OWOC KIWI - SMACZNY DODATEK DO JADŁOSPISU
Owoc kiwi pochodzi z drzewiastych pnączy, rosnących w krajach o klimacie umiarkowanym. W Polsce możemy zaobserwować wzrost jego liczby w sklepach szczególnie w obecnym sezonie (jesienno- zimowym). Jedni nie przepadają za jego smakiem, inni nie mają pomysłu jak zabrać się za jego obranie, a niektórzy uważają, że owoc ten nie wnosi nic wartościowego do ich diety. Czy istnieją korzyści wynikające ze spożycia kiwi, czy jest ono bezpieczne dla każdego? Jakie są właściwości owocu, który na początku swojej historii był wykorzystywany jedynie jako roślina ozdobna?
WŁAŚCIWOŚCI KIWI, WYKORZYSTANIE W KUCHNI
W Nowej Zelandii, w roku 1904, pierwszy raz rozpoczęto uprawę rośliny z rodziny aktinidiowatych w celach pozyskania owoców nadających się do spożycia.
Obecnie owoc kiwi można zakupić prawie w każdym sklepie spożywczym, jego ceny są różne i zależne od pory roku. Zjada się je nie tylko na surowo, w świeżej postaci, ale przygotowując różne dania, można także sięgnąć po wersję przetworzoną, taką jak:
kiwi w puszce,
kiwi mrożone,
kiwi liofilizowane (zobacz: Żywność liofilizowana - funkcjonalny element jadłospisu).
Czytając skład różnych produktów z łatwością można zaobserwować, że kiwi jest dodatkiem niektórych sosów owocowych, lodów, konfitur, napojów, wina, a także pieczywa.
Wybierając w sklepie owoc kiwi, zwróćmy uwagę na jego wygląd. Ważne by owoc był pozbawiony przebarwień i miejsc, w których widać już procesy związane z psuciem się/pleśnią. W dotyku kiwi powinno być twarde.
Dietetycy zachęcają do wykorzystania kiwi, przygotowując m.in.:
sałatki owocowe,
desery, średnio dojrzałe kiwi nadają się do przygotowania galaretek lub dżemów, ponieważ zawierają znacznie większą ilość pektyn niż te bardzo miękki (dojrzałe),
koktajle i soki owocowe lub warzywno –owocowe,
dodając do jogurtu naturalnego, jako formę przekąski pomiędzy śniadaniem, a obiadem lub do jaglanki na śniadanie (czytaj: Zdrowe śniadanie na dobry start dnia),
marynaty do mięs, szczególnie cielęciny i wołowiny.
Gdy już zakupimy kiwi i okaże się, że nie byliśmy w stanie wykorzystać wszystkich sztuk, pamiętajmy, że możemy je przechowywać w lodówce nawet przez okres 3-4 tygodni.
Pojawiają się głosy, że kiwi można zjadać w całości razem ze skórką. Jednak w większości, uważa się, że lepiej obrać owoc ze skórki i spożyć sam miąższ. Z pozoru łatwa czynność niektórym może jednak wydawać się skomplikowana, oto pomysły dzięki, którym w dość szybki sposób „dostaniemy się” do środka kiwi:
naturalnie przed zjedzeniem owocu, należy umyć jego skórkę i osuszyć, następnie można przekroić nożem owoc w poprzek i wydrążyć przy użyciu łyżeczki, sam środek,
jeszcze inną metodą jest najzwyklejsze obieranie kiwi, podobnie jak jabłko czy gruszkę,
możesz także obciąć nożem końcówki kiwi i próbować wyciągnąć z jednej strony miąższ przy użyciu łyżeczki.
OWOC KIWI - DLACZEGO WARTO WŁĄCZYĆ GO DO DIETY?
