Ciąża to wyjątkowy czas, pełen radości, ale i pytań. Jedno z najważniejszych dotyczy diety: co można jeść w ciąży, a czego nie wolno jeść w ciąży? Prawidłowe odżywianie jest teraz kluczowe – wpływa nie tylko na Twoje samopoczucie, ale przede wszystkim na prawidłowy rozwój dziecka.

Wbrew powszechnym mitom, ciąża nie oznacza „jedzenia za dwoje”, ale „jedzenia dla dwojga” – liczy się jakość, a nie ilość! Zmodyfikowanie diety w tym okresie to podstawa. Zastanawiasz się, czego nie jeść w ciąży, jak dostarczyć odpowiednią ilość witamin, by wspierać rosnące dziecko i uniknąć niedoborów, np. anemii? Właśnie te kwestie, a także odpowiedź na pytanie, ile kcal w ciąży jest potrzebne, rozjaśnimy w tym artykule. Zobaczysz, jak należy zmodyfikować dietę w czasie ciąży, aby była bezpieczna, odżywcza i wspierająca. Dowiedz się, jak ważna jest prawidłowa dieta w ciąży i poznaj zasady bezpiecznego odżywiania.

Gotowa na dawkę profesjonalnej wiedzy? Zapraszam do lektury!

Dieta ciążowa – zasady

Właściwa dieta w ciąży ma fundamentalne znaczenie nie tylko dla Twojego zdrowia, ale przede wszystkim dla prawidłowego rozwoju płodu. To, co jesz, decyduje o tzw. programowaniu rozwojowym, czyli wpływa na ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych (np. cukrzycy czy chorób serca) u Twojego dziecka w dorosłym życiu.

Dieta kobiety w ciąży odgrywa kluczową rolę zwłaszcza w rozwoju neurologicznym oraz osiągnięciu prawidłowej masy urodzeniowej.

Rola kalorii, makroskładników i mikroelementów

Jak należy zmodyfikować dietę w czasie ciąży? Pamiętaj, że liczy się jakość, nie tylko ilość. Zapotrzebowanie na energię rośnie, ale nie tak drastycznie, jak mogłoby się wydawać:

Odpowiedź na pytanie, ile kcal w ciąży jest potrzebne, jest więc jasna: dodatkowe kalorie pojawiają się głównie od drugiego trymestru! Co ważne, te kalorie muszą pochodzić ze zbilansowanych źródeł makroskładników:

• Białko: Niezbędne do budowy tkanek. Wymagane spożycie to około 1,1 g/kg/dzień lub 1,2 g/kg/dzień. 
• Węglowodany: Stanowią główne źródło energii (od 45% do 65% energii). Stawiaj na złożone węglowodany o niskim indeksie glikemicznym. Unikanie nadmiaru cukrów prostych pomoże Ci kontrolować masę ciała i zmniejszy ryzyko cukrzycy ciążowej.
• Tłuszcze: Kluczowe są kwasy tłuszczowe Omega-3 (DHA/EPA), które wspierają rozwój mózgu i siatkówki dziecka. Ważne, aby ograniczyć spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych.

Mikroelementy

Zapotrzebowanie na mikroelementy wzrasta w ciąży bardziej niż na energię. Najważniejsze z nich to:

• Żelazo: Dieta bogata w żelazo w ciąży jest konieczna, by zapobiegać anemii. Suplementacja jest często niezbędna (27/ mg/dzień).
• Jod: Kluczowy dla prawidłowej pracy tarczycy i rozwoju neurologicznego dziecka (220/µg/dzień).
• Foliany (Kwas foliowy): Niezbędne na wczesnym etapie ciąży dla zapobiegania wadom cewy nerwowej (600/µg/dzień).

Wybieranie zdrowych wzorców żywieniowych, takich jak dieta śródziemnomorska (bogata w owoce, warzywa, ryby i orzechy) jest lepsze niż skupianie się tylko na pojedynczych składnikach. Pamiętaj, aby ograniczyć jedzenie ultraprzetworzone, słodzone napoje i tłuszcze nasycone.

