ZDROWIE NA TALERZU - RZODKIEWKA W CODZIENNYM MENU

Słuchając opowiadań naszych babć na temat dietetycznych ciekawostek, dowiewmy się, że rzodkiewka (Raphanus sativus) to samo zdrowie na talerzu. Podobnie jak kalafior, brukselka i brokuł należy do warzyw kapustowatych. Pochodzi z Chin, skąd trafiła do Starożytnego Egiptu i Grecji. Nad nilem stała się przysmakiem faraonów i walutą, w której często płacono robotnikom za pracę. Grecy natomiast ofiarowywali swoim bogom złote figurki przedstawiające rzodkiewkę. Zanim w basenie Morza Śródziemnego na dobre zagościły drzewa oliwne to właśnie z nasion rzodkiewek produkowano olej. Współczesna nazwa tego warzywa pochodzi od łacińskiego słowa radix, które oznacza po prostu korzeń. Jednakże nie tylko korzeń rzodkiewki nadaje się do jedzenia, równie smaczne i zdrowe są jej liście. Z naszego tekstu dowiecie się co i jak przyrządzić z rzodkiewki, dlaczego warto ją jeść, ale także kto powinien jej unikać.

SKĄD WZIĄĆ, JAKĄ WYBRAĆ?

Jeśli dysponujemy kawałkiem ogródka, balkonem albo przynajmniej szerokim nasłonecznionym parapetem, warto posiać własną rzodkiewkę. Jest to warzywo niezwykle proste w uprawie. Wystarczy w ziemi umieścić nasiona na głębokość ok 1 cm w odległości 3 cm jedno od drugiego i regularnie podlewać, a już po trzech czterech tygodniach będziemy mogli zebrać plony swojej pracy. W ogródku można siać różne odmiany od wczesnej wiosny do jesieni a w doniczkach uprawa może trwać okrągły rok. Zaletą samodzielnej uprawy rzodkiewki będzie nie tylko fakt, iż zyskamy pewność, że jest wolna od pestycydów, ale także będziemy mieć dostęp do młodych liści i szczytów, z których można przygotować pyszne i zdrowe sałatki oraz pasty na kanapki.

Koniecznie wypróbuj kulinarny must have: Wege pasty na grilla - przepisy

Rzodkiewki, w zależności od odmiany, różnią się między sobą: wielkością, kształtem, kolorem a nawet stopniem ostrości. Najczęściej spotykamy rzodkiewkę czerwoną, nieco rzadziej białą, żółtą, fioletową a nawet czarną. Najpopularniejsze kuliste odmiany do wiosennej uprawy to: Carmen, Gracja, Karminowa, Krakowianka oraz Krasa. Wśród półdługich najczęściej spotykane są: Saxa, Warta i Afrodyta. Jeśli chcemy siać latem najlepsze będą: Jutrzenka albo Pasja. Rzodkiewki wczesnych odmian mają delikatniejszy smak, ale też łatwiej tracą jędrność. Jesienne natomiast będą ostrzejsze i twardsze.

Kupując rzodkiewki w sklepie czy na targu starajmy się wybierać te mniejsze. Im większy korzeń tym większe prawdopodobieństwo, że przesycony jest nawozami sztucznymi. Zwróćmy uwagę także na liście. Jeśli są przywiędłe nie będziemy mogli ich użyć do sałatki. Żółte przebarwienia świadczą o wysokiej zawartości szkodliwych azotanów pochodzących z nawozów. Pamiętajmy także by rzodkiewkę przechowywać w lodówce w otwartym pojemniku. Szczelne zamknięcie, a co za tym idzie odcięcie dopływu tlenu stymuluje reakcje przekształcające azotany w szkodliwe azotyny.

CO W NIEJ SIEDZI?

