Glutation w walce ze stresem oksydacyjnym – działanie, źródła i suplementacja
 

Glutation to najbardziej rozpowszechniony niskocząsteczkowy związek tiolowy. Zbudowany jest z cysteiny, glutaminianu i glicyny. Pełni ważną rolę w zachowaniu fizjologicznej równowagi pomiędzy antyoksydantami a prooksydantami. Mówiąc prościej decyduje o życiu komórek i ich śmierci. Występuje w kilku postaciach. W tkankach organizmu ludzkiego wyróżnia się glutation: zredukowany (GSH), utleniony (GSSG), a także disiarczki glutationu. Czy dietą jesteśmy w stanie regulować stężenie glutationu w komórkach? Czy suplementacja glutationem jest sensowna? Kto powinien  starać się zachować niski poziom glutationu w tkankach?

 

Glutation w pożywieniu
 

Dieta jest czynnikiem istotnie wpływającym na stężenie zredukowanego glutationu w tkankach organizmu ludzkiego. Jeżeli zależy nam na zwiększeniu stężenia opisywanego związku, należy zwiększyć w swoim jadłospisie ilość takich produktów, jak np. mięso, świeże warzywa i owoce.
 

Przykładowe produkty uznawane za źródło glutationu w diecie:

• Szpinak
• Awokado
• Kurkuma
• Arbuz
• Brokuły
• Szparagi
• Czosnek i cebula
• Kapusta
• Truskawki
• Ostropest plamisty
• Orzechy włoskie

Nie bez znaczenia dla ilości glutationu znajdującego się w produktach spożywczych jest odpowiednie jej przygotowanie do spożycia. Okazuje się, że surowe, a także mrożone warzywa i owoce oraz tuż przed momentem ugotowane mięso, ma w sobie dużo większą ilość zredukowanego glutationu, niż produkty konserwowane czy poddane obróbce termicznej.

Dbając o pozyskanie z diety jak największej ilości glutationu oraz zwiększenie stężenia tego związku w tkankach, nie powinno się zapominać o tym by w posiłkach składających się z produktów obfitujących w glutation, znajdowały się również prekursory, takie jak: cysteina czy metionina.

Małe ilości GSH znajdują się, m.in. w mleku, produktach nabiałowych, jajach kurzych, olejach roślinnych, produktach zbożowych.

Jednak trudno ukryć, że zwiększeni stężenia glutationu w organizmie pod wpływem stosowanej diety powoduje niewielki oraz krótkotrwały wzrost. Mimo to, współczesna medycyna uznaje, iż spożywanie produktów będących źródłem opisywanego związku ma ogromne znaczenie w procesach ochraniających komórki organizmu przed działaniem stresu oksydacyjnego, a także detoksykacji wolnych rodników we krwi. W literaturze pojawiają się nawet doniesienia wskazujące na możliwość zmniejszenia ryzyka wystąpienia chorób nowotworowych (np. nowotworów jamy ustnej) poprzez stosowanie diety bogatej w produkty będące dobrym źródłem glutationu.

 

Co poza dietą? – inne sposoby na zwiększenie poziomu glutationu
 

W literaturze pojawiają się informacje wskazujące na inne czynniki, które również mogą przyczyniać się do zwiększania stężenia glutationu w tkankach naszego organizmu, należą do nich m.in.:

• aktywność fizyczna,
• suplementacja np. kwasami tłuszczowymi omega-3, witaminą C, witaminą E, witaminami z grupy B (B12, B6), koenzymem Q10, kwasem alfa-liponowym. W obecności tych związków można zadbać o właściwą syntezę glutationu oraz jego wchłanianie.

 

Dlaczego glutation nazywany jest najsilniejszym antyoksydantem?
 

Do najważniejszych składowych systemu antyoksydacyjnego komórki, chroniącego ją przed niszczącym działaniem reaktywnych form tlenu, zalicza się zredukowany glutation (GSH).

Glutation uczestniczy w procesach:

• ubikwitynylacji oraz fałdowania białek;
• powstawania deoksyrybonukleotydów;
• detoksyfikacji ksenobiotyków;
• syntezie leukotrienów cysteinylowych,
• a co najważniejsze pełni ważną funkcję w procesach regulujących aktywność szlaków metabolicznych, a także wzrastania  i różnicowania się komórek.

Glutation w postaci silnego antyoksydantu, m.in.

• regeneruje inne utlenione antyoksydanty (np. witamina E, witamina C);
• redukuje RFT w reakcjach nieenzymatycznych i enzymatycznych;
• uczestniczy w procesach naprawczych cząsteczek kwasów nukleinowych, białek i lipidów, które zostały uszkodzone podczas peroksydacji;
• bierze udział w utrzymaniu grup tiolowych białek zredukowanych.