Jeśli interesuje Cię, czego nie wolno jeść i pić w ciąży, w dalszej części artykułu znajdziesz szczegółową listę produktów zakazanych.

Co jeść w ciąży? Produkty zalecane

Zbilansowana dieta w ciąży to Twój najlepszy sprzymierzeniec. Zamiast restrykcyjnego myślenia o tym, czego nie jeść w ciąży, skup się na tym, co można jeść w ciąży, aby dostarczyć Maluszkowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Zdrowe wzorce żywieniowe, takie jak Dieta Śródziemnomorska, są szczególnie zalecane.

1. Warzywa i owoce

To podstawa diety kobiety w ciąży! Warzywa i owoce są bogatym źródłem witamin, błonnika oraz antyoksydantów, które chronią organizm przed stresem oksydacyjnym.

• Korzyści dla dziecka: Wysokie spożycie warzyw i owoców, zwłaszcza żółtych i ciemnozielonych, jest związane z lepszym rozwojem poznawczym i neurologicznym niemowląt.
• Błonnik: Wystarczająca ilość błonnika pomoże Ci walczyć z częstymi w ciąży zaparciami, a także zmniejszy ryzyko cukrzycy ciążowej.

2. Pełnoziarniste produkty zbożowe

Jak należy zmodyfikować dietę w czasie ciąży w kwestii węglowodanów? Wybieraj produkty pełnoziarniste, takie jak razowe pieczywo, makarony, brązowy ryż czy kasze. To źródło energii i cennego błonnika.

• Indeks glikemiczny (IG): Stawiaj na węglowodany o niskim IG. To klucz do utrzymania stabilnego poziomu cukru we krwi i prawidłowej masy ciała.

3. Najlepsze źródła białka i DHA

Białko jest budulcem, a jego odpowiednia ilość jest niezbędna dla wzrostu płodu.

• Rośliny strączkowe: Fasola, soczewica, ciecierzyca to doskonałe, tanie i wartościowe źródło białka i innych mikroelementów. Idealne, jeśli interesuje Cię dieta wegetariańska w ciąży.
• Ryby niskometaliczne i DHA: Ryby są kluczowe! Są głównym źródłem kwasów tłuszczowych Omega-3 (DHA/EPA), które są niezbędne dla rozwoju mózgu i wzroku dziecka. Zalecana dawka DHA to  minimum 200/mg dziennie. Aby zminimalizować ryzyko spożycia metylortęci, wybieraj ryby niskometaliczne, np. śledzia, sardynki, szproty.
• Mięso: Mięso (zwłaszcza chude) to bardzo efektywne źródło żelaza. Pamiętaj, że żelazo hemowe z mięsa wchłania się znacznie lepiej niż żelazo z roślin.

4. Zdrowe tłuszcze: orzechy i awokado

Do zdrowych tłuszczów zaliczamy tłuszcze roślinne, orzechy (są źródłem PUFA) oraz tłuste ryby. Włącz je do swojej diety, aby dostarczyć organizmowi cennych kwasów tłuszczowych i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.

5. Dieta bogata w żelazo i inne mikroelementy

Dieta bogata w żelazo w ciąży jest jednym z najważniejszych elementów. Zapotrzebowanie na ten pierwiastek jest bardzo wysokie (27/mg/dzień). Jego niedobór może negatywnie wpłynąć na rozwój poznawczy dziecka.

Oprócz żelaza, nie zapomnij o:

• Kwas foliowy: Kluczowe w I trymestrze, gdy trwa rozwój cewy nerwowej. Warto wiedzieć, co jeść w pierwszym trymestrze ciąży, by je dostarczyć!
• Jodzie: Ważny dla tarczycy i rozwoju neurologicznego (220/mu g/dzień).
• Cholinie: Istotny, choć często pomijany, składnik wspierający rozwój mózgu płodu.

