIOM HDL NIE DLA WSZYSTKICH JEST OZNAKĄ ZDROWIA ! Często powtarzana przez lekarzy i dietetyków teza wskazująca, iż podwyższone stężenie HDL jest oznaką zdrowia, została poddana ocenie. Jak się okazuje nie u wszystkich osób wysoki poziom HDL, wskazuje na równie dobry stan zdrowia. Naukowców z Perelman School of Medicine (działającej przy Uniwersytecie w Pensylwanii), przeprowadzili badania, w których wykazali, że podwyższone stężenie cholesterolu HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) jest w niektórych przypadkach niekorzystne!
DLA KOGO WYSOKIE STĘŻENIE HDL JEST NIEKORZYSTNE?
„Uważa się, że wystąpienie polimorfizmu w genie SCARB1 może powodować wzrost ryzyka wystąpienia choroby wieńcowej nawet u osób z podwyższonym stężeniem cholesterolu HDL”. Także wcześniej wykonane badania prezentowały wyniki, w których można było wyczytać, że HDL nie w każdej chorobie związanej z układem krążenia będzie spełniał funkcję ochronną. „Badacze określili sekwencję regionów związanych ze stężeniem HDL we krwi u 328 osób, które wykazywały podwyższone jego stężenie. Jednym z genów, który wzięto pod obserwację był gen SCARB1, który koduje w organizmie receptor HDL (SR-BI) na powierzchni komórek. Jak się okazało osoby z upośledzoną funkcjonalnością genu SCARB1 posiadały podwyższony poziom cholesterolu HDL. Jego średnie stężenie w surowicy krwi badanych osób wynosiło 150mg/dl (za prawidłowe, wskazane stężenie uznano 50mg/dl). Wstępne szacunki wskazują, że ten wariant genetyczny może dotyczyć 1 na 1700 osób i powodować znacznie zwiększone ryzyko choroby niedokrwiennej serca w porównaniu do osób posiadających prawidłowy wariant genu SCARB1”. Dodatkowo wskazano również, że występowanie tego wariantu genetycznego może być szczególnie częste w populacji osób zamieszkujących w dużej mierze Europę Środkową i Wschodnią. Obecnie istnieje potrzeba stworzenia badań, które ułatwiły by znalezienie tej 1 osoby na 1700, co mogłoby pomóc w postępowaniu profilaktycznym i terapeutycznym.
Piśmiennictwo:
Su Z1, Leduc MS, Korstanje R, Paigen B. Untangling HDL quantitative trait loci on mouse chromosome 5 and identifying Scarb1 and Acads as the underlying genes. J Lipid Res. 2010 Sep;51(9):2706-13.
Álvaro Cerda, Fabiana Dalla Vecchia Genvigir, Influence of polymorphisms and cholesterol-lowering treatment on SCARB1 mRNA expression Journal of atherosclerosis and thrombosis 8, 18, 640-651
http://dx.doi.org/10.1155/2015/607120
Willer C. J., Sanna S., Jackson A. U., Scuteri A., Bonnycastle L. L., Clarke R., Heath S. C., Timpson N. J., Najjar S. S., Stringham H. M., et al. 2008.
Newly identified loci that influence lipid concentrations and risk of coronary artery disease. Nat. Genet. 40: 161–169