Nadwrażliwości pokarmowe w pigułce – czyli dlaczego Kcalmar zdecydował się na dodanie nowej funkcji
Coraz większa grupa pacjentów zgłasza się z przeróżnymi dolegliwościami po spożyciu produktów. Każdy gorzej tolerowany produkt i usunięcie go z diety jest dla dietetyka nie lada wyzwaniem i dopóki jest to jeden produkt radzimy sobie z tym bez najmniejszego problemu, natomiast gdy produktów jest kilkanaście, korzystanie ze standardowych przepisów staje się bardzo trudne i obarczone czynnikiem ludzkim – możliwością popełnienia błędu (zobacz: Dieta bez wszystkiego - czy da się to rozpisać?). Eliminacja produktów z diety pacjenta wywołana może być wieloma czynnikami. Najczęstsza z nich to preferencje smakowe, nie da się ukryć, że większość z nas ma jakiś produkt, którego za żadne grzechy nie chciałby widzieć na swoim talerzu. A skoro dieta zazwyczaj jest wyrzeczeniem samym w sobie warto postawić na produkty akceptowane i lubiane przez pacjenta. Kolejnym powodem eliminowania produktów z diety są szeroko pojęte nadwrażliwości pokarmowe. Co to takiego? Termin nadwrażliwości pokarmowe obejmuje wszystkie rodzaje niepożądanych reakcji naszego organizmu na pokarm. Jest to więc szerokie pojęcie zawierające w sobie zarówno reakcje immunologiczne jak i nieimmunologiczne. Reakcje nieimmunologiczne czyli takie, które nie angażują naszego układu immunologicznego to np: Intoksykacje: pokarm zawiera toksynę wyprodukowaną przez bakterię co jest powodem zatrucia pokarmowego, np. zatrucie jadem kiełbasianym. Nietolerancje pokarmowe: spowodowane są przez niedobory enzymów, które uniemożliwiają prawidłowe trawienie np. niedobór laktazy powoduje nietolerancję laktozy, niedobór aldolazy B powoduje nietolerancje fruktozy, niedobór diaminooksydazy (DAO) powoduje nietolerancje histaminy. Nietolerancje pokarmowe mogą dotyczyć nawet 45% populacji.
Objawy nietolerancji pokarmowej
Zwykle pojawiają się od 30 minut do 4 godzin po spożyciu i zwykle nie utrzymują się dłużej niż 1 dzień. Objawy najczęściej dotyczą przewodu pokarmowego: biegunki wzdęcia, zgaga, a także, jak w przypadku nietolerancji histaminy mogą pojawić się zmiany skórne, chrypa, migrenowe bóle głowy.
Leczenie nietolerancji pokarmowych
Metodą leczenia nietolerancji jest odpowiednia dieta, ale można się wspomagać podając enzymy, które pomogą pacjentowi w trawieniu. Często też przyczyną wtórnych nietolerancji są zaburzenia mikrobioty np. wtórna nietolerancja laktozy po długotrwałym przyjmowaniu antybiotyków może być wyrównywana za pomocą celowanej terapii mikrobiologicznej.
Diagnoza nietolerancji pokarmowych
Zależy ona od enzymu. W przypadku nietolerancji laktozy czy fruktozy można wykonać zarówno testy genetyczne jak i wodorowe testy oddechowe, które pozwolą nam stwierdzić, czym spowodowane są objawy manifestowane przez pacjenta. W przypadku nietolerancji histaminy, sprawdzamy poziom enzymu DAO we krwi i/lub poziom histaminy w kale.
Reakcje immunologiczne
- Czyli takie reakcje, które będą uwzględniały produkcję przeciwciał poprzez nasz układ immunologiczny: Alergia IgE zależna: uwarunkowana powstaniem przeciwciał IgE zazwyczaj szybko diagnozowana. Dotyczy około 8% populacji.
Objawy
Mogą pojawić się nawet w przeciągu kilku minut, a nie powinny pojawić się później niż po 30 minutach. Charakterystyczna jest także ich intensywności: silne reakcje skórne czy reakcje na śluzówkach mogące doprowadzić nawet do śmierci pacjenta (wstrząs anafilaktyczny).
Leczenie
Metodą leczenia tej nadwrażliwości jest ścisła eliminacja nawet śladowych ilości produktu z diety, ale najczęściej pacjent ma alergie tylko na kilka produktów.