Właściwie zbilansowana dieta w pierwszym trymestrze ciąży i w kolejnych to podstawa. Jeśli masz wątpliwości, czy Twoja dieta dostarcza wszystkiego, co potrzebne, lub chcesz dowiedzieć się więcej o produktach i tym czego nie wolno jeść w ciąży, przejdź do kolejnej sekcji!

Co pić w czasie ciąży?

Odpowiednie nawodnienie i mądry wybór napojów są równie ważne, jak zdrowa dieta w ciąży. Płyny mogą być źródłem cennych składników, ale też niepożądanych substancji, dlatego warto wiedzieć, czego nie wolno jeść i pić w ciąży.

Napoje, których należy unikać lub ograniczać 

1. Alkohol: Spożycie alkoholu musi być całkowicie wyeliminowane w czasie ciąży. Nie istnieje bezpieczna dawka alkoholu, a jego spożycie może prowadzić do poważnych wad wrodzonych. To absolutna podstawa tego, czego nie wolno jeść i pić w ciąży.
2. Słodzone napoje: Unikaj napojów gazowanych, słodkich soków i nektarów z dodatkiem cukru. Są one elementem niezdrowych wzorców żywieniowych i przyczyniają się do nadmiernego przyrostu masy ciała oraz zwiększają ryzyko cukrzycy ciążowej.
3. Kofeina: Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca ograniczenie spożycia kofeiny, zwłaszcza przy wysokiej konsumpcji. Bezpieczna granica to zazwyczaj jedna lub dwie filiżanki kawy dziennie. Pamiętaj, że kofeina jest również w herbacie, coli i napojach energetycznych.
4. Napoje energetyczne i niektóre zioła: Napoje energetyczne są kategorycznie zakazane. Wiele naparów ziołowych i suplementów diety jest przeciwwskazanych w ciąży; zawsze konsultuj ich spożycie ze specjalistą.

Zalecane płyny i źródła

1. Woda: Zdecydowanie powinna być Twoim podstawowym napojem. Utrzymanie odpowiedniego nawodnienia jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania organizmu i zapobiegania infekcjom dróg moczowych.
2. Płynne produkty mleczne: Mleko i jogurty naturalne (najlepiej niskotłuszczowe, pasteryzowane!) są głównym źródłem wapnia, niezbędnego dla metabolizmu kości Twojego dziecka. Wapń wpływa również na Twoje ciśnienie krwi. Jeśli interesuje Cię dieta wegetariańska w ciąży, pamiętaj o wzbogacaniu napojów roślinnych w wapń.

Pamiętaj, że zdrowe nawyki żywieniowe to część tego, jak należy zmodyfikować dietę w czasie ciąży!

Czego nie jeść w ciąży?

Zrozumienie, czego nie wolno jeść w ciąży, jest tak samo ważne, jak wiedza o zalecanych produktach. Wiele restrykcji w diecie kobiety ciężarnej ma na celu ochronę przed zakażeniami pokarmowymi lub ekspozycją na szkodliwe toksyny. Aby dowiedzieć się więcej o zakazach, sprawdź nasz szczegółowy artykuł "Czego nie jeść w ciąży?".

Produkty wysokiego ryzyka zakażeń lub toksyn

Te produkty mogą stanowić zagrożenie zakażeniem bakteriami (Listerią, Salmonellą) lub zawierać szkodliwe metale ciężkie.

• Surowe i niedogotowane produkty: Surowe mięso, niedogotowane, surowe ryby i owoce morza (np. sushi, sashimi), surowe jaja i produkty z surowych jaj (np. domowy majonez).
• Niepasteryzowane produkty mleczne: Unikaj niepasteryzowanego mleka oraz serów pleśniowych i miękkich serów produkowanych z niepasteryzowanego mleka (np. Camembert, Feta, Brie).
• Ryby o wysokiej zawartości rtęci: Chociaż ryby są źródłem cennego DHA, niektóre gatunki mogą zawierać wysokie stężenie rtęci, która jest toksyczna dla układu nerwowego płodu. Dlatego unikaj dużych, drapieżnych ryb (np. miecznika, makreli królewskiej, rekina).
• Alkohol i napoje energetyczne: Alkohol jest bezwzględnie zakazany. Napoje energetyczne są przeciwwskazane ze względu na wysoką zawartość kofeiny i innych dodatków. To najważniejsza zasada tego, czego nie wolno jeść i pić w ciąży.

