Niedokwasota żołądka - hipochlorhydria i achlorhydria u dietetyka
Do gabinetów dietetycznych trafiają zarówno osoby zdrowe, jaki i przede wszystkim pacjenci zmagający się z różnymi jednostkami chorobowymi oraz dolegliwościami, do jakich można zaliczyć m.in. hipochlorhydrię bądź achlorhydrię. Czy jesteśmy przygotowani by móc w pełni pomóc pacjentowi, u którego obserwuje się powyższe dolegliwości? Warto dowiedzieć się więcej na ten temat, zachęcamy do przeczytania całego artykułu.
Czym jest hipochlorohydria i achlorohydria?
Hipochlorhydria charakteryzuje się zmianą wartości pH soku żołądkowego. U osób zdrowych pH soku żołądkowego mieści się w granicach 1,3 a 2,5. Natomiast w przypadku opisywanego zaburzenia, wartość ta potrafi sięgać od 3,5 a w zaawansowanym stanie nawet do 6,0. Co ciekawe, po podaniu histaminy spadek pH soku żołądkowego wielokrotnie przekracza 1. Mówiąc prościej hipochlorhydria to stan, w którym obserwuje się niewystarczające wydzielanie kwasu solnego w żołądku.
Z opisywanym zaburzeniem mogą zmagać się pacjenci, u których zdiagnozowano:
- choroby nowotworowe żołądka,
- niedokrwistość złośliwą (choroba Addisona-Biermera), a także osoby stosujące IPP (inhibitory pompy protonowej).
Natomiast achlorhydria to stan, w którym obserwuje się zupełny brak wydzielania kwasu solnego w żołądku, tzw. bezkwasowość. To zaburzenie także obserwuje się u pacjentów cierpiących na wymienione wyżej jednostki chorobowe. Wiąże się on z zanikiem komórek odpowiedzialnych za produkcję kwasu. Jest to bardzo rzadkie zjawisko i mało opisane.
Jakie konsekwencje powoduje niedokwasota żołądka i z co powinien wiedzieć dietetyk?
- Układając zalecenia dietetyczne dla pacjentów zmagających się z opisywanymi zaburzeniami, należy mieć na uwadze, iż praca całego układu pokarmowego ulega zmianie. Pacjent może skarżyć się na uciążliwe uczucie wzdęcia, częste odbijanie, oddawanie gazów, pojawiającą się zgagę i nudności.
- Niedostateczna ilość kwasu solnego w soku żołądkowym, prowadzi do trudności w trawieniu niektórych składników pokarmowych. Pacjenci z hipochlorchydrią, a przede wszystkim osoby ze zdiagnozowaną achlorhydrią, są narażone na gorsze przyswajanie w przewodzie pokarmowych, m.in. witaminy B12, B9 oraz składników mineralnych (miedź, żelazo, cynk, wapń). Co więcej, w dłuższej perspektywie czasu są także narażeni na rozrost mikroorganizmów chorobotwórczych w przewodzie pokarmowym (np. bakterii Helicobacter pylori lub przerost Candidy).
- Do dziś niewiele można znaleźć konkretnych informacji o hipochlorhydri w literaturze naukowej. Za zjawisko naturalne uznaje się, zmniejszone wydzielanie kwasu solnego wraz z wiekiem. Jednak do przyczyn wywołujących opisywany stan patologiczny zalicza się m.in. dietę zawierającą małe ilości białka pochodzenia zwierzęcego, narażenie na długotrwały i silny stres, a także wspomnianą wcześniej terapię inhibitorami pompy protonowej.
Zalecenia dietetyczne przy niedokwaśności żołądka:
- Jeżeli podejrzewamy u pacjenta opisywane zaburzenie, należy skierować go do lekarza w celach diagnostycznych. W przypadku gdy trafi do nas osoba z już zdiagnozowaną hipochlohydrią lub achlorhydrią, przy współpracy z lekarzem, należy zająć się pacjentem w sposób spersonalizowany, ponieważ nie wszystkie objawy muszą występować u danej osoby. Nie można też zapominać o preferencjach smakowych pacjenta i co najważniejsze chorobach współtowarzyszących lub wywołujących opisywany stan.
