PRZEWLEKŁA OBTURACYJNA CHOROBA PŁUC (POChP) A DIETA

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)  uważa się, że obecnie jest jednym z największych problemów zdrowia publicznego. To jedna z głównych przyczyn przewlekłej chorobowości i umieralności na całym świecie, zajmuje 4 miejsce wśród przyczyn zgonów. Jak pokazują wyniki ostatnich badań, komfort życia u osób chorych na POChP jest obniżony w porównaniu do populacji zdrowych. Jest to jednostka chorobowa charakteryzująca się utrwalonym ograniczeniem przepływu powietrza przez dolne drogi oddechowe. Najczęściej postępuje i jest związane z nadmierną reakcją zapalną w oskrzelach i płucach w odpowiedzi na szkodliwe działanie gazów i pyłów. W Polsce najczęściej dotyczy dymu tytoniowego (około 80% przypadków), ale także zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego o udowodnionym szkodliwym wpływie na płuca i są to m.in.: dwutlenek siarki (SO2), dwutlenek azotu (NO2), ozon i pył zawieszony, czyli cząsteczki pyłu o różnym składzie chemicznym, unoszące się w powietrzu ze względu na niski ciężar. Zaostrzenia i obecność chorób współistniejących wpływają na przebieg POChP u poszczególnych chorych. W przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc dochodzi do zniszczenia miąższu płucnego, co zmniejsza sprężystość płuc oraz powoduje zmiany strukturalne w obrębie drobnych dróg oddechowych prowadzące do ich zwężenia. Są one głównymi przyczynami ograniczenia przepływu powietrza przez oskrzela w czasie wydechu. Na trwałe zmiany strukturalne w obrębie obwodowych dróg oddechowych nakładają się elementy odwracalne, jakimi są obrzęk, hipersekrecja śluzu i skurcz mięśni gładkich, które także powodują zwiększenie oporu oskrzelowego i utrudnienie przepływu powietrza.  

JEŻELI PODEJRZEWASZ, ŻE CIERPISZ NA POChP  ZGŁOŚ SIĘ DO LEKARZA

Rozpoznanie choroby lekarz ustali na podstawie wywiadu, badania przedmiotowego, spirometrycznego i radiologicznego klatki piersiowej, bądź ją wyeliminuje. Ważne by wcześnie zdiagnozować problem i rozpocząć terapię. POChP można podejrzewać u każdej osoby po 40. roku życia, która pali papierosy od wielu lat lub  jest narażona na środowiskowe zanieczyszczenia powietrza (w miejscu zamieszkania, w pracy), która kaszle i wykrztusza plwocinę (najczęściej rano). Objawy te występują przez wiele lat. Chory zazwyczaj skarży się na postępującą z upływem lat duszność, jaka początkowo występuje wyłącznie podczas wysiłku. Natomiast w końcowym okresie choroby i podczas jej zaostrzeń duszność może być także odczuwana podczas pozostania w spoczynku. W przypadku zaawansowanej postaci schorzenia obserwuje się pracę dodatkowych mięśni wdechowych (zaciąganie dolnych przestrzeni międzyżebrowych w czasie wdechu, wydech przez zwężone usta i sinica centralna). Mogą występować zaburzenia neurologiczne i psychiczne, jakie wiąże się z niedotlenieniem i przewlekłą kwasicą oddechową.  

WSKAZÓWKI DIETETYCZNE W POChP

Rezygnacja z palenia papierosów - rzucenie palenia jest podstawą pierwotnej oraz wtórnej profilaktyki schorzenia. To metoda o udowodnionej skuteczności, która zapobiegania rozwojowi choroby. Zaprzestanie palenia jest również jedynym, poza domowym leczeniem tlenem, postępowaniem, które może wydłużyć życie osobom chorych na POChP.