Produkty wysokoprzetworzone i nadmiar cukru

Dieta bogata w żywność ultraprzetworzoną i nadmierne ilości cukru jest związana z gorszym rozwojem neurologicznym dziecka i zwiększonym ryzykiem otyłości.

• Słodycze i fast foody: Ogranicz do minimum. Są to zazwyczaj produkty wysokotłuszczowe, bogate w rafinowane węglowodany i cukry. Wysokie spożycie słodzonych napojów również sprzyja złym wynikom zdrowotnym.
• Nadmiar soli: Ograniczaj produkty wysokosodowe i sól w nadmiarze. Jest ona jednym z elementów do moderacji w zdrowych wzorcach żywieniowych.

Niektóre suplementy diety, witaminy, zioła

Zanim sięgniesz po jakiekolwiek suplementy, witaminy czy napary, skonsultuj się z lekarzem lub dietetykiem!

• Niektóre zioła i napary: Wiele ziół może mieć silne działanie, które jest przeciwwskazane w ciąży (np. liście malin, wrotycz).
• Witaminy w nadmiarze: Szczególnie niebezpieczna jest nadmierna suplementacja witaminy A.
• Diety alternatywne: Dieta wegetariańska w ciąży (zwłaszcza wegańska) jest możliwa, ale wymaga ścisłej kontroli i suplementacji (np. DHA, cynku, żelaza, witaminy B12), aby uniknąć niedoborów, które mogłyby zaszkodzić rozwojowi płodu.

Konserwanty, barwniki, sztuczne aromaty

Produkty ultraprzetworzone często zawierają dużą ilość dodatków, takich jak konserwanty, barwniki i sztuczne aromaty. Pamiętaj też o ryzyku ekspozycji na chemikalia środowiskowe, takie jak Bisfenol A (BPA), używany do produkcji niektórych opakowań. Wybieraj żywność jak najmniej przetworzoną.

Co jeść w ciąży – ile kalorii?

Pytanie ile kcal w ciąży jest kluczowe dla zbilansowanej diety kobiety w ciąży. Pamiętaj, że nie jesz „za dwoje”, ale dla dwojga! Polskie Normy Żywienia jasno precyzują, jak należy zmodyfikować dietę w czasie ciąży pod względem energetycznym:

Dodatek Kaloryczny – Kiedy i dla kogo?

• I Trymestr: Zapotrzebowanie jest minimalne. Dodatkowe 70 kcal/dzień to np. jedna mała kromka pełnoziarnistego chleba. Właśnie dlatego tak ważna jest dieta w pierwszym trymestrze ciąży skoncentrowana na jakości (mikroelementach, np. folianach), a nie na ilości!
• II i III Trymestr: Dopiero w tych okresach zapotrzebowanie realnie wzrasta, aby pokryć koszt energetyczny wzrostu płodu, łożyska i tkanek matki.
• Ważne! Podane wartości to dodatek do Twojego podstawowego zapotrzebowania sprzed ciąży (przy założeniu prawidłowego BMI). Twoja bazowa kaloryczność zależy od wzrostu, masy ciała i aktywności fizycznej.
• Nadmierna masa ciała: Jeśli miałaś nadwagę lub otyłość przed ciążą, zwiększanie kaloryczności diety nie jest zalecane. W takim przypadku koszt energetyczny ciąży powinien być pokryty z rezerw Twojej tkanki tłuszczowej, a przyrost masy ciała ściśle kontrolowany.

Makroskładniki – Liczą się proporcje

Pamiętaj, że dostarczanie odpowiedniej liczby kalorii powinno iść w parze z zachowaniem właściwych proporcji makroskładników:

• Węglowodany: 45–65% energii (wybieraj węglowodany złożone!)
• Tłuszcze: 30–40% energii (stawiaj na zdrowe tłuszcze roślinne i tłuste ryby morskie)
• Białko: 10–20% energii.

