Dieta przeciwzapalna? - Lista pomocnych składników
Dieta przeciwzapalna ma zastosowanie wspomagające leczenie wielu schorzeń oraz jako element zapobiegania im. Składniki w żywności, które mają działanie ukierunkowane na zwalczanie stanów zapalnych mogą być pomocne w łagodzeniu bólu, dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, chorób skóry, układu krwionośnego i wielu innych.
Antocyjany
Antocyjany to barwniki roślinne, które nadają czerwoną, niebieską bądź purpurową barwę owocom i warzywom. Produkty naturalne, w jakich możemy je znaleźć, to m.in.:
- czerwona kapusta,
- owoce jagodowe (jagody, aronia, czarne porzeczki, jeżyny, borówka, owoce bzu czarnego),
- purpurowa kukurydza,
- czerwona rzodkiew,
- winogrona,
- marchew purpurowa,
- a także jabłka.
Antocyjanidyna, to związek który uważa się za jednostkę strukturalną antocyjanów, do pozostałych (występujących w mniejszej ilości), zalicza się np.: cyjanidynę, pelargonidynę, malwidynę. W literaturze, pojawiają się informacje wskazujące, iż spożywanie produktów należących do dobrych źródeł w diecie, wspomnianych biologicznie aktywnych związków, zmniejsza ryzyko, wystąpienia, m.in.
- schorzeń układu krążenia,
- zapalenia stawów,
- chorób skóry,
- czy nawet chorób nowotworowych (głównie jelita grubego, na co wskazują wyniki licznie prowadzonych badań).
Naukowcy uważają, że wszystko to za sprawą właściwości przeciwutleniających oraz przeciwzapalnych, jakie wykazują antocyjany. Dodatkowo obserwuje się także ich działanie, m.in. antyproliferacyjne czy antyangiogenetyczne co może odgrywać ogromną rolę w chemioprewencji.
Likopen
Wśród wszystkich znanych nam karotenoidów, na szczególną uwagę zasługuje likopen, który wykazuje wiele prozdrowotnych właściwości. Nie bez powodu zalicza się go do grupy związków o potencjalnym zastosowaniu w profilaktyce licznych schorzeń o charakterze przewlekłym. W jakich produktach możemy znaleźć likopen?
- Żółte pomidory (mogą zawierać do 0,5 mg likopenu /100 g warzywa).
- Czerwone pomidory (mogą zawierać nawet do 15 mg/100 g likopenu).
Największe ilości wspomnianego karotenoidu znajdziemy w skórce pomidora. Natomiast najlepiej przyswajalny dla naszego organizmu, jest likopen zawarty w przetworach pomidorowych (mowa, m.in. o koncentratach, ketchupach, zupach i sosach).
W ostatnich latach pojawiło się wiele publikacji naukowych na temat likopenu, w których to wskazuje się na jego korzystny wpływ na zmniejszenie częstości występowania niektórych nowotworów. Najczęściej wspomina się o wpływie likopenu na nowotwór prostaty. Niektóre badania wskazują, iż zjadanie w tygodniu od 2 do 4 porcji świeżych pomidorów, może zmniejszać ryzyko zachorowania na wspomniany nowotwór, aż w 26%. Wyniki licznych badań naukowych, potwierdzają hipotezę, iż występowanie w diecie mężczyzn: pomidorów oraz zawartego w nich i ich przetworach likopenu może wykazywać większe działanie ochronne w stosunku do rozwoju sporadycznego raka gruczołu krokowego niż nowotworu występującego z uwarunkowań genetycznych. Nie można jednak zapomnieć o pracach naukowych, wskazujących, że lepsze efekty zdrowotne osiąga się poprzez zjadanie różnorodnych produktów spożywczych (będących źródłem różnych karotenoidów), niż tylko zalecanie pacjentowi suplementacji jednym związkiem z grupy karotenoidów.
Kurkumina
Kurkumina to polifenol wykazujący dużą aktywność przeciwoksydacyjną. Należy szukać jej w kłączu ostryżu długiego (Curcuma longa), które potocznie nazywamy kurkumą. W literaturze, pojawiają się doniesienia, iż kurkumina to związek o działaniu silnie przeciwnowotworowym. Wyniki licznych badań naukowych sugerują, iż jej wykorzystanie w medycynie, może odgrywać istotna rolę w terapii i zapobieganiu wystąpienia raka jelita grubego. Kurkumina, według naukowców, ma:
- ograniczać przeżywalność komórek nowotworowych,
- hamować proliferację komórek nowotworowych,
- ograniczać ich inwazyjność,
- oraz hamować procesy angiogenezy.
