KASZTANY JADALNE - CO Z NICH ZROBIĆ I DLACZEGO WARTO JE JEŚĆ?
Kasztan jadalny czyli castanea sativa to duże liściaste drzewo rosnące w basenie Morza Śródziemnego, w Azji Mniejszej i na Kaukazie. Jego owoce, nazywane czasem maronami, wyglądają bardzo podobnie do owoców powszechnego w Polsce kasztanowca zwyczajnego Aesculus hippocastanum. Są od nich nieco mniejsze i mają charakterystyczny kształt: półokrągły z jednej strony i płaski z drugie. Do niedawna wiedzieliśmy o nich zaledwie tyle, że najlepsze są na placu Pigalle, a Zuzanna lubi je tylko jesienią. Ostatnio jednak coraz częściej można je znaleźć na półkach sklepów i w restauracyjnych menu. Z naszego tekstu dowiecie się Co i jak z nich przyrządzić jeśli wpadną wam w ręce i czemu warto je włączyć do diety.
CO ZAWIERAJĄ KASZTANY JADALNE?
W kasztanach jadalnych znajdziemy: kwas jabłkowy, kwas cytrynowy sacharozę i lecytynę. Są bogatym źródłem witaminy C, a także witamin z grupy B - w tym kwasu foliowego, stanowiąc dobrą przekąskę dla kobiet w ciąży (zobacz: 9 produktów dla przyszłej super mamy). Wartość energetyczna kasztanów waha się w zależności od gatunku od 196 do 245 kcal/100g. Jednakże wysoka wartość energetyczna nie powinna nas zniechęcać do sięgania po nie od czasu do czasu, gdyż zawierają sporo pożytecznych substancji. 2 do 3% stanowi białko a ok 50% węglowodany. Dlatego są pożywną, ale lekkostrawną przekąską.
Ponad to kasztany jadalne będą doskonałym pomysłem dla sportowców, ponieważ są bogatym źródłem potasu. Zawierają go aż 484 mg/100g. Znajdziemy w nich również niewielkie ilości fosforu, wapnia, magnezu, sodu, żelaza i cynku.
PROZDROWOTNE WŁAŚCIWOŚCI I PRZECIWWSKAZANIA DO SPOŻYCIA
Słynna niemiecka uzdrowicielka św. Hildegarda z Bingen zalecała kasztany jako niezawodne remedium na problemy z trzustką, wątrobą i śledzioną. Uważała także, że kasztany pomogą w przypadku bólów głowy oraz kłopotów z pamięcią i koncentracją (zobacz wpis o diecie dla mózgu). Współczesna nauka zdaje się potwierdzać spostrzeżenia średniowiecznej mistyczki. Okazuję się, że dzięki zawartej w nich lecytynie, kasztany jadalne mają dobroczynny wpływ na pamięć i funkcjonowanie układu nerwowego. Dodatkowo pomagają zwalczyć stres (zobacz: Kontroluj stres - dieta dla zabieganych) i usprawniają funkcjonowanie układu krwionośnego, a dzięki dużej zawartości witaminy C podnoszą naszą odporność (zobacz: 10 produktów wzmacniających odporność).
100g kasztanów jadalnych zaspokaja 20% dziennego zapotrzebowania na błonnik (przeczytaj o błonniku). Kasztany są także bogatym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych np.: oleinowego i palmitoleinowego, które przyczyniają się do podniesienia poziomu dobrego cholesterolu we krwi (zobacz również: Wielonienasycone kwasy tłuszczowe - ich dobroczynny wpływ na zdrowie, Jednonienasycone Kwasy Tłuszczowe - korzyści dla zdrowia oraz Kwasy mega-3).
Niestety kasztany podobnie jak orzechy należą do produktów łatwo wywołujących alergię. Osoby uczulone na lateks muszą uważać na kasztany, gdyż po ich spożyciu podobnie jak w wypadku zjedzenia kiwi czy banana mogą się pojawić objawy alergiczne w wyniku tzw. alergii krzyżowej.
JAK PRZYGOTOWAĆ KASZTANY JADALNE?
Kasztany można jeść na surowo, pieczone lub gotowane. Surowy kasztan przypomina smakiem migdał, choć jest odrobinę słodszy i bardziej soczysty. Natomiast prażone lub pieczone kasztany budzą skojarzenie ze słodkim ziemniakiem o jednak silnym orzechowym aromacie. Ugotowanie kasztanów jadalnych zajmuje ok. 15 minut. Uprażenie ich na patelni (koniecznie pod przykryciem) trwa nieco krócej - ok. 10 min. W piekarniku muszą posiedzieć najdłużej, ale również nie zajmie to zbyt wiele czasu. Kasztany jadalne mają charakterystyczny kształt, płaski z jednej i wypukły zaokrąglony z drugiej. Należy pamiętać aby przed rozpoczęciem obróbki termicznej naciąć wypukłą stronę. W przeciwnym wypadku owoce mogą nam eksplodować. Piekąc kasztany układamy je płaską stroną na blaszce, a nacięciem do góry. Niektórzy zalecają przed pieczeniem i gotowaniem namoczenie kasztanów przez około pół godziny. W tym celu układamy je w garnku nacięciem w dół i zalewamy wodą. Kasztany, które wypłyną na powierzchnie są zepsute i należy je wyrzucić. Po ostudzeniu kasztanów trzeba z nich zdjąć łupinę i znajdującą się pod spodem cienką błonę. Jedynie żółte kasztany są dobre do jedzenia. Te o ciemnej barwie są zepsute i musimy się ich pozbyć.