Rzodkiewka ma wiele wartości odżywczych, które na przednówku, gdy brak większości owoców i warzyw są nie do przecenienia. Zawiera ona sporo witaminy C a także witaminy A, K oraz witaminy z grupy B. 100g tego chrupiącego warzywa dostarczy nam: 236 mg potasu, 29 mg wapnia, 11 mg sodu, 19 mg fosforu, 7 mg magnezu, 0.8 mg żelaza oraz 0.3 mg cynku.

W rzodkiewce znajdziemy również sporo dobrze przyswajalnego białka i błonnika. Tego ostatniego jest w 2,5 g/ 100 g produktu. Ostry smak zawdzięcza rzodkiewka zawartym w niej związkom siarki oraz olejkom eterycznym m.in. gorczycowemu.

Dla osób dbających o linię rzodkiewka jest bezpieczną przekąską, gdyż jej wartość energetyczna to zaledwie 14 kcal/100g.

Co ciekawe to w liściach kryje się zdecydowanie więcej wartości odżywczych niż w korzeniu. Zielona część rzodkiewki pod względem zawartości witaminy C bije na głowę cytrynę a zawartością wapnia i żelaza zdecydowanie przewyższa szpinak.

DLACZEGO WARTO JĄ JEŚĆ?

Rzodkiewka jest skarbnicą wielu cennych związków i minerałów, które powodują, że ma zbawienny wpływ na różne aspekty naszego zdrowia. Warto wiedzieć, że zawarte w niej antocyjany to silne antyoksydanty, które chronią nasz organizm przed działaniem wolnych rodników (zobacz: Zwalcz wolne rodniki dużymi wartościami ORAC).

Częste spożywanie rzodkiewki prowadzi do wzmocnienia ścian naczyń krwionośnych oraz do poprawy pracy serca. Dodatkowo obniża poziom złego cholesterolu we krwi dlatego stosowana jest w profilaktyce chorób układu krążenia np: miażdżycy. Wysoka zawartość potasu sprawia natomiast, że jest warzywem niezwykle pożądanym w diecie osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze krwi.

Potas bierze także udział w spalaniu tłuszczy i węglowodanów przyspiesza przemianę materii  dzięki czemu jest sprzymierzeńcem osób pragnących schudnąć. Dodatkowo metabolizm poprawia także zawarty w rzodkiewce błonnik. Rzodkiewka reguluje pracę jelit, zapobiega zaparciom, stymuluje wydzielanie soku żołądkowego. Ogranicza jednocześnie przy tym wchłanianie i przyswajanie tłuszczów.

Ponad to rzodkiewka ma działanie żółcio- i moczopędne dzięki czemu pomaga oczyszczać organizm. Dlatego jest częstym składnikiem diet detoksykacyjnych.

Rzodkiewka poprawi także wygląd naszej skóry, włosów i paznokci, a to za sprawą zawartych w niej związków siarki oraz potasu.

Rzodkiewka wzmacnia naszą odporność a w przypadku infekcji górnych dróg oddechowych pomoże ją zwalczyć. Zawarte w niej lotne związki siarki i olejek gorczycowy mają działanie bakteriobójcze a także wykrztuśne. Dodatkowo obecna również w rzodkiewce kwercetyna – to związek o silnych właściwościach przeciwzapalnych (zobacz: Dieta przeciwzapalna jako element leczenia).

Zobacz również: Stan zapalny - Top 10 produktów, które z nim walczą

Po rzodkiewkę sięgnąć powinny także kobiety w ciąży i karmiące piersią, gdyż stymuluje laktację. Jednakże trzeba wtedy wybierać późniejsze odmiany, które są w mniejszym stopniu przesycone pestycydami i nawozami.

Rzodkiewka zawiera także substancje, które pomagają ustabilizować poziom cukru we krwi, dlatego zalecana jest diabetykom (Zobacz: Cukrzyca - ważne wskazówki).

KTO POWINIEN NA NIĄ UWAŻAĆ?