Odpowiednia kaloryczność i skład diety w ciąży to jeden z najważniejszych elementów dbania o zdrowie Twoje i Twojego Maluszka.

Jak ważna jest prawidłowa dieta w ciąży?

Prawidłowa dieta w ciąży jest absolutnie kluczowa. To jeden z najważniejszych czynników środowiskowych, który wpływa na zdrowie matki i decyduje o długoterminowym zdrowiu dziecka. To, jak ważna jest prawidłowa dieta w ciąży, wykracza daleko poza dziewięć miesięcy – ma to wpływ na całe przyszłe życie Twojego Maluszka.

1. Programowanie Zdrowia Dziecka

Jakość diety kobiety w ciąży ma wpływ na tzw. programowanie metaboliczne. Oznacza to, że bodźce żywieniowe (np. niedobory lub nadmiar kalorii) we wczesnym etapie rozwoju płodu trwale kształtują fizjologię i metabolizm dziecka.

• Długoterminowe ryzyko: Zgodnie z hipotezą DOHaD (Developmental Origins of Health and Disease), większość chorób dorosłego życia (takich jak otyłość, cukrzyca typu 2, nadciśnienie) ma swoje korzenie w życiu płodowym.
• Rozwój neurologiczny: Wyższa jakość diety, bogatej w składniki takie jak jod, żelazo i Omega-3, jest związana z wyższymi wynikami rozwoju poznawczego i rozwoju układu nerwowego dziecka. Z kolei spożycie żywności przetworzonej może wiązać się z gorszymi wynikami rozwojowymi.
• Wzrost płodu: Właściwa dieta zmniejsza ryzyko urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową lub małego w stosunku do wieku ciążowego, co również jest czynnikiem ryzyka późniejszych problemów metabolicznych.

2. Zdrowie i komfort matki

Zbilansowana dieta w ciąży nie tylko wspiera dziecko, ale także chroni przyszłą mamę przed powikłaniami ciążowymi.

• Mniejsze Ryzyko Cukrzycy: Diety wysokiej jakości (np. Dieta Śródziemnomorska, Dieta DASH) oraz dieta bogata w błonnik są związane ze znacznie zmniejszonym ryzykiem rozwoju cukrzycy ciążowej.
• Kontrola masy ciała: Prawidłowe odżywianie, uwzględniające to, ile kcal w ciąży jest potrzebne (i unikanie nadmiernej ilości), pomaga zapobiegać nadmiernemu przyrostowi masy ciała, który zwiększa ryzyko powikłań.
• Nadciśnienie: Zdrowe wzorce żywieniowe zmniejszają ryzyko zaburzeń nadciśnieniowych w ciąży i preeklampsji.

Wniosek

Należy skupić się na całościowej jakości diety, a nie tylko na pojedynczych składnikach. Mądre zmodyfikowanie diety w czasie ciąży i unikanie produktów, których nie wolno jeść w ciąży, zapewnia najlepsze warunki do rozwoju Twojego Maluszka i zachowania Twojego zdrowia. Sprawdź też nasz artykuł “Dieta w ciąży: co jeść, ile i kiedy?”

Najczęściej zadawane pytania o to, co jeść w ciąży

Wiesz już, jak ważna jest zdrowe odżywianie w ciąży oraz czego nie jeść w ciąży. Poniżej znajdziesz zwięzłe odpowiedzi na najczęstsze pytania, które pomogą Ci jeszcze lepiej zorganizować swoją dietę.

Ile razy dziennie jeść w ciąży?

Nie ma jednej sztywnej reguły co do liczby posiłków, ale kluczowa jest regularność oraz dbanie o wysoką gęstość odżywczą produktów. Zamiast 3 obfitych posiłków, lepiej jeść 5–6 mniejszych posiłków dziennie. Taki schemat sprzyja utrzymaniu stabilnego poziomu cukru, pomaga w trawieniu i zapobiega zgadze.