Liczne badania naukowe, potwierdzają przeciwzapalne właściwości opisywanego związki oraz jego terapeutyczne znaczenie w schorzeniach zapalnych jelit, a także w ograniczaniu objawów IBS.
Kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3
W Literaturze, można znaleźć informacje wskazujące, iż niedobór w organizmie kwasów omega-3 (szczególnie EPA i DHA), może być jedną z przyczyn, nasilających się objawów wewnątrzustrojowego stanu zapalnego. Jak się okazuje wspomniane kwasy tłuszczowe, wykazują zdolność do wygaszania procesów zapalnych w naszym organizmie, m.in. poprzez:
- zdolność do zmniejszania syntezy cytokin prozapalnych (TNF-α, IL-6, IL1B),
- zmniejszanie produkcji enzymów uczestniczących w tworzeniu prozapalnych ekiozanoidów,
- zwiększanie wytwarzania protektyny oraz rezolwiny (substancji o właściwościach przeciwzapalnych.
W związku z czym, z pewnością warto urozmaicić jadłospis pacjenta, np. o ryby morskie (m.in. makrela, śledź, łosoś atlantycki, halibut), owoce morza, nasiona lnu, orzechy włoskie.
Galusan epigallokatechiny (EGCG)
Galusan-3-epigallokatechiny to główny związek biologicznie czynny, który możemy znaleźć w zielonej herbacie. W Japonii i Chinach, przeprowadzono badania epidemiologiczne, których wyniki wskazują na występowanie odwrotnej korelacji między wypijaniem zielonej herbaty, a ryzykiem rozwoju nowotworu jelita grubego. Według naukowców, spożywanie zielonej herbaty (w ilości > 10 filiżanek/dobę), zmniejsza ryzyko rozwoju raka jelita grubego. Co ciekawe, przy ilości mniejszej niż 10 filiżanek wypijanej zielonej herbaty dziennie, nie zaobserwowano wspomnianego protekcyjnego działania. Badacze sugerują, iż przeciwzapalne działanie herbaty zielonej jest związane z obecnością w niej galusanu (EGCG), poprzez jego:
- działanie osłaniające wpływ IL8ii
- powstrzymywanie rozwoju komórek nowotworowych.
Resweratrol
Resweratrol to jeden z przedstawicieli polifenoli roślinnych. Występuje naturalnie w takich produktach, jak:
- czerwone winogrona - świeża skórka może zawierać do 100 µg resweratrolu/1 g suchej masy produktu, w związku z czym w czerwonym winie oraz soku winogronowym, obserwujemy także znaczne ilości opisywanego związku.
- owoce jagodowe (m.in. maliny, jeżyny),
- a także w orzechach ziemnych.
Według naukowców, resweratrol wykazuje działanie przeciwnowotworowe (wpływając na główne etapy kancerogenezy), wspomniane chemoprewencyjne działanie związku (szczególnie mowa o nowotworach piersi, prostaty, jelita grubego), uważa się, że może być związane, z jego właściwościami:
- antyoksydacyjnymi,
- przeciwzapalnymi,
- przeciwmutagennymi,
- antyproliferacyjnymi.
W literaturze, pojawiają się doniesienia, iż związek ten, może zmniejszać także ryzyko rozwoju chorób układu krążenia.
Dieta przeciwzapalna - podsumowanie
Naturalnie, zjedzenie jednego z produktów (bogatego ww. związki), nie przyniesie oczekiwanego efektu prozdrowotnego. Dodatkowo sugeruje się, że ów terapeutyczne działania wykazują ekstrakty tych związków. Jednak urozmaicenie diety pacjenta o wspomniane produkty i ich regularne zjadanie, w dłuższej perspektywie czasu, może pozytywnie „odbić się” na jego zdrowiu. Co więcej, zdobyta wiedza, na temat opisywanych związków, może posłużyć nam jako jeden z argumentów (punktów motywacyjnych) dla pacjenta, dzięki którym namówimy go do zmiany dotychczasowych nawyków żywieniowych na zdrowsze. Nie zapominając o zdrowym rozsądku i szczegółowych zaleceniach dotyczących spożywania lub wypijania (np. czerwonego wina ze względu na resweratrol) proponowanych w jadłospisie produktów.
