EFEKT JOJO – CZYM JEST I JAK MU ZAPOBIEC?
Efekt jojo to zmora odchudzających się ludzi, którzy często chcą podjąć walkę z otyłością - chorobą ogólnoustrojową. Twierdzi się, że jej podłożem, w znacznej mierze, jest nadmiar przyjmowanej energii wraz z pożywieniem, a w dodatku brak jej wydatkowania poprzez odpowiedni poziom aktywności fizycznej. Warto zmienić swoje nastawienie i otworzyć się na to, iż dieta i ruch to nieodłączna droga do celu jakim jest zachowanie zdrowia, sprawności fizycznej oraz psychicznej, a także dobrego samopoczucia, unikając niechcianego efektu jojo. Czym on jest i jak się go ustrzec?
KONSEKWENCJE ZDROWOTNE WYNIKAJĄCE Z OTYŁOŚCI
Nadmiar tkanki tłuszczowej w naszym ciele wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia licznych zaburzeń metabolicznych oraz powikłań. Szczególnie niebezpieczna okazuje się być nadmierna ilość tkanki tłuszczowej wewnątrzbrzusznej (tzw. otyłość androidalna). Jednym z pomiarów służących do jej wykrycia jest wykorzystanie współczynnika WHR - stosunek obwodu tali do bioder, który w przypadku kobiet nie powinien przekraczać 0,8 a u mężczyzn 0,9.
Nadwaga, a przede wszystkim znaczna otyłość, wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia, m.in.:
Insulinooporności, cukrzycy typu 2
Pojawienia się nadciśnienia tętniczego, na skutek zwiększonej pracy serca (gdyż narząd musi dostarczać krew do coraz to dalszych obszarów ciała związanych z jego przyrostem)
Miażdżycy, zmian profilu lipidowego, wzrostu stężenia triglicerydów, cholesterolu (tzw. złego - LDL)
Chorób związanych z układem ruchu (np. zapalenie stawów, wywołane dużym naciskiem wywieranym przez duży ciężar ciała na kości i stawy)
Nowotworów układu pokarmowego – rak żołądka, rak jelita grubego
Zgagi, refluksu żołądkowo-przełykowego
Zmianami skórnymi (trądzik, grzybice)
Kamicy pęcherzyka żółciowego
Stłuszczenia narządów – wątroby.
Zobacz również: Plan treningowy podczas odchudzania
Efekt jojo o jakim mowa w naszym tytule, to nic innego jak, pojawiające się wahania masy ciała, w trakcie odchudzania. Czy jest to nieodłączny element terapii mającej na celu redukcję nadmiaru tkanki tłuszczowej? Czy zdarza się każdemu? Otóż jako dietetyk muszę stwierdzić, że na efekt jojo narażone są osoby, które odchudzają się w sposób niewłaściwy, najczęściej na „własną rękę” lub słuchając porad „ekspertów" od żywienia człowieka , których interesuje głównie zarobienie w szybki sposób dużej kwoty pieniężnej i/lub zdobycie popularności, pozostawiając na samym końcu dobro i zdrowie drugiego człowieka. Złym wyborem jest też korzystanie „z diety od sąsiadki/koleżanki” – to, że dany jadłospis pomógł innej osobie, to nie znaczy, że tak samo pomoże Tobie. Skuteczna dieta powinna być indywidualnie dopasowana do Twoich potrzeb, biorąc pod uwagę nie tylko preferencje smakowe, możliwości finansowe, ale przede wszystkim występujące schorzenia, aktywność fizyczną i zapotrzebowanie organizmu na energię i składniki pokarmowe. W przeciwnym razie „podbieranie” diety znajomej lub znalezionej w internecie i jej stosowanie, może negatywnie odbić się na Twoim zdrowiu. Nawet jeżeli uzyskasz szybki spadek masy ciała, za chwilę może się to skończyć wystąpieniem/nasileniem różnych dolegliwości oraz równie szybkim przybraniem na masie ciała, nie raz dwa razy większym niż gdy rozpoczynałeś walkę z otyłością.
Zobacz również: Czego nie jeść aby schudnąć
KTO NAJBARDZIEJ JEST NARAŻONY NA WYSTĄPIENIE EFEKTU JOJO?
W mediach, właściwie każdego dnia, możemy usłyszeć kolejnym zupełnie nowym sposobie, na utratę „zbędnych kilogramów” w bardzo szybkim czasie. Czy to przy pomocy zażycia jednej tabletki dziennie X suplementu , czy też poprzez zabiegi kosmetyczne oraz/lub stosowanie tzw. „diet cud”. Jako dietetyk zwracam uwagę by naprawdę zastanowić się, zanim wprowadzimy którąś z tych porad we własne życie, najlepiej skonsultować swój pomysł ze specjalistą!
Czego powinniśmy się obawiać?
Głodówek – a właściwie najbardziej to sposobu, dość nagminnie stosowanego, zwłaszcza przed jakąś uroczystością/wydarzeniem – „za dwa miesiące ślub, od dziś jem mniej, na tydzień przed ślubem tylko woda i suchary”, -„w weekend muszę zmieścić się w moją ulubioną sukienkę, przez kolejne dwa dni nic nie zjem!”
Diet jednostronnych (diety odchudzające, jak np. owocowe, kapuściane, mleczne, wysokobiałkowe - np. Dukan, czy też bogate w tłuszcze - Kwaśniewskiego, itp.)
