SOKI CZY OWOCE - CO BĘDZIE LEPSZE DLA TWOJEGO DZIECKA?

Soki owocowe przez wielu uznawane są za bardzo zdrowe. Obserwuje się, że większość rodziców podaje je swoim pociechom niemal bez ograniczeń. Natomiast według dietetyków i pediatrów nadmiar soku może być dla dzieci szkodliwy. W konsekwencji spożycia dużych ilości soku maluchy są bardziej narażone na wystąpienie m.in.  nadwagi, próchnicy, wzdęć, biegunki. Czy istnieje bezpieczna dawka soków dla dziecka, jaką można podać maluchowi bez obaw? Czy owoce są lepszym wyborem? Ostatnio pojawiła się nowa żywieniowa „piramida zdrowia”. Z łatwością można zauważyć jedną z największych zmian, względem jej poprzedniej wersji z 2009 r., mowa o „awansie” warzyw i owoców na najważniejsze, pierwsze miejsce wśród grup produktów spożywczych zalecanych do spożycia. Wcześniej w podstawie piramidy znajdowały się produkty zbożowe - teraz zostały przesunięte na drugie miejsce (więcej o nowej piramidzie piszemy tu).

Owoce zawierają małe ilości białka i tłuszczu, ale z pewnością można uznać je za bogactwo witamin (m.in. witaminy C, beta – karotenu), składników mineralnych i węglowodanów. W diecie niemowląt i dzieci ( w wieku 1-4 r. ż.) nie może zabraknąć owoców! Omawiane produkty spożywcze powinny być zjadane przez nasze pociechy, dwukrotnie w ciągu dnia. Natomiast dzieci w wieku 10-18 r. ż. nawet czterokrotnie. Połowę zalecanej dawki powinny stanowić świeże owoce, a drugą połowę soki owocowe (ale nie napoje, zaleca się unikania soków, które bogate są w konserwanty, sztuczne barwniki i zwykły cukier prosty). Najlepiej by były to soki przygotowane w domu, świeżo wyciskane, tak byśmy mieli pewność, że są stworzone z naturalnych, ekologicznych owoców. W 4-6 miesiącu życia dziecka zaleca się wprowadzanie do diety tzw. pokarmów stałych (jarzyny, mięso, kaszki, owoce). Odradza się stosowanie soków u niemowląt poniżej 5 miesiąca życia. Pediatrzy uważają, że może to być przyczyną ograniczenia przyjmowania prawidłowej ilości pokarmu matki lub mieszanki mlecznej, co w konsekwencji mogłoby prowadzić do zmniejszenia podaży białek, tłuszczów, witamin i składników mineralnych (m.in. żelazo, wapń, cynk). Kiedy dziecko ukończy 6 miesiąc życia dietetycy i stomatolodzy zalecają podawanie soków z kubeczka, a nie z butelki ze smoczkiem. W tym czasie zaczynają się wyrzynać pierwsze zęby i na skutek ich przewlekłego kontaktu spowodowanego ssaniem smoczka, w cukrami zawartymi w sokach mogą pojawić się początki próchnicy. W diecie niemowląt zaleca się podawać soki wyłącznie te należące do grupy dietetycznych środków spożywczych.

Zwykłe soki z kartonu lub butelki (sporządzone na bazie koncentratu) nie są wskazane dla tej grupy wiekowej. Zazwyczaj ilość podawanych soków powinna wynosić w granicach 60 – 150 ml na dzień. Zadając sobie pytanie soki czy owoce – nie można zapomnieć, że owoce w świeżej wersji powinny przodować. W przypadku owoców dietetycy i pediatrzy zalecają ich podawanie w formie przetartej lub zmiksowanej. Dobrym przykładem jest jabłko, które można podać jako pierwszy owoc w formie utartej lub skrobane, pieczone, bądź ugotowane. Pamiętać o produktach bogatych w witaminę C np. truskawki i poziomki – jednak należy zachować ostrożność, ponieważ są to owoce, które często uczulają i nie powinno się ich podawać wcześniej niż pod koniec  1 r. ż., a u pociech ze skłonnością do alergii (w wywiadzie rodzice mają alergie pokarmowe) – nawet pod koniec 2 r. ż.