Czy można jeść grzyby w ciąży?

Tak, pod warunkiem, że są to grzyby jadalne (kupione lub pewne gatunki leśne) i są dokładnie ugotowane lub usmażone. Grzyby leśne akumulują metale ciężkie, dlatego z ich nadmiernym spożyciem należy zachować ostrożność. Unikaj niepewnych i surowych grzybów.

Czy można pić kawę w ciąży?

Tak, ale z umiarem. Zaleca się, aby unikać wysokiej konsumpcji kofeiny. Bezpieczna granica to zazwyczaj jedna do dwóch filiżanek kawy dziennie (maksymalnie 200 mg kofeiny). Pamiętaj, że źródłem kofeiny jest również herbata, czekolada i cola.

Co jeść przy niedoborze żelaza w ciąży?

Dieta bogata w żelazo w ciąży jest niezbędna, ponieważ zapotrzebowanie na ten pierwiastek jest bardzo wysokie (27 mg/dzień).

• Źródła hemowe (najlepiej przyswajalne): Czerwone mięso (chude), podroby (np. wątróbka, ale z umiarem ze względu na witaminę A – skonsultuj z lekarzem!), drób, ryby.
• Źródła niehemowe (roślinne): Rośliny strączkowe, natka pietruszki, suszone owoce.

Pamiętaj, że wchłanianie żelaza zwiększa witamina C, więc łącz produkty żelazowe z warzywami i owocami. Ze względu na wysokie zapotrzebowanie, często konieczna jest także suplementacja.

Jakich ryb nie jeść w ciąży?

Koniecznie unikaj ryb o wysokiej zawartości metylortęci, ponieważ jest to toksyna szkodliwa dla układu nerwowego płodu. Są to zazwyczaj duże, drapieżne gatunki, m.in.:

• Miecznik
• Makrela królewska
• Rekin
• Tuńczyk (zwłaszcza duże kawałki i częste spożycie).

Wybieraj ryby niskometaliczne, np. łosoś (hodowlany), śledź, sardynki, szproty.

Jakich owoców nie jeść w ciąży?

Ogólnie rzecz biorąc, można i należy jeść wszystkie owoce – są one źródłem witamin i błonnika, a ich spożycie jest związane z lepszym rozwojem poznawczym dziecka. W kwestii czego nie wolno jeść w ciąży w tej kategorii, pamiętaj jedynie o:

• Higienie: Zawsze dokładnie myj owoce (i warzywa), aby usunąć pestycydy i zanieczyszczenia mikrobiologiczne.
• Umiarze: Owoce bardzo słodkie (np. winogrona, banany) spożywaj w rozsądnych porcjach, jeśli masz predyspozycje do cukrzycy ciążowej.

Podsumowanie 

Pamiętaj, że dieta w ciąży jest jednym z najważniejszych elementów dbania o zdrowie Twoje i Twojego dziecka. Właściwe zmodyfikowanie diety - poprzez unikanie produktów wysokiego ryzyka zakażeń, dbałość o odpowiednią podaż kalorii oraz zwiększenie spożycia kluczowych składników (jak żelazo i DHA) - ma długofalowy wpływ na przyszłe zdrowie metaboliczne i neurologiczne Maluszka. Nie bój się prosić o wsparcie!

Chcesz mieć 100% pewności, że Twoja dieta jest bezpieczna, odżywcza i idealnie dopasowana do Twoich potrzeb w ciąży? Skorzystaj z pomocy doświadczonych dietetyków.