 

Czy suplementacja glutationem jest sensowna?
 

Osoby zmagające się z takimi jednostkami chorobowymi, jak np.:

• cukrzyca,
• AIDS
• choroba Alzheimera
• choroba Parkinsona
• stwardnienie rozsiane
• stwardnienie zanikowe boczne i inne choroby neurodegeneracyjne,

Dodatkowo zmagają się ze zmniejszonym stężeniem  glutationu, na skutek przebiegu wyżej wymienionych schorzeń. Okazuje się, iż zastosowanie terapii, mającej na celu zwiększenie stężenia zredukowanego glutationu w tkankach, prowadzi do złagodzenia objawów danej jednostki chorobowej, a nawet do jej spowolnienia.

Lekarze zalecają suplementację glutationem także osobom zmagającym się z chorobami: układu krążenia, przewodu pokarmowego, autyzmem, narażonym na długotrwały i silny stres.

Związek ten, poprzez swoje właściwości, przede wszystkim wspiera odporność, działa ochronie na komórki organizmu ludzkiego. W literaturze naukowej, można znaleźć podzielone zdania co do sensowności suplementacji glutationem. Część naukowców uważa, iż doustna suplementacja tego związku nie ma sensu, gdyż nie wchłania się on w przewodzie pokarmowym. Druga grupa naukowców, wskazuje w prezentowanych pracach, iż przyjmowanie glutationu po wcześniejszym rozdrobnieniu ma dużą szansę na przyswojenie. Co więcej przyjmowanie suplementu w formie liposomalnej zwiększa szansę na wchłonięcie się związku do krwioobiegu. Jednak my jako dietetycy nie powinniśmy podejmować decyzji o tym czy dany pacjent powinien przyjmować glutation w postaci suplementu. Taką decyzję powinien podjąć lekarz, należący do zespołu medycznego opiekującego się pacjentem.

 

Kiedy obniżenie poziomu zredukowanego glutationu w tkankach organizmu ludzkiego jest pożądane?
 

Jednak nie zawsze dążenie do zwiększenia stężenia glutationu w organizmie będzie wskazane, przykładem takiej sytuacji są, m.in.:

• chemioterapia
• radioterapia
• transplantacja narządów (krótkotrwała immunosupresja).

W wyżej wymienionych przypadkach wskazane jest dążenie do obniżenia zredukowanego glutationu. Okazuje się, że taki zabieg w przypadku prowadzonych terapii chorób nowotworowych czy przy przeszczepach narządów, jest pożądany.

 

Piśmiennictwo:
 

Wu G., Fang Y.Z., Yang S., Lupton J.R., Turner N.D.: Glutathione metabolism and its implications for health. J. Nutr., 2004; 134: 489–492

Hayes J.D., Flanagan J.U., Jowsey I.R.: Glutathione transferases. Annu. Rev. Pharmacol. Toxicol., 2005; 45: 51–88

Lyons J., Rauh-Pfeiffer A., Yu Y.M., Lu X.M., Zurakowski D., Topkins R.G. i wsp.: Blood glutathione synthesis rates in healthy adults receiving a sulphur amino-acid free diet. Proc Natl. Acad. Sci. USA 2000; 97: 5071–5076.

Malmezat T., Breuille D., Capitan P., Mirand P.P., Obled C.: Glutathione turnover is increased during the acute phase of sepsis in rats. J. Nutri. 2000; 30: 1239–1246

Liu R., Choi J.: Age-associated decline in gamma-glutamylcysteine synthetase gene expression in rats. Free Radic. Biol. Med. 2000; 28: 566–574.

Tormos C., Javier Chaves F., Garcia M.J, Garrido F, Jover R, O’Connor J.E.: Role of glutathione in the induction of apoptosis and c-fos and c- -jun mRNAs by oxidative stress in tumor cells. Cancer Lett. 2004; 10: 103–113.

Gegg M.F., Beltran B., Salas-Pino S., Bolanos J.P., Clark J.B., Moncada S., Heales S.J.R.: Differential effect of nitric oxide on glutathione metabolism and mitochondrial function in astrocytes and neurones: implications for neuroprotection/neurodegeneration? J. Neurochem. 2003; 1046: 1–10.

Meister A.: Glutathione defi ciency produced by inhibition of its synthesis, and its reversal; applications in research and therapy. Pharmacol. Ther., 1991; 51: 155–194

http://www.imma-polska.pl/substancje-mitochondrialne/glutation/