Kurkuma – nie zapominaj o niej w jadłospisach pacjenta
 

Kurkuma inaczej Ostryż długi (Curcuma longa L.) to roślina uprawiana przede wszystkim  w krajach o klimacie tropikalnym, natomiast jej postać dziko rosnącą możemy spotkać  tylko w Indiach. W Polsce zmielona i wysuszona część podziemna tej rośliny jest również nazywana szafranem indyjskim. W licznych książkach kulinarnych, wspomina się o niej jako o  najzdrowszej przyprawie na świecie. Jaki rzeczywiście kurkuma ma wpływ na nasze zdrowie? Czy warto włączać ją do jadłospisu naszych pacjentów? Otrzymywany z kłącza ostryżu długiego proszek, o intensywnej żółtopomarańczowej barwie, obecnie jest wykorzystywany najczęściej w przemyśle tekstylnym i przy produkcji żywności (służąc za barwnik materiałów tekstylnych, produktów spożywczych – w nich oznaczana jest symbolem E-100). Jednakże, w ostatnim czasie, pojawia się coraz więcej doniesień naukowych na temat jego dobroczynnego wpływu na organizm człowieka, wobec czego kurkumą interesuje się także świat farmaceutyczny. Od dawna wykorzystywano kurkumę w celach leczniczych, np. w starożytnej medycynie indyjskiej służyła pomocą, m.in. przy dolegliwościach żołądkowych, bólach zębów. Natomiast w Europie stała się popularna, dopiero w XVIII wieku, stanowiąc składnik mieszanki przyprawowej „curry powder”.
 

Co kryje w sobie kłącze kurkumy?
 

Oto uproszczony skład kłącza ostryżu długiego, z którego pozyskujemy omawianą przyprawę:

skrobia

kurkuminoidy – to na nich powinniśmy się skupić myśląc o prozdrowotnych właściwościach omawianej przyprawy. Jeden z najważniejszych kurkuminoidów nosi nazwę kurkumina (difeluroilometan; E-100), przypisuje się jej właściwości konserwujące, barwiące żywność i nie tylko. Jej oznaczenia na produktach spożywczych, możemy znaleźć czytając etykiety m.in.: konserw rybnych, musztard, niektórych wypieków.

wapń

żelazo

potas i sód

tiamina

ryboflawina

niacyna

witamina C

olejki lotne – to one nadają kurkumie aromatyczny zapach.
 

Kurkuma  - cała prawda o przyprawie
 

Difeluroilometan należy do rodziny polifenolii, związków o właściwościach silne przeciwutleniających. Do jej właściwości prozdrowotnych, zaliczyć można działanie, m.in.:

antybakteryjne,

antyoksydacyjne,

przeciwzapalne,

przyspieszające gojenie ran,

przeciwbólowe,

przeciwnowotworowe,

wspomagające trawienie.
 

W związku z szeregiem korzystnych dla stanu zdrowia człowieka właściwości, jakie wykazuje kurkuma, są prowadzone liczne badania, nad sensem wykorzystania jej w terapii m.in.  cukrzycy, astmy, artretyzmu, miażdżycy, chorób neurodegeneracyjnych (choroba Alzheimera, choroba Parkinsona)i nowotworowych. Niestety  dostępność biologiczna kurkuminy dostarczanej z pożywieniem (doustnie) bardzo mała. Wiąże się to z niską absorpcją z przewodu pokarmowego oraz szybkim jej rozkład w wątrobie. W konsekwencji czego stężenie kurkuminy w naszym osoczu jest bardzo niskie. Z pewnością jednorazowe zjedzenie posiłku, z drobnym dodatkiem przyprawy, jaką jest kurkuma nie przyniesie korzyści jakich byśmy się spodziewali. Jednak regularne jej przyjmowanie, w dłuższej perspektywie czasu, może dać nam pozytywne efekty zdrowotne. Na rynku pojawiają się także suplementy diety zawierające w swym składzie kurkuminę/ekstrakt z kurkumy. Niektóre firmy , w celu poprawienia rozpuszczalności hydrofobowej kurkuminy oraz zwiększenia jej biodostępności proponują konsumentom  kompleksy z takimi jonami metali, jak: Zn2+, Mg2+,Cu2+. Istnieją także wartości przyjmowania kurkuminy – dopuszczalne dzienne spożycie (ADI), które według FAO i WHO wynosi 0-3 mg/kg masy ciała (max. 250-320 mg/kg masy ciała).  

Mimo, iż wspomniana wcześniej dostępność biologiczna  kurkuminy z przewodu pokarmowego jest niska, to i tak wielu specjalistów zajmujących się żywieniem człowieka, zaleca jej włączenie do codziennej diety pacjentów zgłaszających się po pomoc do naszych gabinetów dietetycznych. Kurkuma może stać się dodatkiem wielu potraw (dodawana do mięs, ryb, ryżu lub warzyw), innym sposobem jest zaproponowanie wypijania napojów (np. herbaty) z jej dodatkiem.  
 

Piśmiennictwo:
 

Shishodia S., Potdar P., Gairola G.C., Aggarwal B.B.: Curcumin (diferuloylmethane) down-regulates cigarette smoke-induced NF-κB activation through inhibition of IκBα kinase in human lung epithelial cells: correlation with suppression of COX-2, MMP-9 and cyclin D1. Carcinogenesis, 2003; 24: 1269-1279.

Jayaprakasha GK,Rao LJ, Sakariah KK. Antioxidant activites of curcumin, demetoxycurcumin and bisdemetoxycurcumin. Food Chem 2006, 98: 720-724.

Delgado-Vargas F, Paredes-López O. Natural colorants for food and nutraceutical uses. CRC PRESS, London 2003: 239-243.

Scientific opinion on the re-evaluation of curcumin (E 100) as a food additive. EFSA Journal, 2010; 8: 167. HamaguchiT,Ono K,YamadaM. Curcuminand Alzheimer’s disease. CNS Neurosci Ther 2010, 16: 285-297.

Kędzia B, Hołderna-Kędzia E. Działanie przeciwdrobnoustrojowe roślinnych pochodnych fenolu. Post Fitoter 2012, 3: 151-155.

Kołodziejczyk J, Wachowicz B. Kurkumina jako naturalny antyoksydant chroniący układ krążenia. Post Fitoter 2009, 4: 239-244.

Somasundaram S., Edumnd N.A., Moore D.T., Small G.W., Shi Y.Y., Orlowski R.Z.: Dietary curcumin inhibits chemotherapy-induced apoptosis in model of human breast cancer. Cancer Res., 2002; 62: 3868-3875.