DEPRESJA – LECZENIE ŻYWIENIOWE

Depresja zaliczana jest do najczęściej występujących chorób we współczesnym świecie, szczególnie w populacji osób dorosłych. Literatura podaje, że w roku 2020, schorzenie to będzie jedną z głównych przyczyn niepełnosprawności. Obserwuje się, że najbardziej  narażone na jej występowanie są kraje średnio i wysokorozwinięte (dotyka nawet do 11% społeczeństwa). Jeżeli długo nie zostaje zauważona, zdiagnozowana i leczona, w wielu przypadkach kończy się próbą samobójczą i śmiercią (15% przypadków).  

DEPRESJA I JEJ OBJAWY

Depresja należy do schorzeń, o których rozmawia się trudno. Wiele osób ma problem przyznać się, że cierpi na tę jednostkę chorobową, m.in. obawiając się wykluczenia ze społeczeństwa, wyśmiania, niezrozumienia. Niestety nadal mówi się o niej za mało, zbyt rzadko zwraca się uwagę jak pomóc osobie z depresją, jak poznać, że ktoś w naszym otoczeniu może być nią dotknięty. Sam chory może mieć trudności ze znalezieniem pomocy. Co prawda w internecie można znaleźć wiele stron oferujących pomoc – kontakt mailowy/ rozmowę telefoniczną. Jednak na pomocną odpowiedź specjalisty trzeba czekać zbyt długo, a telefony zaufania działają np. jeden dzień w tygodniu, w określonym przedziale godzinowym. Brakuje miejsc całodobowej pomocy, przez 7 dni w tygodniu, dlatego tak ważne jest zachowanie czujności przez bliskich, którzy powinni wiedzieć jak rozpoznać, że nasz członek rodziny/kolega lub koleżanka z pracy cierpią na depresję. Oto objawy jakie powinny nas zaniepokoić:

zwiększone uczucie smutku i niepokoju,

spadek nastroju,

zanik zainteresowania przyjemnościami,

zmniejszony apetyt,

zmiany masy ciała i wzorca snu,

zaburzenia koncentracji i zmniejszenie możliwości poznawczych.

DEPRESJA A STYL ŻYCIA

Jak pokazują wyniki szeroko prowadzonych badań współczesna dieta, często uboga w składniki odżywcze (szczególnie witaminy i sole mineralne), a obfitująca w cukier prosty, nasycone kwasy tłuszczowe oraz nienasycone kwasy tłuszczowe typu trans i omega-6, może odgrywać ważną rolę we wzroście zachorowania na depresję. Obserwuje się także, że u osób, u których w rodzinie występowały przypadki depresji istnieje zwiększone ryzyko jej pojawienia się u reszty członków. Na jej wystąpienie może mieć także wpływ pochodzenie i środowisko w jakim przebywamy. Ostatnio odnotowuje się, ze zwiększona masa ciała (otyłość), wiąże się ze wzrostem zachorowania na depresję lub pojawieniem się poszczególnych jej objawów, o 150%.

Zobacz również: Jak poprawić nastrój? - Wpływ pożywienia  

DEPRESJA - LECZENIE FARKAMOLOGICZNE

Osoba, u której istnieje podejrzenie występowania depresji, powinna udać się przede wszystkim po pomoc do lekarza rodzinnego i skierowanie do psychologa lub psychiatry. Jeżeli lekarz lub psycholog stwierdzi, że jest to depresja wymagająca leczenia środkami farmakologicznymi, skieruje pacjenta do psychiatry, który zaproponuje odpowiedni sposób leczenia i będzie nadzorował cały ten proces. Nie leczona depresja grozi śmiercią (samobójstwem)! Dodatkowo znacząco obniża jakość życia pacjenta, budzi lęki i stres nie tylko u chorego, ale także w gronie jego najbliższych (również oni powinni skonsultować się z terapeutą/psychiatrą by dowiedzieć się w jaki sposób mogą pomagać bliskiej osobie, by wspierać proces leczenia, a nie jemu szkodzić, także by dowiedzieć skąd czerpać siłę do pomocy choremu. Do najczęściej wykorzystywanych w terapii farmakologicznej leków zalicza się, m.in.:

selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRIs, ang. selective serotonin reuptake inhibitors)

tricykliczne antydepresanty (TCAs, ang. tricyclic antidepressants)

Powyższe środki farmakologiczne, są naturalnie wspierane przez psychoterapię. Jak widać jest to dość ograniczony  sposób leczenia depresji, brakuje dużej gamy możliwości. W związku z czym, obecnie obserwuje się duże zainteresowania także dodatkowymi metodami wspierania leczenia tego schorzenia. Zmiana diety należy do takich właśnie alternatyw, co więcej nie koliduje z tradycyjnymi sposobami leczenia, a może stać się cennym sposobem ich wspomagania.  

