Kolka u niemowlaka - rola dietetyka w jej łagodzeniu
 

Kolka u niemowlaka należy do najczęściej występujących zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego wczesnego okresu niemowlęcego. Przyczyny występowania tego zaburzenia u niemowląt do dzisiaj nie są do końca znane. Część badaczy oraz kobiet karmiących łączy jej występowanie z dietą stosowaną przez matkę lub alergią pokarmową dziecka.

Czym jest kolka jelitowa?
 

Kolka jelitowa charakteryzuje się występowaniem najczęściej w godzinach wieczornych napadowego i nie dającego się ukoić płaczu lub krzyku przebiegającego często z jednoczesnym podkurczaniem nóżek, zwiększoną ilością gazów oraz powiększeniem obwodu brzucha. Pojawia się głównie w pierwszych tygodniach życia i ustępuje samoistnie w 4-5 miesiącu życia. Szacuje się, że problem ten może dotyczyć ponad 40% niemowląt przed ukończeniem 3 miesiąca życia. Rozpoznanie kolki jelitowej u dziecka wiąże się czasem z pewnymi trudnościami. Do podjęcia diagnostyki w tym kierunku powinny skłonić napady płaczu lub krzyku, które kończą się i zaczynają bez uchwytnej przyczyny. Napady te powinny spełniać również tzw. „regułę trzech”: trwać przez przynajmniej 3 godziny i powtarzać się przez 3 dni w tygodniu przez 3 tygodnie.

Przyczyny kolki niemowlęcej
 

Przyczyny występowania kolek dziecięcych do dziś nie są do końca jasne. Dotychczas przeprowadzone badania wskazują, że jest to zaburzenie czynnościowe o prawdopodobnie heterogennej etiologii. Niektóre hipotezy zakładają, że występowanie kolki może być skutkiem złożonej interakcji pomiędzy dzieckiem a środowiskiem. Spośród najczęściej wymienianych przyczyn powstawania kolki wymienia się zaburzenia motoryki żołądkowo-jelitowej, wzmożoną perystaltykę jelitową, uszkodzenia błony śluzowej jelita czy zaburzenia mikrobioty przewodu pokarmowego. Istnieją również teorie zakładające, że kolki niemowlęce mogą być efektem niedojrzałości układu nerwowego oraz wynikają z nieprawidłowych technik pielęgnacyjnych stosowanych podczas karmienia, czy noszenia dziecka.

Przyczyn jej powstania upatruje się również w żywieniu i niedojrzałości przewodu pokarmowego dziecka. Spośród najczęściej wymienianych jest alergia na białka mleka krowiego lub nietolerancja laktozy, które mogą prowadzić do nadmiernego gromadzenia się gazu w jelitach i pojawienia się bólu brzucha, manifestującego się płaczem. Niektóre badania wskazują, że nawet do 44% dzieci, u których występuje kolka jelitowa ma alergie pokarmową na białka mleka krowiego.

Leczenie kolki jelitowej – rola dietetyka
 

Ze względu na liczne przyczyny, które mogą powodować wystąpienie kolki leczenie nie należy do najłatwiejszych. Kluczową rolę w przypadku występowania kolki jelitowej odgrywa lekarz, który powinien przeprowadzić odpowiednią diagnostykę. Jeśli przyczyna nie jest znana dietetyk powinien przeprowadzić dokładny wywiad żywieniowy, zweryfikować dietę dziecka pod kątem niedoborów składników pokarmowych, a w przypadku młodszych dzieci powinien również uspokoić rodziców oraz uświadomić ich odnośnie możliwych przyczyn wystąpienia kolki. Może również udzielić rady dotyczącej potencjalnie pomocnych w łagodzeniu płaczu i dolegliwości sposobów pielęgnacyjnych dziecko, takich jak kołysanie i noszenie, jazda samochodem, ciepła kąpiel czy łagodny, ale stały i rytmiczny hałas (np. radio, dźwięki suszarki do włosów, odkurzacza). Należy jednocześnie podkreślić, że większość sposobów zapobiegania kolce niemowlęcej nie potwierdza się w badaniach naukowych a poprawę rodzice obserwują w pojedynczych przypadkach. Słuszne jednak wydaje się być kontynuowanie postępowania, które jest uznane za rodziców jako skuteczne oraz jednocześnie nie niesie ze sobą żadnych szkodliwych konsekwencji dla zdrowia dziecka. W przypadku niemowląt karmionych piersią dietetyk powinien poinformować matkę, że powinna utrzymać ten model żywienia, ponieważ kolka nie jest przeciwwskazaniem do karmienia piersią.

