SIEMIĘ LNIANE – RODZAJE NASION LNU, WYKORZYSTANIE
Nasiona lnu (tzw. siemię lniane), są dobrze znane każdemu, kto interesuje się zdrowym stylem życia i próbuje wprowadzać zdrowe nawyki żywieniowe. W ostatnim czasie na rynku, pojawiła się moda na nowe nasiona z innych roślin (spoza naszego regionu), które w wyborze konsumentów często wypierają nasiona lnu. Powoli zapominamy o cudownych właściwościach siemienia lnianego, jakie wykorzystywali już nasi dziadkowie, m.in. w dolegliwościach związanych z funkcjonowaniem przewodu pokarmowego czy dbając o cerę i włosy. Czy słusznie? Czy może jednak nie warto tak szybko rezygnować z tego co do tej pory uznawaliśmy za produkt o fantastycznych właściwościach, w dodatku dużo tańszy od obecnie kupowanych nasion, np. szałwii hiszpańskiej? Jakie rodzaje nasion lnu możemy zobaczyć na sklepowych półkach? Jak przechowywać siemię lniane by nie traciło swoich właściwości i do czego je dodawać przygotowując potrawy w kuchni? Na te i inne pytania znajdziecie odpowiedź w naszym artykule.
Z lnu pozyskujemy najcenniejszy surowiec dla zielarzy i dietetyków, mianowicie drobne, małe i lśniące nasiona, zawierające różnego rodzaju związki, enzymy, białka, kwasy organiczne, błonnik, składniki mineralne (cynk, magnez) i w mniejszej ilości witaminy (z grupy B, A,E). Uważa się, że siemię lniane jest znakomitym roślinnym źródłem kwasu alfa-linolenowego. W celach leczniczych wykorzystuje się całe nasiona oraz wytłaczany na ich bazie olej , a także wytłoki.
WYKORZYSTANIE NASION LNU W DIETETYCE
Będąc w sklepie na zakupach, niekiedy możemy natknąć się (najczęściej w sklepach ze zdrową żywnością), na dwa rodzaje nasion lnu. Nasiona mające barwę brązową, pochodzą od lnu zwyczajnego (Linum usitatissimum L.) i zawierają w sobie, m.in. śluzy roślinne, białka, glikozydy cyjanogenne, enzymy, fitosterole, fenylokwasy, witaminy: A, E, B, glicerydy kwasów tłuszczowych nienasyconych (kwas linolowy, kwas oleinowy).Ten rodzaj nasion charakteryzuje się bardzo wyraźnym smakiem. Istnieje także len złocisty (złoty), który także należy do zalecanych produktów przez dietetyków, zawiera duże ilości błonnika, jednak nadal jest mniej popularny w Polsce, od lnu brązowego.
Dietetycy i lekarze zalecają stosowanie nasion lnu, m.in.:
przy obniżeniu odporności, złapaniu infekcji wirusowej, przeziębieniu. Często narzekamy na uciążliwy kaszel i chrypkę zastanawiając się, który jeszcze lek w aptece, mógłby nas cudownie wybawić i zniwelować nieznośne objawy. Otóż, jednym ze starych sposobów na kaszel, z jakich korzystali nasi dziadkowie jest przygotowanie naparu z siemienia lnianego. Śluz jaki uwalnia się, ze zmiażdżonych w moździerzu i zalanych wodą nasion, może pomóc łagodzić objawy kaszlu tzw. suchego, a w przypadku mokrego umożliwia oczyszczanie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny.
siemię lniane, a właściwie odwary z nasion lnu są zalecane w takich schorzeniach jak choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, w przypadku refluksu żołądkowo- przełykowego, także za sprawą śluzu zawartego w tych drobnych nasionach, który „powleka” błonę śluzową żołądka i osłania ją przed takimi czynnikami jak np. sok żołądkowy. Przygotowanie odwaru z siemienia lnianego nie jest trudne, wystarczy nasiona lnu (1 łyżkę), zalać szklanką letniej wody, następnie postawić na palniku i gotować pod przykryciem około 13-15 minut. Po tym czasie należy odstawić z palnika garnek i poczekać aż zawartość przestygnie, na koniec wystarczy przecedzić i wypić pół szklanki (najlepiej 2 razy dziennie).
chyba każdy z nas dobrze zna właściwości oleju z nasion lnu, którego wypijanie pozytywnie wpływa na nasz profil lipidowy, obniżając poziom tzw. „złego cholesterolu”. Według wielu lekarzy stosowanie w diecie nasion lnu i oleju lnianego korzystnie wpływa na funkcjonowanie układu krążenia, działa profilaktycznie w miażdżycy, wszystko to za sprawą fitosteroli kwasów tłuszczowych w tych produktach spożywczych (zobacz również: Mniej znane oleje roślinne).
nasiona lnu to także źródło błonnika, który poprawia pracę jelit, w związku z czym zaleca się ich stosowanie np. w zaparciach (czytaj: Zaparcia - rodzaje i leczenie). Jednak ostrożność powinny zachować osoby cierpiące na nieswoiste zapalenia jelit w okresie zaostrzenia, gdyż po spożyciu nasion lnu może dojść u niektórych do zwiększenia objawów tych jednostek chorobowych (czytaj: Błonnik pokarmowy w roli głównej - dobry nie tylko na odchudzanie).
Wypijanie naparu z siemienia lnianego jest pomocne przy zaparciach, ale także w przypadku problemów skórnych, czy kaszlu. Przygotowanie naparu jest jeszcze łatwiejsze niż odwaru. Polega na zalaniu wrzątkiem siemienia lnianego (np. 1 szklanka wody i 1 łyżka nasion), następnie przykryć i odstawić na około 10-15 minut. Napar można wypijać zarówno rano, jak i wieczorem.