Pomocna wskazówka – owoce wyżej wymienione oraz maliny, jeżyny, porzeczki, jagody można zamrozić w małych porcjach w torebkach – naturalnie pamiętając by wcześniej je dokładnie opłukać i osuszyć.  

WARTE ZAPAMIĘTANIA

SOKI NIE POWINNY BYĆ NAPOJAMI UŻYWANYMI DO ZASPOKAJANIA PRAGNIENIA! DO TEGO SŁUŻY WODA.

SOK NALEŻY PODAWAĆ DZIECKU DO POSIŁKU, NIE ZALECA SIĘ PRZYZWYCZAJANIA POCIECHY DO SĄCZENIA SOKU PRZEZ CAŁĄ DOBĘ.

Nie należy przesadzać z ilością podawanych soków dziecku. Z pewnością nie powinny one służyć jako podstawa do zaspokojenia pragnienia dziecka. To woda jest głównym źródłem płynów jakie dziecko powinno w ciągu całego dnia otrzymywać. Dodatkowo można obawiać się, że dzieci w wieku po niemowlęcym i szkolnym będą wypijały więcej soków ze względu na ich walory smakowe (słodkie), a także biorąc pod uwagę ich wysoką kaloryczność, może doprowadzić do nadmiernego przyrostu masy ciała dziecka lub ograniczyć  u tzw. „Tadków niejadków” spożywanie innych niezbędnych produktów, stając się przyczyną niedożywienia. Zbyt duża podaż soków (> 120 -160 ml na dzień) u dzieci w wieku przedszkolnym powoduje u niektórych pociech wystąpienie tzw. „biegunki pędraków” – tj. okresowo pojawiających się wolnych stolców. Przypominają one biegunkę wywołaną przeciążeniem jelit płynami oraz dużą zawartością fruktozy, która niekiedy jest przyczyną bolesnych wzdęć brzucha, przelewania i kurczenia.

Zobacz również: Owoce egzotyczne - czyli jakie właściwości ma tropikalna słodycz?  

UWAGA!

SOKI SĄ WYSOKOKALORYCZNE, SĄ SYCĄCE I MOGĄ ZMNIEJSZAĆ APETYT DZIECKA, CO GROZI OGRANICZENIEM PRZYJMOWANIA PRODUKTÓW BARDZIEJ WARTOŚCIOWYCH POD WZGLĘDEM ODŻYWCZYM – WIĘC UWAŻAJ NA ILOŚĆ SOKU JAKĄ PODAJESZ DZIECKU W CIĄGU DNIA!

Zobacz również: Brak apetytu - jak temu zaradzić?

Nie zaleca się podawania soków owocowych w przypadku biegunki u dzieci ze względu na nadmierną zawartość cukrów mogących podrażniać jelito i przyspieszać pasaż jego treści.

Zobacz również: Słodkie napoje - dlaczego warto z nich zrezygnować?  

CIEKAWOSTKA

Do najzdrowszych soków dietetycy zaliczają - soki warzywne! Co ciekawe, mają one o wiele mniej cukru oraz znacznie więcej błonnika i witamin niż soki owocowe. Dodatkowo uważa się, że niektóre z nich mają właściwości lecznicze – czego dobrym przykładem jest np. sok z marchwi pomaga leczyć biegunkę,  zawarty w nim beta-karoten chroni organizm przed zanieczyszczeniami środowiska. Zaleca się podawanie przecierowych soków wykonanych z warzyw i owoców - szczególnie tym dzieciom, które nie przepadają za warzywami. Pamiętajmy, że taki sok nie zastąpi całodziennego zapotrzebowania na warzywa, ale może stać się doskonałym urozmaiceniem diety.

Piśmiennictwo:

http://www.imid.med.pl/pl/

http://www.izz.waw.pl/pl/

Jak żywić niemowlęta i małe dzieci Praktyczny poradnik dla rodziców, Hanna Szajewska, Piotr Albrecht, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2013