CIERPISZ NA DEPRESJĘ? - DLACZEGO WARTO WYBRAĆ SIĘ DO DIETETYKA?

Dietetyk podpowie Tobie jakich produktów unikać by nie doprowadzić do interakcji lek- żywność, do jakiej może dojść podczas stosowania leczenia farmakologicznego.

Na podstawie szczegółowego wywiadu żywieniowego i lekarskiego, będzie mógł zaproponować modyfikacje w dotychczasowym sposobie żywienia, który może wpływać na poprawę nastroju.

Być może uda się znaleźć i wyeliminować przyczynę stanów depresyjnych, np. niezdiagnozowane do tej pory alergie/nietolerancje pokarmowe.

Niektóre osoby cierpiące na depresję mają problemy z masą ciała i/lub apetytem. Dietetyk pomoże dobrać właściwą kaloryczność diety oraz udzieli wskazówek jak przygotowywać posiłki by były one zdrowe, smaczne i przede wszystkim atrakcyjne dla chorego.

DIETA W DEPRESJI

Oto informacje, które warto wykorzystać podczas komponowania swojego codziennego jadłospisu, warto także zastanowić się nad suplementacją niektórych z przedstawionych składników:

Dieta powinna zawierać odpowiednią ilość białka, węglowodanów, tłuszczu, witamin i składników mineralnych. Jeżeli chory cierpi na nadwagę/otyłość zaleca się zmniejszenie masy ciała, poprzez dobranie diety o odpowiedniej energetyczności.

Warto wykonać testy na nietolerancje/alergie pokarmowe. Jeżeli zdiagnozuje się któreś z nich, warto wprowadzić eliminacje szkodzących zdrowiu składników dotychczasowej diety.

DEPRESJA - WARTO WIEDZIEĆ!

Jak pokazują wyniki badań przeprowadzonych przez Pynnönen PA. i  wsp.  istnieje 73%-owe podobieństwo w morfologicznych parametrach u osób z depresją oraz osób z nieleczoną celiakią. Natomiast w porównaniu do osób z chorobą trzewną, stosujących dietę bezglutenową, tylko 7%. To może stać się bazą do uzyskania korzyści z włączenia diety bezglutenowej  osobom z depresja. Co ciekawe zmiana diety u osób z depresją i ograniczenie glutenu, wpływa  na znaczny wzrost stężenia wolnego L-tryptofanu w krwi.

Jak się okazuje duże korzyści we wspomaganiu leczenia farmakologicznego depresji, można uzyskać poprzez włączenie suplementacji cynkiem. Badacze przypuszczają, że istnieje powiązanie między niskim poziomem cynku w surowicy a rozpoznaniem stanów depresyjnych/ depresji. Cynk jest składnikiem, który odgrywa szczególną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu CUN i układu immunologicznego. Mimo, iż zaleca się przeprowadzenie większej ilości badań, w celu udowodnienia tych przypuszczeń, warto już dziś zadbać o to by w diecie osoby z depresją i nie tylko, pojawiała się odpowiednia ilość cynku.

Kolejnym ważnym składnikiem w diecie jest tryptofan będący aminokwasem (prekursorem stanowiącym podstawą syntezy serotoniny). W diecie możemy znaleźć go, m.in. w bananach, jajach, owoce morza, mleku, serze białym, serze żółtym, produktach sojowych, mięsie drobiowym, rybach, suszonych daktylach. Co ciekawe tryptofan przy przekształcaniu w serotoninę potrzebuje witaminy B6, C i magnezu, dlatego warto zjadać te produkty z innymi produktami bogatymi w te właśnie składniki.