- Jeżeli podczas prowadzenia wywiadu zaobserwujemy, że pacjent należy do osób silnie zestresowanych, zmagających się z różnymi trudnościami w życiu co negatywnie oddziałuje na jego stan emocjonalny. Warto porozmawiać z nim i zaproponować konsultację u terapeuty/psychologa. Nie zaszkodzi też zachęcić go do modyfikacji obecnego stylu życia, zwolnienia tempa i poszukania innych rozwiązań, które nie będą go tak obciążać.
- W przypadku gdy pacjent będzie skarżył się na nie chęć do zjadania produktów mięsnych i wiązał to z odczuwaniem dyskomfortu po spożyciu ich, nie warto na własną rękę diagnozować pacjenta lub szukać rozwiązań dietetycznych. Najrozsądniej będzie skierować go bezpośrednio do lekarza, który poprzez wykonanie odpowiednich badań, będzie mógł w sposób bardziej precyzyjny rozpoznać przyczynę takiego stanu. W niektórych przypadkach może to być nieżyt żołądka, w innych zaawansowana choroba nowotworowa, wymagająca szybkiej interwencji lekarzy.
- Pacjentowi zmagającemu się z częstym uczuciem wzdęcia, oddawaniem gazów, czy odbijaniem należy zalecić ograniczenie lub rezygnację z produktów potęgujące opisywane objawy, jak np. kapustne, kalarepa, kalafior, brokuły, suche nasiona roślin strączkowych. Niektórzy lekarze wskazuję, iż w takiej sytuacji dobrym rozwiązaniem jest wprowadzenie probiotykoterapii. Jednak powinien nad tym czuwać specjalista, najlepiej gastroenterolog zajmujący się pacjentem.
- Mogłoby się wydawać, że małoistotne są zalecenia dotyczące tego w jaki sposób pacjent powinien spożywać pokarm. Jednak nie warto ulegać temu złudzeniu. Szczególnie w przypadku niewystarczającego wydzielania kwasu solnego w żołądku, niezwykle ważne jest to w jaki sposób pacjent spożywa pokarm, w jakiej atmosferze… Zaleca się by posiłki były spożywane w spokoju, bez pośpiechu, a każdy kęs pokarmu powinien zostać dokładnie przeżuty. Bezpośrednio po posiłku nie zaleca się przyjmowania pozycji leżącej, a także wykonywania pracy lub ćwiczeń.
- Według zaleceń medycyny niekonwencjonalnej osoba zmagająca się z hipochlorhydrią powinna wypijać napary ziołowe o gorzkim posmaku. Jeżeli pacjent zaskoczy nas w gabinecie takimi informacjami, lepiej odesłać go po poradę w tej kwestii do lekarza.
Piśmiennictwo:
- Słomka, Marta, and Ewa Małecka-Panas. "Wzdęcia i odbijania." Pediatria i Medycyna Rodzinna 1.7 (2011): 30-34.
- Kruszyna, Lek Łukasz. "ANALIZA EKSPRESJI GENÓW KODUJĄCYCH BIAŁKA UCZESTNICZĄCE W PROCESIE ANGIOGENEZY I ODPOWIEDZIALNE ZA PROGRESJĘ RAKA ŻOŁĄDKA."
- Jabłońska-Som, Tłum Alicja. "38-letnia kobieta z narastającym zmęczeniem i dusznością." Mayo Clin Proc. Vol. 85. No. 4. 2010.
- Ksiadzyna Dorota, "Czynniki środowiskowe a etiologia nowotworów złośliwych przełyku i żołądka." nowotwory 223 (2000): 2.
- Mielniczuk, Kamila, Mariusz Mielniczuk, and Mieczysława Czerwionka-Szaflarska. "Ocena zależności między stosowaniem inhibitorów pompy protonowej a występowaniem uczulenia na wybrane alergeny pokarmowe." Pediatria Polska 89.5 (2014): 352-356.
- Marlicz, Wojciech, and Igor Łoniewski. "Enteropatia indukowana NLPZ i IPP—ważny i niedoceniany problem kliniczny." Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy 6.1 (2014).