Diagnoza alergii IgE zależnych
Jest dokonywana za pomocą testów skórnych jednak złotym standardem są testy z krwi, następnie eliminacja zakończona prowokacją i dopiero wtedy możemy stwierdzić czy pacjent ma alergię czy nie. Czasami już wyniki morfologii krwi z rozmazem mogą zasugerować nam alergię IgE zależną (podwyższony poziom eozynofilii). Warto zasugerować pacjentowi badanie na całkowity poziom przeciwciał IgE, a gdy jest on podwyższony sprawdzić alergie IgE zależne na swoiste antygeny, zarówno wziewne jak i pokarmowe. W przypadku pojawienia się reakcji wziewnych jako dietetyk powinniśmy poinformować pacjenta o reakcjach krzyżowych, które mogą nasilić jego dolegliwości w okresach pylenia. Np. przy alergii na pyłek brzozy lepiej unikać jabłek, gruszek, moreli, wiśni, czereśni itd.
Nadwrażliwość IgE niezależna (IgG zależna)
- nadwrażliwość pokarmowa często nazywana nietolerancją: Z punktu widzenia dietetyka najbardziej wymagająca nadwrażliwość pokarmowa to właśnie IgG zależna. Może dotyczyć około 50% społeczeństwa, reakcje mogą pojawiać się nawet po 72-96 godzinach co utrudnia proces wykrycia na podstawie obserwacji, a co więcej może ona uwzględniać kilka, kilkanaście a nawet kilkadziesiąt produktów spożywczych. Jest ona silnie uzależniona od stanu naszej mikrobioty jelitowej.
Objawy
Objawy nadwrażliwości pokarmowej IgG zależnej indukuje przewlekły stan zapalny, który może być także związane z takimi objawami jak: zmęczenie, migrenowe bóle głowy, zespół jelita drażliwego, może nasilać objawy chorób autoimmunizacyjnych (Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca typu 1, nieswoiste choroby zapalne jelit), zmiany skórne (trądzik, łuszczyca, atopowe zapalnie skóry), a także być przyczyną wyczerpania w sporcie. Niezwykle ważna jest diagnostyka za pomocą, której rozpoznaję się nadwrażliwości pokarmowe IgG zależne.
Leczenie
Metodą leczenia nadwrażliwości pokarmowych IgG zależnych jest eliminacja produktów.
Diagnoza
Diagnoza oparta jest na testach na nadwrażliwości pokarmowe IgG zależne np. test ImuPro, który wykrywa poziom swoistych przeciwciał IgG przeciwko określonym produktom. W zależności od panelu możemy sprawdzić od 22 składników pokarmowych do 270 składników pokarmowych. Produkty przeciwko którym poziom przeciwciał jest podwyższony lub/ i znacznie podwyższony należy usunąć z diety na określony czas (zazwyczaj jest to 5 do 8 tygodni), a następnie należy przeprowadzić prowokację. Produkty diagnozujemy za pomocą testów wykonanych przez wykwalifikowany personel w laboratorium. Rozpisywanie zaleceń żywieniowych, czy pisanie jadłospisów w przypadku nadwrażliwości IgG zależnej może przyprawić dietetyka o ból głowy. W przypadku gdy pacjent ma wiele reakcji w tym na przyprawy, ciągłe sprawdzanie wyniku utrudnia i spowalnia naszą pracę i często niepotrzebnie tracimy energię i czas na ciągłe kontrolowanie składu posiłków. Aktualnie dzięki współpracy Instytutu Mikroekologii z Kcalmar.pro, który na postawie testu ImuPro wpisał do programu możliwość oznaczania nadwrażliwości pokarmowych (alergii i nietolerancji) program sam nam wyszuka alergeny w posiłkach, oznaczy je barwną kropeczką i ułatwi nam szukanie produktów, które nie powinny zostać dodane do jadłospisu. Chcesz dowiedzieć się więcej na temat nadwrażliwości pokarmowych IgG zależnych, rozpisywania diet eliminacyjnych czy tez znaczenia mikrobioty jelitowej w zdrowiu i chorobie? Zapraszamy do kontaktu z Instytutem Mikroekologii.
Zobacz też: Badania w gabinecie dietetyka