Coraz częściej obserwuje się, że u osób z depresją występują także obniżone wartości poziomu witaminy B12 w erytrocytach i plazmie krwi. Jak się okazuje włączenie do terapii farmakologicznej suplementacji kobalaminy może przyczynić się do wzrostu wrażliwości na środki antydepresyjne (nawet w przypadku wcześniejszego braku efektów ich stosowania). Natomiast nadal brakuje wystarczającej ilości badań dotyczących suplementacji witaminy B12 w depresji. Mimo to warto zadbać by w diecie osoby chorej pojawiły się produkty ją zawierające np. chude mięso, ryby, jaja kurze (zobacz również: Witaminy z grupy B - witamina B12).

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe z grupy n-3 wykazują wpływ antydepresyjny na organizm człowieka. Co może być związane, m.in.:

ze znaczeniem kwasu eikozapentaeonowego (EPA) - prekursora związków, takich jak: leukotrieny, prostaglandyny i inne ważne dla prawidłowego funkcjonowania mózgu.

z odgrywaniem ważnej roli w budowie osłonek mielinowych neuronów, regulacją przepływu neurotransmiterów oraz sygnałów nerwowych.

Co ciekawe, obserwuje się, że zmniejszenie spożycia ryb i innych produktów zawierających kwasy omega-3 ma znaczenie na wzrost zachorowań na depresję. Sugeruje się również, że suplementacja wielonienasyconych kwasów tłuszczowych może przynieść korzyści w walce ze wzmożonym procesem oksydacyjnym (produkcja wolnych rodników) u osób cierpiących na to zaburzenie.

Kwas foliowy, to kolejny ważny składnik w leczeniu depresji. U osób z depresją obserwuje się, niski poziom wit. B9 w erytrocytach i osoczu.  Dodatkowo, stwierdza się, że niedobór kwasu foliowego ogranicza skuteczność stosowanych leków, wpływa na zmniejszenie syntezy neurotransmiterów (m.in. dopaminy, noradrenaliny i serotoniny)  i wykazuje działanie na wzrost stężenia toksycznego aminokwasu – homocysteiny w ustroju (będącej dobrym markerem określającym „wysycenie” kwasem foliowym organizmu). Okazuje się, że stosowanie kwasu foliowego w dawce 0,8 mg/dobę pozytywnie wpływa na zniesienie depresyjnych objawów. Warto zadbać także, by oprócz suplementacji w diecie zwiększono produkty bogate w kwas foliowy np. szpinak,  brukselka, brokuły, szparagi, bób, groszek zielony.

Zaleca się także zwiększenie aktywności fizycznej oraz rezygnację z nałogów m.in. palenia papierosów czy nadużywania alkoholu (zobacz: Jaki jest wpływ alkoholu na organizm?).

Warto skonsultować się z doświadczonym osteopatą, który być może zaleci podjęcie się terapii czaszkowo – krzyżowej (nowoczesnej metody fizjoterapii).

Piśmiennictwo:

Pynnönen PA, Isometsä ET, Verkasalo MA, et al. Gluten-free diet may alleviate depressive and behavioural symptoms in adolescents with celiac disease: a prospective follow-up case-series study. BMP Psychiatry 2005; 5: 14.

Pearlstein T. Perinatal depression: treatment and dilemmas. J Psych Neurosc 2008; 33(4): 302–318.

Blanco C, Okuda M, Markowitz JC, et al. The epidemiology of chronic major depressive disorder and dysthymic disorder: results from the National Epidemiologic Survey on Alcohol and Related Conditions. J Clin Psychiatry 2010; 71(12): 1645–1656.

Simon GE, Rohde P, Ludman EJ, et al. Association between change in depression and change in weight among women enrolled in weight loss treatment. Gen Hosp Psychiatry 2010; 32: 583–589.

Martins JG. EPA but not DHA appears to be responsible for the efficacy of omega-3 long chain polyunsaturated fatty acid supplementation in depression: evidence from a meta-analysis of randomized controlled trials. J Am Coll Nutr 2009; 28(5): 525–542.

Ussher JM, Swann C. A double blind placebo controlled trial examining the relationship between Health-Related Quality of Life and dietary supplements.

Br J Health Psychol 2000; 5: 173–187.

http://www.craniosacral.pl/publ/publ_06.pdf

http://www.izz.waw.pl/pl/ http://www.who.int/en/