WYKORZYSTANIE NASION LNU W KOSMETOLOGII
Kosmetolodzy, promujący wykorzystanie naturalnych produktów w dbaniu o swój wygląd, zdrową skórę i włosy sugerują, że nasiona lnu można wykorzystać, m.in.:
w pielęgnacji cery – pozyskiwany z nasion lnu olej oraz źródło witamin E chroni naszą skórę przed szkodliwym działaniem stresu oksydacyjnego, jak i przedwczesnym jej starzeniem (czytaj: Jak opóźnić proces starzenia? - zatrzymać czas dietą). Co więcej nawet dodatek oleju lnianego możemy zauważyć w składzie niektórych kosmetyków znanych producentów. Dodatkowo, pozytywny wpływ na cerę wywierają zawarte w nasionach lnu składniki mineralne, np. cynk.
nawilżeniu skóry – zawarte w oleju lnianym, kwasy tłuszczowe mają wpływ na funkcjonowanie membran oraz przestrzeni międzykomórkowych skóry (czytaj: Kwasy omega-3), nanoszenie oleju lnianego na płatek kosmetyczny, a później przemywanie nim, np. twarzy, nawilża skórę, pozwala na odbudowanie bariery lipidowej naskórka - zyskujemy w ten sposób na elastyczności naszej skóry.
wzmocnieniu włosów, zadbanie o skórę głowy – olej lniany można także wmasowywać w skórę głowy, dzięki czemu będzie ona dobrze odżywiona, a włosy będą mogły wyrastać. Olejem z nasion lnu możemy także nawilżyć przesuszone pasma włosów, co sprawi, że staną się bardziej sprężyste.
SIEMIĘ LNIANE W KUCHNI
Dietetycy zazwyczaj zalecają by nasiona lnu były mielone bezpośrednio przed użyciem (związki w nim zawarte są najlepiej przyswajane w tej postaci; przechowywane nie dłużej niż 2-3 dni, w szczelnym opakowaniu i zacienionym miejscu), może to być forma posypki do sałatek, jogurtu naturalnego lub dań ciepłych (np. owsianki na śniadanie). Nasiona lnu w całości mogą stać się także częścią pieczywa, ciast oraz puddingów. Mielone siemię lniane odtłuszczone może posłużyć nam, m.in. do zagęszczania sosów i zup, weganie często wykorzystują mielone nasiona lnu do przygotowania kotlecików warzywnych lub ciast, zamiast jaj kurzych. Należy uważać by podczas przechowywania siemię lniane nie zepsuło się (wilgoć może spowodować pojawienie się grzybów i pleśnienie produktu, z kolei ciepłe miejsce i długie przechowywanie zmielonych nasion, może powodować jełczenie tłuszczów zawartych w tych nasionach co z kolei może objawiać się nieprzyjemnym i specyficznym zapachem, przez niektórych określanym „zepsutej ryby”).
Zobacz również: Wyposażenie kuchenne a zdrowe odżywianie - postaw na te urządzenia w kuchni
ZACHOWAJ UMIAR!
Mimo, iż nasiona lnu są uznawane za zdrowe produkty (przez niektórych zaliczane do super foods), to i tak powinno zachować się umiar w ich spożyciu. Nie od dziś wiemy, że nawet to co zdrowe, w nadmiarze może stać się toksyczne.
Warto wiedzieć, że 1 łyżeczka nasion lnu to około 53 kcal
Zobacz również: Złote mleko - kurkuma z mlekiem w medycynie ajurwedyjskiej
PIŚMIENNICTWO:
Roberfroid M.: Dietary fibre, inulin and oligofructose: a review comparing their physiological effect. Crit. Rev. Food Sci. Nutr., 1993, 33, 103-148.
Hasik J., Bartnikowska E.: Włókno roślinne w żywieniu człowieka. PZWL. Warszawa 1987.
Extraction of Oil from Flaxseed (Linum usitatissimum L.) Using Enzyme-Assisted Three-Phase Partitioning. Tan ZJ, Yang ZZ, Yi YJ, Wang HY, Zhou WL, Li FF, Wang CY. Appl Biochem Biotechnol. 2016 Aug;179(8):1325-35. doi: 10.1007/s12010-016-2068-x. Epub 2016 Apr 13.
Demark-Wahnefried W. i współpracownicy. Flaxseed Supplementation (Not Dietary Fat Restriction) Reduces Prostate Cancer Proliferation Rates in Men Presurgery. „Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention”. 17 (3), s. 3577–3587, 2008
Weisdorf S.A.: Nutrition in liver disease in Textbook of Gastroenterology and Nutrition in Infancy, 2nd ed. Ed. by Lebenthal E., Raven Press. New York 1998, pp. 665-676.
Comparison of phytochemical profiles and health benefits in fiber and oil flaxseeds (Linum usitatissimum L.). Wang H, Wang J, Qiu C, Ye Y, Guo X, Chen G, Li T, Wang Y, Fu X, Liu RH. Food Chem. 2017 Jan 1;214:227-33. doi: 10.1016/j.foodchem.2016.07.075. Epub 2016 Jul 11.
Gambuś H., Gambuś F., Borowiec F., Zając T.: Zdrowotne aspekty chleba z dodatkiem siemienia lnu oleistego. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 1999, 4 (21) Supl., 128-140.
Effective Lactobacillus plantarum and Bifidobacterium infantis encapsulation with chia seed (Salvia hispanica L.) and flaxseed (Linum usitatissimum L.) mucilage and soluble protein by spray drying Bustamante M, Oomah BD, Rubilar M, Shene C. Food Chem. 2017 Feb 1;216:97-105. doi: 10.1016/j.foodchem.2016.08.019. Epub 2016 Aug 9.