CO Z NICH PRZYRZĄDZIĆ? - PRZEPIS NA KASZTANY
Kasztany jadalne można wykorzystać do nadziewania mięsa, przygotowania farszu do naleśników, albo jeść same prosto z pieca. Ciekawym pomysłem jest także kasztanowy pasztet. Niektórzy traktują pieczone i zmielone kasztany jako zamiennik kawy. Dawniej kasztany jadalne uważano za naturalny afrodyzjak. Jeśli chcemy pobudzić zmysły ukochanej osoby podajmy zatem deser mont blanc, czyli krem z kasztanów z dodatkiem koniaku i bitej śmietany. Sławą niezawodnego eliksiru miłosnego cieszył się także napój wykonywany z kasztanów nasączonych białym winem, a następnie gotowanych wraz z ziarnami sosny, pistacjami, cynamonem i cukrem. Możemy się także pokusić o przygotowanie Gesztenyepure czyli węgierskiego puddingu z przetartej masy kasztanowej.
W Portugalii i Niemczech jada się chętnie kasztanową zupę. Sposobów na jej przygotowanie jest kilka. Najprostszym będzie podsmażenie cebuli, zalanie jej bulionem, następnie dorzucenie upieczonych kasztanów i ewentualnie ziemniaka, a po ugotowaniu zmiksowanie wszystkiego na gładką masę. Niebanalnym dodatkiem do mięs i ryb będą kasztany duszone. Można je udusić w białym winie w towarzystwie jabłek lub cebulki i kapusty. Kasztany jadalne można także wykorzystać do przygotowania sałatki, doskonale pasują do ciecierzycy. Z kasztanów, boczku, brukselki i marchewki możemy przygotować ciekawą zapiekankę. Rissotto z kasztanami, chili i selerem naciowym będzie natomiast propozycją wegetariańską. Ostra papryczka i słodkie kasztany doskonale się uzupełnią. Jeśli chcemy użyć kasztanów do przyrządzenia deseru wtedy dobrze przyprawić je wanilią albo miodem i cynamonem. Przestudzone kasztany możemy także oblać karmelem w ten sposób uzyskamy słodką przekąskę. Chcąc otrzymać kasztanowe pure musimy pieczone i obrane kasztany zalać syropem z wody i cukru, gotować na minimalnym ogniu cały czas mieszając, po upływie ok. kwadransa wyłączyć. Następnie po przestudzeniu zmiksować blenderem.
Ze zmielonych kasztanów produkuję się mąkę, która dzięki swojemu specyficznemu smakowi idealnie nadaje się do przyrządzenia naleśników, racuchów czy ciastek. Co ważne mąka kasztanowa nie zawiera glutenu więc jest bezpieczna dla osób cierpiących na celiakię.
Zobacz również: Wyposażenie kuchni a zdrowe odżywianie - postaw na te urządzenia kuchenne
KIEDY KUPOWAĆ, JAK WYBIERAĆ?
Sezon na kasztany jadalne przychodzi jesienią, dlatego tylko wtedy można je dostać w sklepach. Pod koniec października kiedy następują ich zbiory ulice miast na południu Europy zapełniają się sprzedawcami, którzy na rozgrzanych blachach pieką kasztany i sprzedają je przechodniom. W Katalonii dzień wszystkich świętych to castañada czyli święto kasztana. Nikt wtedy nie obędzie się bez kieliszka słodkiego muskatela i porcji świeżo upieczonych kasztanów pakowanych przez ulicznych sprzedawców w gazety.
W Polsce kasztany jadalne nie są produktem bardzo popularnym, ale znaleźć je można w sklepach ze zdrową żywnością oraz w większych supermarketach.
Kupując kasztany zwróćmy uwagę by ich łupina była twarda i lśniąca. Jeśli lekko uciskając powierzchnię owocu poczujemy pod palcami przestrzeń to znaczy, że kasztan jest zepsuty. Jeśli potrząsając nim poczujemy, że owoc porusza się w środku oznacza to, że jest wysuszony. Niewielkie dziurki świadczą, o tym, że owoc jest robaczywy. Dla pewności możemy też kasztany powąchać. Jeśli wyczujemy zapach pleśni lepiej zrezygnować z takiego owocu. Kasztany niezbyt dobrze znoszą długie przechowywanie dlatego najlepiej przyrządzić je od razu po zakupie. Jedynym w miarę pewnym sposobem przechowywania kasztanów jest ich mrożenie. Do zamrażarki możemy schować zarówno owoce świeże jak i już upieczone.