Piśmiennictwo:
Wang L, Stoner GD. Anthocyjanins and their role in cancer prevention. Cancer Lett 2008, 269: 281-290.
Olejnik A, Tomczyk J, Kowalska K i wsp. Antocyjany w chemoprewencji nowotworu jelita grubego. Postepy Fitoterapii 2009, 3: 180-188.
Wu K, Erdman JW Jr, et al. Plasma and dietary carotenoids, and the risk of prostate cancer: a nested case-control study. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2004, 13: 260-269.
Tan HL, Thomas-Ahner JM, Grainger EM, et al. Tomatobased food products for prostate cancer prevention: what have we learned? Cancer Metastasis Rev 2010, 29: 553-568.
Campbell JK, Canene-Adams K, Lindshield BL, et al. Tomato phytochemicals and prostate cancer risk. J Nutr 2004, 134: 3486S-3492S
Cui K, Li X, Du Y, Tang X, Arai S, Geng Y, Xi Y, Xu H, Zhou Y, Ma W, Zhang T. Chemoprevention of prostate cancer in men with high-grade prostatic intraepithelial neoplasia (HGPIN): a systematic review and adjusted indirect treatment comparison. Oncotarget. 2017 Mar 15. doi: 10.18632/oncotarget.16230.
Bundy R., Walker A.F., Middleton R.W., Booth J.: Turmeric extract may improve irritable bowel syndrome symptomology in otherwise healthy adults: a pilot study. J. Altern. Complement. Med., 2004; 10: 1015-1018
Holt P.R., Katz S., Kirshoff R.: Curcumin therapy in inflammatory bowel disease: a pilot study. Dig. Dis. Sci., 2005; 50: 2191-2193 Zhao S, Ma L, Cao C, Yu Q, Chen L, Liu J. Curcumin-loaded redox response of self-assembled micelles for enhanced antitumor and anti-inflammation efficacy. Int J Nanomedicine. 2017 Mar 29;12:2489-2504.
Arshad L, Haque MA, Abbas Bukhari SN, Jantan I. An overview of structure-activity relationship studies of curcumin analogs as antioxidant and anti-inflammatory agents. Future Med Chem. 2017 Apr 10. doi: 10.4155/fmc-2016-0223.
Khaddaj-Mallat R, Morin C, Rousseau É. Novel n-3 PUFA monoacylglycerides of pharmacological and medicinal interest: Anti-inflammatory and anti-proliferative effects. Eur J Pharmacol. 2016 Dec 5;792:70-77.
Berger S.J., Gupta S., Belfi C.A., Gosky D.M., Mukhtar H.: Green tea constituent (-)-epigallocatechin-3-gallate inhibits topoisomerase I activity in human colon carcinoma cells. Biochem. Biophys. Res. Commun., 2001; 288: 101-105
Lee PMY, Ng CF, Liu ZM, Ho WM, Lee MK, Wang F, Kan HD, He YH, Ng SSM, Wong SYS, Tse LA. Reduced prostate cancer risk with green tea and epigallocatechin 3-gallate intake among Hong Kong Chinese men. Prostate Cancer Prostatic Dis. 2017 Apr 18. doi: 10.1038/pcan.2017.18.
Sharma R, Sharma A, Kumari A, Kulurkar PM, Raj R, Gulati A, Padwad YS. Consumption of green tea epigallocatechin-3-gallate enhances systemic immune response, antioxidative capacity and HPA axis functions in aged male swiss albino mice. Biogerontology. 2017 Mar 24. doi: 10.1007/s10522-017-9696-6.
Athar M, Back JH, Tang X, et al. Resveratrol: a review of preclinical studies for human cancer prevention. Toxicol Appl Pharmacol 2007, 224: 274-283.
Bishayee A. Cancer prevention and treatment with resveratrol: from rodent studies to clinical trials. Cancer Prev Res 2009, 2: 409-418.
