Cukrzyca typu 2 (ang. type 2 diabetes) stanowi przewlekłą chorobę metaboliczną charakteryzującą się hiperglikemią wynikającą z zaburzonego wydzielania insuliny i/lub oporności tkanek na działanie insuliny. Zarówno międzynarodowe, jak i krajowe wytyczne podkreślają konieczność wczesnego rozpoznania, kształcenia pacjenta i wielotorowego leczenia (np. zażywania doustnych leków przeciwcukrzycowych i zachowania prawidłowej masy ciała) w celu zapobiegania powikłaniom.
Cukrzyca typu 2 to przewlekłe schorzenie metaboliczne, które często określane jest jako choroba cywilizacyjna. Stan przewlekle podwyższonego stężenia glukozy we krwi wynika z zaburzeń wydzielania insuliny przez komórki β trzustki i/lub zmniejszonej wrażliwości tkanek – głównie mięśni szkieletowych, wątroby oraz tkanki tłuszczowej – na działanie insuliny, czyli tzw. insulinooporności. [1,2]. Brak leczenia farmakologicznego lub nieprawidłowo wdrożona terapia cukrzycy typu drugiego może stać się przyczyną groźnych powikłań, w tym uszkodzenia naczyń krwionośnych, co z kolei prowadzi do uszkodzeń wielonarządowych [2].
Współczesne metody leczenia cukrzycy typu 2 zakładają nie tylko wdrożenie indywidualnie dobranych leków doustnych, ale także modyfikację stylu życia. Wsparciem jest m.in. regularna aktywność fizyczna, odpowiednia dieta, zmniejszenie masy ciała, a także kontrola nadciśnienia tętniczego krwi.
Rozwój cukrzycy typu 2 jest złożony i wieloczynnikowy (czynniki genetyczne, środowiskowe i epigenetyczne) Wśród najważniejszych mechanizmów wyróżnia się:
oporność tkanek na insulinę: tkanki mniej efektywnie wykorzystują insulinę, co powoduje konieczność wydzielania jej w większych ilościach, a to z kolei uruchamia mechanizm tzw. błędnego koła;
zaburzenie pracy trzustki, co przyczynia się do upośledzenia wydzielania insuliny i wzrost stężenia glukozy (glikemii).
Powyższe mechanizmy mogą rozwinąć się w organizmie na skutek występowania predyspozycji genetycznych, czyli czynnika niemodyfikowalnego.
Czynnikami modyfikowalnymi ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 są:
Należy podkreślić, że w początkowych etapach rozwoju choroby obserwuje się stan przedcukrzycowy, a to daje szansę na wczesną interwencję, polegającą m.in. na zmianie stylu życia. W większości przypadków pozwala to na zapobiegnięcie rozwinięciu się cukrzycy.
Cukrzyca typu 2 może początkowo przebiegać bezobjawowo lub manifestować się bardzo niespecyficznie. Symptomy rozwijają się stopniowo i z czasem na ogół ulegają nasileniu.
Objawy choroby obejmują:
Ponieważ objawy mogą być słabo wyrażone, wiele osób pozostaje nieświadomych choroby przez długi czas. Warto w przypadku ich wystąpienia lub obecności czynników ryzyka zgłosić się do lekarza w celu wykonania badań przesiewowych.
Rozpoznanie cukrzycy typu 2 opiera się na pomiarach glukozy oraz hemoglobiny glikowanej (HbA₁c) – zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) [5].
Typowe kryteria diagnostyczne obejmują:
Diagnostyka powinna również objąć ocenę czynników ryzyka i powikłań, w tym m.in. lipidogram, ciśnienie tętnicze krwi, czynność nerek (eGFR), albuminuria (obecność białka w moczu) i badanie dna oka.
Leczenie cukrzycy typu 2 ma charakter wielowymiarowy: obejmuje modyfikację stylu życia, edukację, samokontrolę oraz farmakoterapię dostosowaną do indywidualnego profilu diabetyka.
Pierwszym krokiem jest edukacja pacjenta w zakresie samokontroli glikemii, przyjmowania leków, aktywności fizycznej, redukcji masy ciała (o ile istnieje taka potrzeba) i zdrowej diety (o niskim indeksie glikemicznym).
Zaleca się:
Farmakoterapia cukrzycy typu 2 jest etapem koniecznym u większości pacjentów, szczególnie gdy modyfikacja stylu życia nie pozwala uzyskać prawidłowych wartości glikemii. Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego oraz konsensusu Europejskiego Stowarzyszenia Badań nad Cukrzycą (ang. European Association for the Study of Diabetes, EASD) lekiem pierwszego wyboru — o ile nie istnieją przeciwwskazania — pozostaje metformina [5,6].
Metformina cechuje się korzystnym profilem bezpieczeństwa, niskim ryzykiem pojawienia się hipoglikemii oraz udokumentowanym wpływem na redukcję ryzyka powikłań metabolicznych [7].