Oto kilka przykładowych korzyści wynikających, ze spożycia kiwi:
Kiwi jak każdy owoc jest „nośnikiem” witamin i składników mineralnych. To przede wszystkim dobre źródło witaminy C (około 90 mg witaminy C/ 100g kiwi). Jednak możemy znaleźć w nim także drobne ilości witaminy A,E i K, kwasu foliowego oraz takich składników mineralnych, jak potas, żelazo. Spora dawka witaminy C wspiera także nasz układ odpornościowy, może ratować w okresie przeziębień przed złapaniem infekcji.
Jak się okazuje kiwi mogą, a wręcz powinny spożywać osoby narażone na wystąpienie nadciśnienia tętniczego lub te walczące już z tym schorzeniem. Dzięki obecności potasu (ok. 300 mg potasu /100g) w kiwi, zjedzenie tego owocu sprzyja obniżeniu wartości ciśnienia tętniczego krwi. W dodatku, według niektórych doniesień naukowych, zjadanie owoców kiwi może także pozytywnie wpływać na profil lipidowy, a w szczególności na obniżenie wartości trójglicerydów.
Wyniki niektórych badań prowadzonych nad kiwi, pod kątem wpływu substancji zawartych w tym owocu na choroby nowotworowe, wskazują, że zjadanie kiwi może wspomagać terapię raka jamy ustnej. Wszystko to za sprawą zawartych w kiwi (szczególnie odmianie czerwonej tego owocu), związków o działaniu przeciwutleniającym (czytaj: Zwalcz wolne rodniki dużymi wartościami ORAC).
Co ciekawe, kiwi nadaje się także do zjedzenia tuż po obfitym posiłku. Niektórzy wspominają, że to idealny owoc, warty zjedzenia tuż po „obiedzie u babci” lub „świątecznym obżarstwie”. Według naukowców, ma on w sobie związki wspomagające trawienie i niwelujące uczucie dyskomfortu po sporym posiłku. Kiwi jest także zalecane osobom walczącym z nadwagą i otyłością, dietetycy często rozpisują ten owoc w jadłospisach mających na celu redukcję nadmiernej masy ciała. Warto wiedzieć, że 1 porcja kiwi to około 60 kcal.
Błonnik zawarty w kiwi wspomaga pracę jelit, przyspiesza ich perystaltykę i zapobiega zaparciom (czytaj: Błonnik pokarmowy w roli głównej - dobry nie tylko na odchudzanie oraz Zaparcia - rodzaje i leczenie).
KTO POWINIEN UWAŻAĆ NA KIWI? ALERGIA NA KIWI - OBJAWY, DIAGNOSTYKA, LECZENIE
Niestety mimo licznych korzyści wynikających ze spożycia kiwi, niektóre osoby muszą zachować ostrożność i w niektórych przypadkach całkowicie wyeliminować ten owoc ze swojej diety.
Z pewnością kiwi nie podamy półrocznemu dziecku, warto poczekać z tym do ukończenia 1 roku życia i po konsultacji z lekarzem pediatrą lub dietetykiem zastanowić się nad możliwością i formą włączenia kiwi do jadłospisu malca.
Kobiety w ciąży oraz karmiące także powinny zachować ostrożność w spożyciu kiwi, najlepiej w tej kwestii skonsultować się z dietetykiem lub położną.
Zjadanie kiwi nie zaleca się również chorym cierpiącym na stan zapalny błony śluzowej żołądka, zgagę, wrzody żołądka lub dwunastnicy, biegunkę, a pacjentom z alergią na ten owoc należy włączyć dietę eliminacyjną.
Zobacz również: Stan zapalny - 10 produktów, które z nim walczą
Już w roku 1981 zaobserwowano objawy alergii na kiwi, które manifestowały się w następujący sposób: wystąpienie pokrzywki, świszczący oddech oraz pojawienie się obrzęku krtani i trudności w oddychaniu. Niestety nadal notujemy zbyt małą liczbę badań epidemiologicznych dotyczących tego zjawiska. To poszczególne białka kiwi są odpowiedzialne za wywołanie reakcji alergicznej, jednak ich ilość jest różna w zależności od odmiany owocu, dlatego sama reakcja może mieć różne natężenie, co będzie zależne od rodzaju spożytego kiwi. Według prowadzonych nad tym owocem badań wynika, że to właśnie odmiana dość popularna w naszym kraju, tj. Hayward (ciemnozielona) jest najbardziej uczulająca.