Zobacz również: Tabletki odchudzające vs zbilansowana dieta
Faktycznie z reguły takie „zabiegi” dają szybkie efekty w postaci zmniejszenia masy ciała na naszej wadze i patrząc na wynik możemy być uśmiechnięci, ale czy faktycznie mamy z czego się cieszyć? Szybkie odchudzanie jest bardzo ryzykowne dla naszego zdrowia, gdyż w wyniku dłuższego i częstego stosowania „diet cud” istnieje ryzyko wystąpienia:
niedoborów wielu cennych dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu: witamin (np. witaminy C, witamin z grupy B), składników mineralnych (takich jak: żelazo, magnez, wapń, potas, fosfor, selen)
rozpadu wewnątrzustrojowych białek
zaburzeń wodno - elektrolitowych (odwodnienia)
zaniku tkanki tłuszczowej, ale także mięśniowej: mięśni szkieletowych, mięśnia sercowego, (wielokrotnie głodówki należały do jednych z przyczyn nagłych zgonów w wyniku uszkodzenia mięśnia sercowego czy zaburzeń rytmu serca)
zaburzenia pamięci i koncentracji uwagi
zmniejszenie potencji
wspomnianego już efektu jojo.
Osoby, które szybko schudły, stosując restrykcyjne diety, po zaprzestaniu takiej kuracji w równie przyspieszonym tempie znowu przybierają na wadze. Należy zdawać sobie sprawę też z tego, iż wielokrotne podejmowanie się diet zmniejszająych masę ciała, działa niekorzystnie, gdyż z upływem czasu, coraz to trudniej uzyskać dobre i oczekiwane rezultaty. Po każdej tego rodzaju zmianie odżywiania, przyrost masy ciała bywa coraz to większy, dochodząc do punktu, w którym to już coraz trudniej nam schudnąć i w ostateczności nawet najlepiej ułożona dieta przez najlepszego dietetyka może nam nie pomóc. Dlatego zamiast podejmować się wielu prób „na własną rękę” lepiej od razu wybrać się do doświadczonego specjalisty, który pomoże w sposób prawidłowy zmniejszyć nadmiar tkanki tłuszczowej, w dodatku podpowie, w jaki sposób można popracować nad wzrostem masy mięśniowej i/lub jak utrzymać osiągnięte efekty, tak by nie nastąpił efekt jojo.
Zobacz również: Dlaczego nie mogę schudnąć
WARTO WIEDZIEĆ…
Najlepsze i najtrwalsze rezultaty możemy osiągnąć poprzez powolny spadek masy ciała, który nie naraża naszego organizmu na wystąpienie licznych groźnych powikłań.
W miesiącu spadek masy ciała powinien wynosić do 4 kg, co możemy osiągnąć poprzez stosowanie odpowiednio zbilansowanej, spersonalizowanej i urozmaiconej diety, wypijanie odpowiednich ilości płynów i zwiększenie poziomu aktywności fizycznej.
Najważniejsze: walkę ze „zbędnymi kilogramami” rozpocznij od wizyty u dietetyka i lekarza!
Zobacz również: Jedz powoli, przeżuwając dokładnie każdy kęs
PIŚMIENNICTWO:
Ostrowska, Lucyna. "Leczenie dietetyczne otyłości—wskazówki dla lekarzy praktyków." Forum Zaburzeń Metabolicznych. Vol. 1. No. 1. Via Medica Medical Publishers, 2010.
Bętkowska-Korpała, Barbara, et al. "Doświadczanie stresu przez osoby z otyłością-badania własne." Endokrynologia, Otyłość, Zaburzenia Przemiany Materii 3.4 (2007): 63-67.
Olszanecka-Glinianowicz, Magdalena, et al. "Changes of systemic microinflammation after weight loss and regain—a five-year follow up study." Endokrynol Pol 63.6 (2012): 432-8.
Suliburska, Joanna, and Justyna Kuśnierek. "Czynniki żywieniowe i pozażywieniowe w rozwoju insulinooporności." Forum Zaburzeń Metabolicznych. Vol. 1. No. 3. Via Medica Medical Publishers, 2010.
Pilch, Wanda, et al. "Racjonalne odżywianie i jego wpływ na zdrowie." Rational nutrition and its effect on health). Hygeia Public Health 46.2 (2011): 244-248.
Białkowska, Magdalena. "Etiopathogenesis of obesity." Postępy Nauk Medycznych (2011).
Białokoz-Kalinowska, Irena, Joanna Zapolska, and Janina Piotrowska-Jastrzębska. "Kontrowersje w leczeniu dietetycznym otyłości." Pediatria i Medycyna Rodzinna 4.4 (2008): 253-256.
Olszanecka-Glinianowicz, Magdalena. "Rola diety bardzo niskokalorycznej (VLCD) w leczeniu otyłości." Endocrinology, Obesity and Metabolic Disorders 8.4 (2012): 109-113.
Knypl, Krystyna. "Overweight and obesity as therapeutic problems." Medycyna Rodzinna (2001).
Kiedrowski, Mirosław, and Danuta Gajewska. "Co powinien wiedzieć lekarz rodzinny o popularnych „dietach odchudzających” i samym odchudzaniu?." Medycyna Rodzinna 1.16 (2013): 95-98.
Białkowska, Magdalena. "Dietary treatment of obesity." Postępy Nauk Medycznych (2013).