 

 

Źródła:

1. Rychlik, Ewa, et al., redaktorzy. Normy żywienia dla populacji Polski. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy, 2024.
2. Ancira-Moreno, Monica et al. “Dietary patterns and diet quality during pregnancy and low birthweight: The PRINCESA cohort.” Maternal & child nutrition vol. 16,3 (2020): e12972. doi:10.1111/mcn.12972
3. Airaksinen, Ville et al. “Longitudinal Analyses of Diet Quality and Maternal Depressive Symptoms During Pregnancy: The Kuopio Birth Cohort Study.” Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics vol. 123,1 (2023): 77-86.e4. doi:10.1016/j.jand.2022.05.018
4. Dingena, Cassy F et al. “Nutritional and Exercise-Focused Lifestyle Interventions and Glycemic Control in Women with Diabetes in Pregnancy: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Clinical Trials.” Nutrients vol. 15,2 323. 9 Jan. 2023, doi:10.3390/nu15020323
5. Kouiti, Malak et al. “Preventing Gestational Diabetes Mellitus by Improving Healthy Diet and/or Physical Activity during Pregnancy: An Umbrella Review.” Nutrients vol. 14,10 2066. 14 May. 2022, doi:10.3390/nu14102066
6. Chavatte-Palmer, Pascale et al. “Diet before and during Pregnancy and Offspring Health: The Importance of Animal Models and What Can Be Learned from Them.” International journal of environmental research and public health vol. 13,6 586. 14 Jun. 2016, doi:10.3390/ijerph13060586
7. de Lauzon-Guillain, Blandine et al. “Maternal diet during pregnancy and child neurodevelopment up to age 3.5 years: the nationwide Étude Longitudinale Française depuis l'Enfance (ELFE) birth cohort.” The American journal of clinical nutrition vol. 116,4 (2022): 1101-1111. doi:10.1093/ajcn/nqac206
8. Yisahak, Samrawit F et al. “Maternal diet patterns during early pregnancy in relation to neonatal outcomes.” The American journal of clinical nutrition vol. 114,1 (2021): 358-367. doi:10.1093/ajcn/nqab019
9. Lipsky, Leah M et al. “Diet quality from early pregnancy through 1-y postpartum: a prospective cohort study.” The American journal of clinical nutrition vol. 120,5 (2024): 1284-1293. doi:10.1016/j.ajcnut.2024.09.016
10. Yisahak, Samrawit F et al. “Vegetarian diets during pregnancy, and maternal and neonatal outcomes.” International journal of epidemiology vol. 50,1 (2021): 165-178. doi:10.1093/ije/dyaa200
11. Borge, Tiril Cecilie et al. “The importance of maternal diet quality during pregnancy on cognitive and behavioural outcomes in children: a systematic review and meta-analysis.” BMJ open vol. 7,9 e016777. 24 Sep. 2017, doi:10.1136/bmjopen-2017-016777
12. Fan, Mengmeng et al. “Association of Pregnancy Diet with Metabolic Adverse Outcomes in Pregnant Women and Their Children: A Systematic Review and Meta-Analysis.” Annals of nutrition & metabolism vol. 81,3 (2025): 123-140. doi:10.1159/000543423
13. Biagi, Carlotta et al. “Effect of Adherence to Mediterranean Diet during Pregnancy on Children's Health: A Systematic Review.” Nutrients vol. 11,5 997. 1 May. 2019, doi:10.3390/nu11050997
14. Khammarnia, Mohammad et al. “Maternal macronutrient and energy intake during pregnancy: a systematic review and meta-analysis.” BMC public health vol. 24,1 478. 15 Feb. 2024, doi:10.1186/s12889-024-17862-x
15. Wang, Xiaobin. “Healthy diet during pregnancy-navigating the double-edged sword.” The American journal of clinical nutrition vol. 114,2 (2021): 414-415. doi:10.1093/ajcn/nqab168
16. Robb, Liska et al. “Diet quality indexes for use during pregnancy: a scoping review.” Nutrition reviews vol. 82,11 (2024): 1622-1630. doi:10.1093/nutrit/nuad138
17. Kunasegaran, Thubasni et al. “Diet Gut Microbiota Axis in Pregnancy: A Systematic Review of Recent Evidence.” Current nutrition reports vol. 12,1 (2023): 203-214. doi:10.1007/s13668-023-00453-4
18. Danielewicz, H et al. “Diet in pregnancy-more than food.” European journal of pediatrics vol. 176,12 (2017): 1573-1579. doi:10.1007/s00431-017-3026-5