Jakie są najczęstsze objawy alergii po spożyciu kiwi?
W alergii na kiwi najczęściej mówi się o objawach z reakcji IgE - zależnej.
Przede wszystkim pojawia się OAS (zespół alergii jamy ustnej), tzn.: świąd skóry, obrzęk języka, gardła ust i jamy ustnej. U niektórych pacjentów występuje także świąd w okolicach uszu i/lub oczu. Do kolejnych objawów zalicza się również ostrą pokrzywkę, pokrzywkę kontaktową.
Co ciekawe, niektóre badania opisują jeszcze jedną dość rzadką postać kliniczną alergii na białka kiwi, jest nią: zespół Kounis (objawia się przede wszystkim niestabilną dławicą piersiową).
REAKCJA KRZYŻOWA – CZY TO MOŻLIWE PRZY ALERGII NA OWOC KIWI?
Faktycznie pojawiają się badania sugerujące możliwość występowania reakcji krzyżowej pomiędzy alergenem np. pyłku brzozy, bylicy lub żyta, a kiwi. Niektórzy badacze opisują nawet przypadki, w którym pacjent po spożyciu produktu na bazie pszenicy, mając uczulenie na mąkę pszenną, po spożyciu kiwi zareagował zespołem OAS. W tej sytuacji mowa o reakcji krzyżowej pomiędzy alergenem kiwi, a bromeliną (jednym z alergenów pszenicy). W większości krajów zachodnich alergie na kiwi kojarzy się także z alergią na sezam, orzechy laskowe, mak, melon, brzoskwinie, papaję, ananasa, jabłko czy nawet ziemniaki.
Przeczytaj więcej o alergiach krzyżowych
Według lekarzy w diagnostyce alergii na kiwi przewagę nad wykonywanymi często testami skórnymi punktowymi z roztworami standaryzowanymi mają jednak testy natywne ze skórki i miąższu kiwi. W związku z czym, musimy być świadomi, że popularne testy z ekstraktem kiwi są mniej swoiste i wychodzą dodatnie u 40% pacjentów. Podczas gdy w testach natywnych uzyskano testy dodatnie u 93% osób. Jeżeli podejrzewasz u siebie alergię na kiwi, nie czyń niczego „na własną rękę”, przede wszystkim zgłoś się do lekarza i dietetyka w celu ustalenia dalszych kroków, tj. diagnostyki i wprowadzenia zmian w dotychczasowym jadłospisie, w którym należy wyeliminować nie tylko sam owoc, ale także produkty wykonane na jego bazie i zawierające białka będące alergenami.
Zobacz również: Owoce egzotyczne - czyli jakie właściwości ma tropikalna słodycz?
Piśmiennictwo:
A revision of the genus Actinidia, Lindl. ST Dunn - Journal of the Linnean Society of London, Botany, 1911 - Wiley Online Library
Lucas JS, Lewis SA, Hourihane JO. Kiwi fruit allergy: a review. Pediatr Allergy Immunol 2003; 14: 420-8.
Are kiwifruit really good for you? AR Ferguson, LR Ferguson - V International Symposium on Kiwifruit …, 2002 - actahort.org
Gavrović-Jankulović M, Polović N, Prišić S i wsp. Allergenic potency of kiwi fruit during fruit development. Food and Agricultural Immunology 2005; 16: 117-28
Aleman A, Sastre J, Quirce S i wsp. Allergy to kiwi: a doubleblind, placebo-controlled food challenge study in patients from a birch-free area. J Allergy Clin Immunol 2004; 113: 543-50.
Lucas JS, Lewis SA, Trewin JB i wsp. Comparison of the allergenicity of Actinidia deliciosa (kiwi fruit) and Actinidia chinensis (gold kiwi). Pediatr Allergy Immunol 2005; 16: 647-54