BRUNATNA TKANKA TŁUSZCZOWA - FAKTY NA TEMAT BAT
Wiele mówi się o tkance tłuszczowej w kontekście otyłości, chorób układu krążenia, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu II, astmy, depresji oraz innych chorób i zaburzeń. Warto zapoznać się bliżej z pojęciem „tkanka tłuszczowa”, aby wiedzieć, że kryje się pod nim więcej niż jeden rodzaj tkanki! Choć najczęściej pojęcie „tkanka tłuszczowa” używane jest jako synonim białej tkanki tłuszczowej (WAT) to warto wiedzieć, że istnieje również brunatna tkanka tłuszczowa (BAT). Różni się ona zarówno budową, rozmieszczeniem w organizmie, a także funkcją od białej tkanki tłuszczowej (WAT).
BIAŁA I BRUNATNA TKANKA TŁUSZCZOWA – ZROZUMIEĆ RÓŻNICĘ
Zgodnie z podziałem histologicznym w naszym organizmie znajduje się biała tkanka tłuszczowa zwana niekiedy również żółtą tkanką tłuszczową oraz brunatna tkanka tłuszczowa. W tym momencie w naszej głowie może pojawić się pytanie „dlaczego jedna jest biała, a druga brunatna?”. Odpowiedź tkwi w lipochromach, czyli barwnikach karotenoidowych, których ilość decyduje o zabarwieniu komórek. Jakie jeszcze różnice występują pomiędzy białą, a brunatną tkanką tłuszczową?
Zobacz: Tkanka tłuszczowa - dobra strona niechcianego balastu
BUDOWA KOMÓREK
Komórki białej tkanki tłuszczowej cechuje duża różnorodność jeśli chodzi o wielkość - jedne z nich mogą mieć 20µ, a inne nawet 200µm. Zależy to od ilości triacylogliceroli, które zgromadzą w swoim wnętrzu. Triacyloglicerole magazynowane są w wakuoli znajdującej się w centralnej części komórki BAT, co powoduje, że pozostałe organelle komórkowe „spychane są” na obrzeża komórki. Można zatem powiedzieć, że komórka białej tkanki tłuszczowej to jedna „kropla tłuszczu”. Budowa komórki tkanki tłuszczowej brunatnej wygląda nieco inaczej. Są to komórki mniejszych rozmiarów. Nazywane są adipocytami wielopęcherzykowymi, ponieważ w przeciwieństwie do komórek WAT każda komórka składa się z kilku pęcherzyków wypełnionych tłuszczem. Istotną różnicą między komórkami WAT i BAT jest również fakt, że komórki BAT są silniej unaczynione i ukrwione.
ROZMIESZCZENIE W ORGANIZMIE
Znacząca różnica pomiędzy białą, a brunatną tkanką tłuszczową występuje w ich ilości oraz rozmieszczeniu w organizmie. Przewagę ma tutaj biała tkanka tłuszczowa, ponieważ stanowi od 18 do 25% masy ciała dorosłych kobiet natomiast od 13 do 18% masy ciała dorosłych mężczyzn. Z kolei zawartość brunatnej tkanki tłuszczowej to około 1% masy ciała. Przez jakiś czas mówiono o tym, że u osób dorosłych brunatna tkanka tłuszczowa w ogóle nie występuje, ponieważ zanika z wiekiem. Tkankę brunatną u osób dorosłych wykryto w okolicy nadobojczykowej, szyi oraz w okolicy serca i nerek. Komórki tkanki tłuszczowej brunatnej mogą być również rozproszone wśród komórek białej tkanki tłuszczowej. Z kolei u noworodków BAT występuje między łopatkami, na szyi, wzdłuż kręgosłupa, a także w dole pachowym i okolicy nerek.
FUNKCJE
Biała tkanka tłuszczowa to magazyn energii, miejsce produkcji specyficznych białek zwanych adipokinami, izolacja przed zimnem, a także stabilizacja dla narządów wewnętrznych. Biała tkanka tłuszczowa to także miejsce produkcji różnorodnych związków, które mogą powodować rozwój stanów zapalnych, czy insulinooporności. W porównaniu do tkanki tłuszczowej brunatnej można powiedzieć, że biała tkanka tłuszczowa została stosunkowo dobrze poznana. Co zatem wiemy o brunatnej tkance tłuszczowej i jej roli w organizmie? Rola BAT polega na produkcji ciepła na drodze termogenezy bezdrżeniowej. To dlatego u noworodków występują większe ilości BAT niż u osób dorosłych. BAT zapewnia noworodkom utrzymanie stałej temperatury ciała na drodze spalania kwasów tłuszczowych i glukozy. W związku z tym uważano, że BAT zanika z wiekiem, gdyż osoby dorosłe nie potrzebują zabezpieczenia przed brakiem ciepła w postaci produkującej je brunatnej tkanki tłuszczowej. Odpowiednią temperaturę ciała może zapewnić im, m.in. odpowiedni ubiór, czy aktywność ruchowa.
Zobacz również: Stan zapalny - Top 10 produktów, które z nim walczą
FAKTY NA TEMAT BAT
W czym tkwi sekret BAT?
Z czego wynika fakt, że brunatna tkanka tłuszczowa jest zdolna do rozdzielania funkcji produkcji energii pod postacią ciepła i produkcji energii, która następnie jest magazynowana w postaci związków wysokoenergetycznych? Cały sekret tkwi w obecności białka rozprzęgającego UCP-1, które powoduje, że energia, która wytwarzana jest w wyniku spalania kwasów tłuszczowych oraz glukozy może być rozdzielana na część, która magazynowana jest pod postacią ATP, a tą która uwalniana jest pod postacią ciepła.
Czy istnieje związek między BAT, a otyłością?
Tak, istnieje. Ilość brunatnej tkanki tłuszczowej maleje wraz ze wzrostem masy ciała. Ilość brunatnej tkanki tłuszczowej maleje również w przypadku cukrzycy typu II, która często towarzyszy otyłości. Prawdopodobnie niedorozwój BAT u noworodków z małą masą urodzeniową odgrywa znaczącą rolę we wczesnym rozwoju oporności na insulinę.
Czy ilość BAT w organizmie może ulegać zmianie?
Tak jak zostało to już wyżej wspomniane ilość BAT zależy od masy ciała. Jej ilość różni się również u noworodków i osób dorosłych - noworodki zawierają jej więcej niż osoby dorosłe. Ciekawostką jest jednak fakt, iż coraz częściej mówi się o tym, że ilość BAT rośnie (maksymalnie o 15%), gdy narażeni jesteśmy na przewlekły stres termiczny oraz pobudzenie adrenergiczne.