Cukrzyca ciążowa - słodki problem z którym można sobie poradzić
To że cukrzyca jest epidemią XXI słyszał prawie każdy. Coraz częściej jednak słyszy się termin „cukrzyca ciężarnych”. Czym więc charakteryzuje się cukrzyca ciężarnych (GDM - gestational diabetes mellitus) oraz jak postępować aby zadbać o siebie i rozwijające się maleństwo? Co zrobić by mnożące się w głowie pytania nie spędzały snu z powiek przyszłej mamie w tym wyjątkowym dla niej czasie?
Cukrzyca ciążowa - czy znajdujesz się w grupie ryzyka?
Mianem cukrzycy ciążowej określa się różnego stopnia zaburzenia tolerancji węglowodanów, cukrzycę rozwijającą się lub po raz pierwszy rozpoznaną w czasie ciąży. Na zwiększone ryzyko wystąpienia tej choroby wpływa późne macierzyństwo – po 35. roku życia, jak również każda kolejna ciąża. Urodzenie dziecka o dużej masie ciała, czyli powyżej 4 kg lub z wadą rozwojową, a także poronienie - mogą świadczyć o predyspozycji do wystąpienia choroby w kolejnej ciąży. Szalenie istotne jest zadbanie o prawidłową masę ciała przyszłej mamy, gdyż nadwaga (BMI powyżej 25 kg/m2), także zwiększa ryzyko zachorowań. Jak wskazuje Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, do GDM predysponuje nadciśnienie tętnicze przed ciążą, występowanie cukrzycy typu 2 w rodzinie, a także rozpoznanie cukrzycy ciążowej w poprzednich ciążach. Tak więc jeśli dopiero planujesz powiększenie rodziny najpierw zadbaj o siebie. Dąż do normalizacji masy ciała (BMI: 18,5 – 24,9 kg/m2 wg zaleceń WHO) i kontroluj ciśnienie tętnicze, a jeżeli jedno z rodziców lub rodzeństwa ma stwierdzoną cukrzycę typu 2, możesz wykonać test tolerancji glukozy aby sprawdzić, czy nie występuje u Ciebie tzw. cukrzyca „nieznana”. Panie, które usłyszały właśnie radosną nowinę i oczekują potomstwa, powinny mieć na pierwszej wizycie ginekologicznej oznaczony poziom stężenia glukozy we krwi na czczo. Wynik nie przekraczający 100 mg/dl jest normą i wtedy kolejne badanie przeprowadza się między 24. a 28. tygodniem ciąży.
Co jeśli wyniki jest nieprawidłowy …
… a lekarz po wykonaniu testu diagnostycznego stwierdzi cukrzycę ciążową? W takim przypadku określi, czy jest to nieprawidłowa tolerancja glukozy i wystarczy tylko (i aż ) odpowiednia dieta, czy może konieczne jest wprowadzenie na czas ciąży dodatkowo insulinoterapii. W każdym z tych przypadków sposób odżywiania jest kluczem do zapobiegania powikłaniom, takim jak wady wrodzone czy makrosomia płodu (urodzeniowa masa ciała dziecka wyższa niż 90. centyl).
Cukrzyca ciążowa - dieta
Dzienna dawka energii powinna być dopasowana indywidualnie do pacjentki. Średnio jest to 35 kcal na kg należnej masy ciała, czyli 1500 – 2400 kcal uzależnione od wieku i aktywności fizycznej kobiety. Około 50 % tej energii powinny stanowić węglowodany – najlepiej te o niskim indeksie glikemicznym (IG), np. pełnoziarniste produkty zbożowe. Surowe warzywa są w tej kwestii waszym ogromnym sprzymierzeńcem. Należy jednak pamiętać że proces gotowania podnosi IG, a szczególnie takie produkty jak marchewka i burak lepiej spożyć w formie surowej np. jako sok warzywny. W przypadku cukrzycy ciążowej, białko powinno stanowić około 30% wartości energetycznej diety (1,3 g /kg masy ciała), przy czym preferowane są chude gatunki mięsa. Tłuszcze powinny stanowić około 20 - 30 % udziału energetycznego w dziennym jadłospisie. Najbardziej preferowany jest ten w postaci oleju dodanego do sałatki lub pieczona ryba morska. Bardzo ważne jest rozłożenie wartości energetycznej na pięć – sześć niedużych objętościowo posiłków, spożywanych co około 3 godziny. Pozwoli to zapobiec wahaniom poziomu glikemii w ciągu dnia. W cukrzycy ciążowej, pamiętać należy, także o spożyciu posiłku nocnego tzw. „drugiej kolacji” do godziny 22.00. Posiłek chroni przed nagłym spadkiem poziomu glukozy w nocy. Produkty takie jak słodycze, słodkie napoje, bardzo słodkie owoce jak winogrona, białe pieczywo, potrawy mączne np. kluski, białe przegotowane makarony, tłuste mięsa - są ocenzurowane. Pożywienie powinno zapewniać prawidłowy przyrost masy ciała, czyli średnio 8–12 kg, w zależności od tego ile ważyło się przed zajściem w ciążę (od ok. 7 kg dla BMI > 29,0 kg/m2 do 18 kg dla BMI < 19,8 kg/m2). Istotne jest również wykonanie po 6-12 tygodniach od porodu testu diagnostycznego (obciążenia 75 g glukozy) w celu jednoznacznego wykluczenia lub potwierdzenia cukrzycy typu 2 lub typu MODY.
Zobacz również: Czego nie jeść w ciąży?