Najlepiej zaprzestać pracy w środowisku, w którym zanieczyszczenia pyłowe i gazowe przekraczają najwyższe dopuszczalne stężenia. W niektórych przypadkach konieczna może okazać się przeprowadzka z miejsca zamieszkania, w którym obserwuje się wysokie zanieczyszczenie powietrza.

Lekarze zalecają szczepienia przeciw grypie u chorych na POChP, zwłaszcza w starszych grupach wiekowych. Jak się okazuje szczepienia przeciw grypie zmniejszają częstość zaostrzeń, hospitalizacji oraz śmiertelność u chorych na POChP.

Oprócz konsultacji u lekarza i ustalenia metody leczenia środkami farmakologicznymi warto rozpocząć współpracę z fizjoterapeutą. Podstawowym celem tzw. rehabilitacji oddechowej jest zmniejszenie objawów choroby, poprawa jakości życia oraz zwiększenie fizycznego i emocjonalnego uczestnictwa w codziennej aktywności życiowej.

Pacjent z POChP wymaga holistycznego leczenia, dlatego powinien także zasięgnąć porady u dietetyka, który udzieli wskazówek jak powinna wyglądać dieta w tej chorobie. Do ogólnych zaleceń zalicza się, m.in.:

Osoby z nadwagą/otyłością powinny zredukować swoją masę ciała – może to przynieść pozytywne korzyści i zapewnić poprawę parametrów wentylacji. Jednak spadek masy ciała powinien nastąpić po okiem doświadczonego specjalisty, by uniknąć utraty beztłuszczowej masy ciała.

Nowe badania wskazują na ochronne działanie diety śródziemnomorskiej w zapobieganiu POChP.

Osobie z POChP proponuje się włączenie żywności zaliczanej do wysokobiałkowej (m.in. nabiał, ryby, mięso, jaja). Dodatkowo w ten sposób można zapobiec wystąpieniu niedokrwistości, która często nasila objawy ww. choroby. Należy także zadbać o odpowiednią ilość kwasów tłuszczowych omega 3 (olej rzepakowy, oliwa z oliwek extra virgin, oleju z orzecha włoskiego, tłuste ryby – łosoś, tuńczyk, makrela) w jadłospisie chorego, z pewnością wpłynie to na zmniejszenie stanu zapalnego towarzyszącego POChP. Nie zaleca się spożywania żywności bogatej w cukry proste (o wysokim indeksie glikemicznym), ponieważ węglowodany proste zwiększają iloraz oddechowy – w konsekwencji zużycie tlenu poprzez preferencyjne utlenianie węglowodanów. Chory powinien spożywać odpowiednią ilość posiłków w ciągu każdego dnia, dobraną do jego potrzeb, dietę o odpowiedniej energetyczności.

Z ciekawostek! Wędzone mięso i wędliny, zawierające duże ilości azotynów (wykorzystywanych jako środki konserwujące), umieszczone w jadłospisie, grożą zwiększeniem stresu oksydacyjnego w organizmie człowieka i przyczyniają się do powstania POChP.
 

Piśmiennictwo:

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc rozpoznawania i leczenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Pneumonol. Alergol. Pol. 2010; 78: 1–45.

Troosters T., Celli B., Lystig T. i wsp. Tiotropium as a first maintenance drug in COPD: secondary analysis of the UPLIFT trial. Eur. Respir. J. 2010; 36: 65–73

Lin K., Watkins B., Johnson T. i wsp. Screening for chronic obstructive pulmonary disease using spirometry: summary of the evidence for the US Preventive Services Task Force. Ann. Intern. Med. 2008; 148: 535–543

Niepsuj G., Kozielski J., Niepsuj K. i wsp. Przewlekła obturacyjna choroba płuc wśród mieszkańców Zabrza. Wiad. Lek. 2002; 55 (supl. 1): 354–359

Burrows B., Kettel L.J., Niden A.H. i wsp. Patterns of cardiovascular dysfunction in chronic obstructive lung disease. N. Engl. J. Med. 1972; 286: 912–918