Zgodnie ze Stanowiskiem Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji nie zaleca się prewencyjnego stosowania diety bezlaktozowej i bezmlecznej u matki karmiącej. Niektóre badania wskazują natomiast na zmniejszenie dolegliwości i skrócenie czasu trwania kolki poprzez doustne podawanie szczepu Lactobacillus reuteri. W tym zakresie konieczne jest jednak kontynuowanie badań.

Ponadto należy poinstruować matkę karmiącą piersią odnośnie palenia papierosów, ponieważ udowodniono że może zaostrzać lub indukować przebieg kolki u dziecka. Często rozważaną praktyką przez lekarzy jest również  wyłączenie z diety kawy, mocnej herbaty oraz niektórych ostrych przypraw.

Dowody dotyczące stosowania diet o zmniejszonej alergenności przez matki karmiące piersią oraz podawania dzieciom herbatek ziołowych zdaniem ekspertów są nadal niewystarczające.

Kolka jelitowa a alergia pokarmowa i nietolerancja laktozy
 

W przypadku, gdy prawdopodobną przyczyną jest alergia pokarmowa na białka mleka krowiego w zależności od sposobu karmienia dziecka należy przyjąć odpowiedni sposób postępowania. Matki karmiące piersią, których dzieci mają kolki z powodu alergii na białka mleka krowiego będą musiały wprowadzić pewne ograniczenia w swoim dotychczasowym sposobie żywienia, polegające między innymi na ograniczeniu spożycia mleka krowiego i wprowadzeniu diety bezmlecznej. W przypadku niemowląt karmionych sztucznie konieczne będzie natomiast stosowanie hydrolizatów o znacznym stopniu hydrolizy. Badanie z randomizacją Lucassena i jego zespołu obejmujące ponad 80 niemowląt do 6. miesiąca życia, wykazało, że zastosowanie hydrolizatów serwatkowych o znacznym stopniu hydrolizy białka może skracać czas płaczu, który towarzyszy kolce niemowlęcej.

Badania wskazują, że wczesne rozpoznanie uczulenia na alergeny pokarmowe obecne w pokarmie matki, a następnie zastosowanie u matki karmiącej diety eliminacyjnej powinno spowodować ustąpienie bądź złagodzenie objawów nadwrażliwości u dziecka, w tym kolki niemowlęcej jeśli stanowi manifestację alergii. Jednocześnie postępowanie takie pozwala na kontynuację karmienia piersią.

U dzieci ze stwierdzoną nietolerancją laktozy należy wyeliminować ten cukier z diety. U małych dzieci najczęściej stosuje się wówczas mleko zastępcze bezlaktozowe.

Piśmiennictwo:

1. Lucassen P.: Colic in infants. BMJ Clin Evid. 2015; 11.
2. Hyman P. E., Milla P. J., Benninga M. A. i wsp.: Childhood functional gastrointestinal disorders: neonate/toddler. Gastroenterology 2006; 130:1519–1526.
3. Mrukowicz J., komentarz Ryżko J.: Skuteczność różnych metod leczenia kolki niemowlęcej – metaanaliza, na podstawie Effectiveness of treatments for infantile colic: a systematic review; P.L.B.J. Lucassen, W.J.J. Assendelft, J.W. Gubbels, J.T.M. van Eijk, W.J. van Geldrop, A. Knuistingh Neven. Med Prakt Pediatr 2001; 1.
4. Własienko A., Buda P., Książyk J.: Kolka niemowlęca – problem lekarza pediatry. Klin Pediatr 2013; 21:21–24.
5. Rurarz A., Ratajczak K., Feleszko W.: Kolki niemowlęce. Pediatr Med Rodz. 2016; 12(4): 413–418
6. Wąsowska-Królikowska K., Modzelewska-Hołyńska M.: Kolka niemowlęca. Med Prakt Pediatr 2008; 1: 55–59.
7. Hill D.J., Hoskings C.S. Infantile colic and food hypersynsentivity. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr. 2000; 30 (supl.): S67–S76.
8. Lucassen PLBJ, Assendelft WJJ, Gubbels JW i wsp. Effectiveness of treatments for infantile colic: a systematic review. BMJ 1998;316:339-342
9. Lucassen P.L., Assendelft W. J., Gubbels J. W. i wsp.: Infantile colic: crying time reduction with a whey hydrolysate: a double-blind, randomized, placebo-controlled trial. Pediatrics 2000; 106: 1349–1354.
10. Katarzyna Borszewska-Kornacka M., Rachtan-Janicka J., Wesołowska A. i wsp.: Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet  w okresie laktacji. Standardy Medyczne/Pediatria. 2013;10:265-279.

Udostępnij

Tweet