Jeżeli mimo stosowania metforminy i zmian stylu życia nie udaje się osiągnąć celu terapeutycznego (np. HbA₁c < 7 proc., zależnie od indywidualnych ustaleń), rekomenduje się dołączenie kolejnych leków. Wybór terapii zależy od profilu pacjenta, obecności powikłań oraz ryzyka sercowo-naczyniowego [5].
Najczęściej stosowane grupy leków drugiego wyboru zgodnie z PTD i EASD:
W przypadkach znacznie podwyższonej glikemii, objawowej hiperglikemii lub niewydolności wydzielania insuliny może być konieczne wcześniejsze włączenie insulinoterapii [5].
Chociaż pełny zakres żywienia w cukrzycy typu 2 jest tematem osobnego artykułu, poniżej przedstawiono kluczowe zasady:
Chroniczna hiperglikemia, szczególnie przy współwystępowaniu czynników ryzyka (np. nadciśnienia tętniczego krwi, dyslipidemii) przyczynia się do rozwoju powikłań, w tym głównie:
Profilaktyka cukrzycy typu 2 koncentruje się przede wszystkim na minimalizowaniu czynników ryzyka, w tym utrzymaniu prawidłowej masy ciała lub jej redukcji w przypadku nadwagi/otyłości. Niemniej istotna jest regularna aktywność fizyczna – co najmniej 150 min tygodniowo umiarkowanej intensywności. Kluczowe znaczenie ma zdrowe żywienie, a zwłaszcza ograniczenie żywności wysoko przetworzonej, umiarkowanie w spożyciu węglowodanów i tłuszczów nasyconych.
Zaleca się regularne monitorowanie glikemii, zwłaszcza u osób z zaburzeniami tolerancji glukozy, nadwagą i historią cukrzycy w rodzinie. Warto zaznaczyć, że zarówno w przypadku osób dorosłych, jak i dzieci niezwykle ważna jest edukacja i wsparcie behawioralne w zakresie prowadzenia zdrowego stylu życia.
Cukrzyca typu 2 to złożona choroba metaboliczna o istotnym wpływie nie tylko na indywidualnego pacjenta, ale także na zdrowie publiczne. Kluczowe w opanowaniu jej przebiegu są: wczesne rozpoznanie, edukacja pacjenta, wielotorowe podejście terapeutyczne – obejmujące modyfikację stylu życia i farmakoterapię zgodną z aktualnymi wytycznymi oraz ciągła ocena ryzyka i powikłań. Prawidłowe działania pozwalają znacząco ograniczyć ryzyko powikłań i poprawić jakość życia diabetyków.
Poniżej znajdują się odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące cukrzycy typu 2.
Główne przyczyny to oporność tkanek na insulinę oraz stopniowy defekt komórek β trzustki, co prowadzi do hiperglikemii. U podstaw leżą czynniki genetyczne, nadwaga/otyłość, nieprawidłowy styl życia oraz współistniejące zaburzenia metaboliczne.
Nie można mówić o całkowitym wyleczeniu cukrzycy typu 2 w sensie usunięcia choroby i ryzyka powrotu. Możliwa jest jednak skuteczna kontrola glikemii i spowolnienie postępu schorzenia oraz zmniejszenie ryzyka powikłań.
U niektórych pacjentów, zwłaszcza we wczesnym stadium choroby, przy intensywnej interwencji (redukcja masy ciała, zmiana stylu życia, odpowiednia farmakoterapia) możliwa jest remisja metaboliczna – co oznacza, że wartość glukozy pozostaje prawidłowym poziomie. Niemniej jednak choroba nadal może mieć tendencję do progresji, dlatego wymaga monitorowania.
Przy prawidłowym leczeniu, monitorowaniu i kontrolowaniu czynników ryzyka – takich jak glikemia, ciśnienie tętnicze, lipidy – diabetycy mogą prowadzić normalne i długoletnie życie.
Cukrzyca typu 2 ma komponent genetyczny – osoby, których rodzice lub rodzeństwo chorują, mają wyższe ryzyko zachorowania. Jednak genetyka to tylko część całości – kluczową rolę odgrywają czynniki środowiskowe i styl życia.
Niezbędne badania obejmują: pomiary glikemii i/lub HbA₁c, ocenę ciśnienia tętniczego krwi, lipidogram, oznaczenie eGFR (funkcja nerek), albuminurię i badanie dna oka. Ważna jest ponadto kontrola masy ciała i stylu życia. Częstotliwość badań zależy od wyrównania metabolicznego i obecności powikłań.
Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną, w której organizm niszczy komórki β trzustki, prowadząc do bezwzględnego niedoboru insuliny i konieczności jej podawania od początku choroby. W cukrzycy typu 2 dominują insulinooporność oraz stopniowe osłabienie wydzielania insuliny, co zwykle pozwala rozpocząć leczenie od modyfikacji stylu życia i leków doustnych. Oba typy różnią się więc mechanizmem powstawania, tempem rozwoju oraz strategiami terapeutycznymi.
Hermax sp. z o.o.
Ul. Spokojna 2 lok. 1/1
20-074 Lublin
Pobierz aplikację