Warto pamiętać, że z powodu dużej zawartości olejków gorczycowych, glikozydów i kwasów organicznych, rzodkiewka jest rośliną lekko trującą.  Dlatego unikać jej powinny osoby cierpiące na chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, zespół jelita wrażliwego, zapalenie wątroby oraz nieżyt jelit. Przeciwwskazaniem do jej spożywania są także problemy z trzustką (zobacz również: Joga a Zespół Jelita Drażliwego).

Kontrolować  spożycie rzodkiewki powinny także osoby borykające się z kamicą fosforanową.

Zawarty w rzodkiewce kwas salicylowy sprawia, że łatwo uczula, wywołuje alergiczne reakcje pokarmowe i kontaktowe

ZDROWIE NA TALERZU I NIE TYLKO - ZASTOSOWANIE KOSMETYCZNE I LECZNICZE

Jak już wiemy oprócz smakowych rzodkiewka ma też walory lecznicze. Można z niej przygotować kilka prostych domowych leków na uciążliwe dolegliwości. Na zaparcia pomoże napar z młodych liści. Należy je poszatkować, zalać wrzątkiem i parzyć przez półtorej godziny. Napój taki trzeba pić codziennie pół godziny po posiłku a po paru dniach problemy powinny ustąpić. Również z młodych liści gotowanych na wolnym ogniu  uzyskamy wywar oczyszczający wątrobę. Natomiast korzeń rzodkiewki zmiksowany z odrobiną czerwonego wina pomoże rozpuścić kamienie w drogach moczowych.

Rzodkiewkę można także stosować zewnętrznie. Wysuszone i zmielone liście są świetnym remedium na grzybicę skóry i paznokci. Umyte i wysuszone zakażone miejsce należy obsypać takim proszkiem. Powtarzając operację codziennie aż do ustąpienia dolegliwości.

Rzodkiewka nie tylko leczy, ale także upiększa i odżywia. Można z niej przygotować doskonałą maseczkę na włosy. Robi się ją podobnie, jak odżywkę z rzepy: ze startych rzodkiewek wyciskamy sok i dodajemy do niego odrobinę oliwy z oliwek. Płyn wcieramy w skórę głowy i włosy. Następnie zakładamy czepek a głowę owijamy ręcznikiem, by w cieple uwolniły się wszystkie lotne związki. Po kilkunastu minutach spłukujemy maskę i myjemy głowę szamponem.

PRZEPIS NA RZODKIEWKI - JAK JE JEŚĆ?

Oczywiście najlepsza rzodkiewka to ta świeżo wyrwana z ziemi. Taką rzodkiewkę możemy  przechowywać w lodówce kilka dni. Jednak jest bardzo nietrwała dlatego najlepiej trzymać ją w naczyniu z wodą. Surowa rzodkiewka doda smaku i kolorytu naleśnikom oraz sałatkom. Świetnie pasuje do każdej kanapki i doskonale komponuje się z żółtym serem lub wiosennym twarożkiem z ogórkiem i szczypiorkiem. Na przyjęciu albo grillu można ją podać jako zdrową przekąskę w towarzystwie jogurtowego dipu. Poszatkowane liście młodej rzodkiewki i sałaty z dodatkiem koperku skropione sokiem z cytryny i olejem lnianym lub oliwą to świetne uzupełnienie każdego obiadu. Jeśli chcemy wzmocnić nasz organizm wiosną to warto przygotować sałatkę z młodych liści rzodkiewki i młodych buraczków.

Koniecznie wypróbuj nasz przepis na Makaron z pesto z liści rzodkiewki!

Choć jesteśmy przyzwyczajeni do rzodkiewki na surowo, nie jest to jedyny sposób jej serwowania. Równie dobra będzie rzodkiewka na ciepło w sosie, zupie albo zapiekance. Można ją serwować pieczoną z włoszczyzną pod beszamelem lub sosem koperkowym. Warto spróbować ją gotowaną na parze z przyrumienioną bułką tartą.

Zobacz również: Warzywa i owoce na porcje - zalecenia i praktyczne wskazówki