Dieta bez wszystkiego – czy da się to rozpisać? II Rajd Nowoczesnej Dietetyki
Drugie szkolenie dnia 17 października podczas II Rajdu Nowoczesnej Dietetyki poprowadziła dietetyk z Instytutu Mikroekologii w Poznaniu – Zuzanna Baraniak. Podczas szkolenia zatytułowanego Dieta bez wszystkiego – czy da się to rozpisać?, prelegentka przybliżyła nam temat diet eliminacyjnych, a w szczególności na jakiej podstawie powinniśmy dokonywać eliminacji, kiedy taką eliminację zastosować oraz jaki powinien być jej czas. Poznaliśmy także składniki pokarmowe, które mogą być problematyczne podczas eliminacji i należy zwrócić na nie szczególną uwagę podczas bilansowania jadłospisu. Zuzanna Baraniak przedstawiła nam także podejście do suplementacji oraz podzieliła się opisem przypadków, czyli praktycznym zastosowaniem diety eliminacyjnej u pacjentów.
Dieta eliminacyjna – dlaczego ją wprowadzać?
Diety eliminacyjne swoją popularność zyskały dopiero w ostatnim czasie. Jeszcze niedawno podchodzono do nich bardzo negatywnie. Pojawia się jednak coraz więcej doniesień, ukazujących, że eliminacja pewnych produktów z diety, w konkretnych jednostkach chorobowych może przynosić pacjentom wiele korzyści. Niestety nie każdy pokarm po spożyciu pozostaje obojętny dla naszego układu pokarmowego ale i dla układu immunologicznego. W związku z tym możemy rozróżnić pośród reakcji nieimmunologicznych intoksykację, pseudoalergię oraz nietolerancję. Zaś reakcja immunologiczna może powodować 4 typy alergii. Każda z nich będzie się objawiała w innym czasie i w nieco inny sposób.
Jelito a alergia
Stan jelit, a właściwie mikroflora jelitowa będzie miała duże znaczenie przy powstawaniu alergii. Utrata selektywności bariery jelitowej będzie indukowała alergie IgE oraz IgG zależne, a u dzieci alergicznych stwierdza się obniżenie liczby bakterii jelitowych z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus. Istotne znaczenie będzie miała cała mikrobiota, na którą składają się mikroflora jelitowa, bakterie i grzyby zasiedlające jelita. Mikrobiota jelitowa ma liczne funkcje, wśród których znajdą się funkcje ochronne, polegające na hamowaniu rozwoju bakterii patogennych. Na mikrobiotę i jej kształtowanie ma wpływ wiele czynników od sposobu urodzenia, poprzez karmienie dziecka i sposób odżywiania w życiu dorosłym. Destrukcyjny wpływ na mikobiotę będą miały diety wysokoprzetworzone, leki (antybiotyki, IPP, NLPZ), alkohol, stres, infekcje, środowisko i toksyny.
Dieta eliminacyjna – kiedy wprowadzić i na jak długo?
Z całą pewnością dieta eliminacyjna powinna być zastosowana podczas zdiagnozowania nietolerancji i alergii pokarmowych. Pojawia się jednak coraz więcej doniesień, wskazujących na zasadność diety eliminacyjnej np. w zespole jelita nadwrażliwego, w nieswoistych chorobach zapalnych jelit, w przypadku depresji, autyzmu, ADHD, RZS, astmy, itd. Eliminacja składników pokarmowych powinna odbywać się na podstawie testów, w tym np. testów wodorowych lub IgE i IgG, testów na mikroflorę jelitową, na podstawie oznaczenia poziomu zonuliny oraz diagnostyki genetycznej. Podstawą jest jednak zawsze indywidualizacja diety dla pacjenta. Minimalny czas ścisłej eliminacji to od 5 do 8 tygodni. Jednak niektóre produkty szkodliwe powinny być wyeliminowane na czas nawet jednego roku, a niekiedy zdarzają się takie, które powinny zostać wykluczone z diety już na całe życie. W przypadku czasowej eliminacji i ponownego wprowadzania produktu do diety powinniśmy zacząć od prowokacji, podczas której należy w odpowiedni sposób włączyć go i sprawdzać każdego dnia masę ciała w tych samych warunkach, a także obserwować pojawiające się objawy. Po wynikach prowokacji można podjąć decyzję, czy składnik odstawiamy na rok, czy wprowadzamy w rotacji.
Probiotykoterapia podczas diety eliminacyjnej
W przypadku zaburzonej mikroflory, należy pamiętać o odpowiedniej probiotykoterapii, gdyż samym pożywieniem niestety jej nie odbudujemy. Warto włączyć te probiotyki, które zostały dobrze opisane i mamy dostępne badania naukowe z ich zastosowaniem. Warto także uwzględnić to, aby probiotyki były produkowane w naszej szerokości geograficznej, najlepiej w obszarze Europy, gdyż w przeciwnym wypadku mogą one być niedostosowane do zmiennych potrzeb, zależnych m.in. od strefy klimatycznej.
Problemy z bilansem diety
Dość istotną zasadą podczas diety eliminacyjnej jest Złota Zasada „trzech na jednego”. Każdy składnik, który mamy do wyeliminowania z diety, powinien zostać zastąpiony trzema innymi. Przykładowo, eliminując z diety gluten powinniśmy znaleźć 3 zamienniki. Warto tu zrobić ukłon w stronę kaszy jaglanej oraz gryczanej, amarantusa czy komosy ryżowej, a także pamiętajmy o roślinach strączkowych. W przypadku eliminacji produktów mlecznych, warto zadbać o odpowiednią podaż wapnia, poprzez włączenie takich składników jak mak, sezam, nasiona chia, migdały, amarantus czy figi suszone. Dodatkowo włączamy napoje roślinne wzbogacane wapniem, przy czym warto je zmieniać dla urozmaicenia.
Suplementacja przy eliminacji
Suplementację należy zawsze rozważać indywidualnie. Pod uwagę należy zazwyczaj wziąć laktazę oraz enzym DAO oraz suplementy witaminowe takie jak witamina B12, witamina D oraz kwasy omega 3 EPA i DHA.
Kilka pytań do prelegenta
Czy są badania, które jednoznacznie wskazują, że istnieje powiązanie między spożywaniem nabiału a trądzikiem?
ZB: Takie badania się pojawiają i mówią o tym, że mleko czy nabiał może negatywnie wpływać na naszą skórę, jednak reakcja zawsze będzie indywidualna.
Co oznacza dieta rotacyjna?
ZB: Dieta rotacyjna oznacza to, że jemy 1 produkt raz na 4 dni. Tzn. jeśli jemy jajko w poniedziałek, to następny raz zjemy jajko w piątek. I tak samo z każdym innym składnikiem. Stosujemy także rotację wg rodzin produktów, czyli np. rodzina psiankowatych jedzona jednego dnia, zostaje powtórzona po 4 dniach.
Czy u małych chłopców z alergią na mleko krowie można zastosować mleko sojowe?
ZB: Tak, ale w rotacji, jak każde inne mleko. Nie ma silnych dowodów naukowych na to, aby eliminować mleko sojowe z diety małych chłopców.
Pobierz materiały z webinaru "Dieta bez wszystkiego - czy da się to rozpisać?"
