LOW FODMAP – DWUFAZOWA DIETA ŁAGODZĄCA OBJAWY IBS
Ostatnio coraz częściej mówi się o diecie low FODMAP – dwufazowej diecie pozwalającej na złagodzenie objawów IBS (ang. Irritable Bowel Syndrome), czyli zespołu jelita drażliwego. Jest to zaburzenie czynnościowe przewodu pokarmowego objawiające się przewlekłym i nawracającym bólem brzucha, uczuciem dyskomfortu w jamie brzusznej oraz zaburzeniami rytmu wypróżnień. Przyczyny powstawania IBS nie zostały dokładnie poznane jednak mówi się, że dużą rolę w powstawaniu oraz zaostrzeniu przebiegu odgrywają czynniki psychiczne. Leczenie zespołu jelita drażliwego opiera się jedynie na łagodzeniu objawów, ponieważ całkowite wyleczenie jest niemożliwe. Jednym z podstawowych elementów łagodzenia objawów IBS jest stosowanie odpowiedniego sposobu żywienia.
Zobacz również: Problemy gastryczne u sportowców
DIETA LOW FODMAP – GŁÓWNE ZAŁOŻENIA
Główne założenia diety to znaczne ograniczenie ilości łatwo fermentujących monosacharydów, disacharydów, oligosacharydów i polioli w diecie. Wszystkie te związki nazywane są w skrócie FODMAP (ang. fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols). Zaliczamy do nich fruktozę, laktozę, fruktany, a także alkohole polihydroksylowe (sorbitol, mannitol, maltitol, ksylitol - stosowane jako środki słodzące). Dlaczego ograniczenie ich ilości w wielu przypadkach przyczynia się do złagodzenia objawów IBS? FODMAP to związki, które łatwo fermentują, są słabo wchłanianie, a ponadto charakteryzują się wysokim ciśnieniem osmotycznym. W związku z tym produkty, które zawierają dużo FODMAP trafiają do jelita w niezmienionej formie, a ponieważ mają wysokie ciśnienie osmotyczne powodują nagromadzenie się płynów w jelicie cienkim i przyspieszają motorykę jelit. Następnie przechodzą do jelita grubego, gdzie zachodzi fermentacja bakteryjna z nadmierną produkcją dwutlenku węgla i wodoru. Konsekwencją opisanych procesów jest powstawanie objawów charakterystycznych dla zespołu jelitu drażliwego, czyli uczucia dyskomfortu w jamie brzusznej (ból i przelewanie), a także biegunek, zaparć i wzdęć. Dlatego tak ważne jest ograniczenie spożywania produktów bogatych w FODMAP. Osoby cierpiące na IBS z pewnością ucieszy fakt, że dieta nie zakłada całkowitej eliminacji wszystkich produktów bogatych w FODMAP. Składa się ona z dwóch faz, dzięki czemu możemy zidentyfikować konkretną grupę produktów wywołujących nieprzyjemne dolegliwości.
Zobacz również: Joga a Zespół Jelita Drażliwego
FAZA I – ELIMINACJA WSZYSTKICH PRODUKTÓW BOGATYCH W FODMAP
Dieta FODMAP składa się z dwóch faz. Faza I polega na eliminacji wszystkich produktów bogatych w FODMAP. Należy stosować ją od 4 do 8 tygodni pod kontrolą dietetyka.
Oto lista produktów o dużej zawartości FODMAP, które należy wyeliminować z diety w pierwszej fazie.
Pieczywo i produkty zbożowe: produkty z mąki pszennej i żytniej,
Warzywa: cebula, czosnek, szparagi, karczochy, brokuły, kalafior, patisony, brukselka, pory, buraki ćwikłowe, koper włoski, kapusta.
Nasiona roślin strączkowych.
Owoce: jabłka, gruszki, nektarynki, brzoskwinie, morele, śliwki, owoce suszone, owoce z puszki, arbuz, mango.
Mleko i produkty mleczne: mleko (krowie, owcze, kozie), mleko sojowe, mleko skondensowane, jogurt, maślanka, kwaśna śmietana, bita śmietana, twaróg, delikatne sery (ricotta, mascarpone).
Orzechy nerkowca, pistacje, miód, syrop glukozowo-fruktozowy, syrop z agawy, słodziki (sorbitol, mannitol, maltitol, ksylitol).
FAZA II – REINTRODUKCJA, CZYLI PONOWNE WPROWADZANIE PRODUKTÓW BOGATYCH W FODMAP DO DIETY
Po zakończeniu fazy I – eliminacyjnej należy przejść do fazy II – reintrodukcji, czyli ponownego wprowadzenia produktów bogatych w FODMAP. Bardzo ważne jest, by nie przedłużać fazy eliminacyjnej, ponieważ może doprowadzić to do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Jedną z nich jest ryzyko osłabienia mikroflory jelitowej. Galaktooligosacharydy i fruktany zaliczane do FODMAP to prebiotyki, czyli związki będące pożywką dla pożytecznych bakterii zasiedlających nasze jelito. Inną niebezpieczną dla zdrowia konsekwencją przedłużania fazy eliminacyjnej jest pojawienie się niedoborów witamin i składników mineralnych (m.in. wapnia, witamin z grupy B). Faza II odgrywa bardzo ważną rolę w diecie FODMAP, ponieważ pozwala na identyfikację grupy produktów, które powodują nieprzyjemne objawy ze strony przewodu pokarmowego. Pomimo tego, że wiele osób obawia się fazy II ze względu na powrót objawów IBS, to warto uświadomić sobie, że jest to ona niezbędna abyśmy poznali sprawców nieprzyjemnych objawów i nie musieli rezygnować z pozostałych produktów.
Najważniejszą zasadą fazy II jest wprowadzanie do diety po kolei produktów zawierających tylko jeden rodzaj FODMAP. Oznacza to, że np. w pierwszym tygodniu fazy reintrodukcji wprowadzamy produkt zawierający jedynie fruktozę (np. miód), zwiększając stopniowo jego ilość i obserwując jak reaguje na niego nasz organizm. Przy testowaniu produktów w fazie reintrodukcji istnieje ściśle określony harmonogram wprowadzania poszczególnych grup produktów dlatego podobnie jak w fazie I należy przejść tę fazę pod okiem dietetyka.