TLENEK AZOTU - JAK MOŻE POMÓC SPORTOWCOM?
Tlenek azotu to związek, którego działanie doceniane jest szczególnie przez sportowców. Dlatego coraz głośniej mówi się o produktach, które dostarczają nam związków niezbędnych do jego produkcji. Jednym z nich jest popularny sok z buraków, po którego sięga coraz więcej osób uprawiających sport. W czym tkwi sekret tlenku azotu i czy tylko sok z buraka dostarcza nam składników, do jego produkcji?
Zobacz również: Poranny trening - co zjeść na śniadanie?
TLENEK AZOTU – W JAKI SPOSÓB POWSTAJE I JAK DZIAŁA NA NASZ ORGANIZM?
Tlenek azotu jest nieorganicznym związkiem chemicznym, który w temperaturze pokojowej przyjmuje postać bezbarwnego gazu. W jaki sposób produkowany jest w ludzkim organizmie? Jeszcze do niedawna mówiło się, że powstaje on wyłącznie w wyniku utleniania aminokwasu – argininy. Jednak już dziś wiadomo, że aminokwas ten nie jest jedynym związkiem, z którego może powstawać tlenek azotu. Jego źródłem są również jony NO3 występujące w żywności. Pod wpływem bakterii, które występują w jamie ustnej przekształcane są one w NO2. Część NO3 zamieniana jest w tlenek azotu (NO) już w żołądku natomiast pozostała część trafia do jelita, a następnie przenika do krwi, gdzie pod wpływem enzymów oraz wybranych białek zamieniane są one do tlenku azotu. Warunkiem, który wpływa na efektywność tego procesu jest kwaśne środowisko - niskie pH żołądka oraz niska dostępność tlenu (hipoksja) występująca podczas wysiłku fizycznego. Tlenek azotu ze względu na swoją lipofilność i niewielkie rozmiary cząsteczki z łatwością przenika do wnętrza komórek. Jak działa na nasz organizm?
- Usprawnia proces oddychania komórkowego, a także stymuluje powstawanie nowych mitochondriów.
- Wspomaga działanie układu immunologicznego.
- Przyczynia się do powstawania nowych naczyń włosowatych.
- Reguluje napięcie ścian naczyń krwionośnych, a także powoduje ich rozluźnienie przez co zmniejsza ciśnienie tętnicze krwi.
- Stymuluje miejscowy przepływ krwi.
- Stymuluje wychwyt glukozy.
- Biorąc pod uwagę żywienie sportowców najważniejsze właściwości, które wykazuje tlenku azotu to poprawiona wydolność tlenowa, zwiększona pojemność tlenowa, a także zmniejszony koszt energetyczny wysiłku.
Zobacz również: Problemy gastryczne u sportowców
CZY TYLKO PICIE SOKU Z BURAKA PRZYNOSI SPORTOWCOM KORZYŚCI?
O soku z buraka mówi się zdecydowanie najwięcej. Jednak prawdą jest, że nie tylko on jest źródłem substratów niezbędnych do powstawania tlenku azotu. Na jego produkcję możemy wpłynąć poprzez wzbogacenie naszego jadłospisu o odpowiednie produkty lub poprzez przyjmowanie suplementów dla sportowców. Skupmy się jednak na żywności, która trafiając na nasz talerz stymuluje produkcję tlenku azotu. Oto kilka produktów, które są źródłem substratów do produkcji tlenku azotu:
- rzodkiewka (zobacz: Zdrowie na talerzu - rzodkiewka w codziennym menu),
- koper,
- boćwina,
- kapusta pekińska,
- sałata,
- szpinak,
- roszponka,
- rukola.
Warto pamiętać, że aby spożywanie związków nitrowych przyniosło nam jakiekolwiek korzyści niezbędna jest określona dawka oraz czas ich spożywania. Zalecana dawka to 6,4-12,8 mg/kg masy ciała. Jeśli chodzi o czas ich spożywania, to prawdopodobnie ich spożywanie tuż przed treningiem nie przynosi korzyści, ponieważ najwyższe stężenie tych związków we krwi odnotowuje się dopiero po upływie kilku godzin. Dlatego zaleca się, aby spożywać związki nitrowe 2-3h przed wysiłkiem fizycznym. Nie wystarczy również ich jednorazowe spożycie. Najczęściej pozytywne efekty obserwuje się dopiero po upływie od dwóch do sześciu dni. Nie bez znaczenia pozostaje również czas trwania wysiłku fizycznego. Zaobserwowano, że aby spożywanie azotanów było skuteczne czas ćwiczeń o wysokiej intensywności powinien wynosić od 5 do 30 minut. Warto również pamiętać o tym, by po wypiciu, np. soku z buraka powstrzymać się od mycia zębów, a szczególnie płynów do płukania jamy ustnej ponieważ do przekształcania związków nitrowych zawartych w żywności do tlenku azotu niezbędny jest udział bakterii w jamie ustnej (co nie oznacza, że zachęcamy do zaniedbywania higieny!).
Zobacz również: Jak się odżywiać, by wygrywać walki MMA
KOMU MOŻE POMÓC TLENEK AZOTU?
Tlenek azotu to związek, który może przynosić korzyści zarówno osobom trenującym sporty wytrzymałościowe, jak i siłowe. Kwestią sporną są natomiast różnice w zakresie działania tlenku azotu na organizm osób trenujących rekreacyjnie i wyczynowo. Jak do tej pory wyniki badań wskazują na fakt, że suplementacja tlenkiem azotu u osób zawodowo uprawiających sport przynosi mniejsze korzyści niż w przypadku amatorskiego uprawiania sportu. Obecnie wskazuje się na kilka teorii mających na celu wyjaśnienie tego zjawiska. Mówi się, m.in. o tym, że osoby wytrenowane odznaczają się lepszym unaczynieniem mięśni szkieletowych, a tym samym ich lepszym ukrwieniem. W związku z tym produkcja tlenku azotu, który najefektywniej powstaje w warunkach niedotlenienia jest osłabiona. Kolejna teoria mająca na celu wyjaśnienie tego zjawiska mówi o tym, że u osób z wieloletnim stażem treningowym aktywność syntazy tlenku azotu jest większa. Różnice w produkcji tlenku azotu w organizmach poszczególnych sportowców mogą wynikać również z innych czynników niż stopień wytrenowania. Należy do nich, m.in. kontakt z wodą chlorowaną (czynnik istotny przede wszystkim u osób uprawiających pływanie), a także różnice we florze bakteryjnej jamy ustnej wynikające ze stosowania antybakteryjnych past do zębów, czy płynów do płukania jamy ustnej.
Zobacz również: Trening cardio - jak wpływa na nasze zdrowie?