Poziom cukru we krwi regulowany probiotykami? - Potencjalny mechanizm działania
Według najnowszych statystyk Międzynarodowego Stowarzyszenia Diabetyków na świecie żyje około 382 miliony osób z cukrzycą typu II. Do roku 2035 liczba ta ma się zwiększyć do 592 milionów [1]. Ma to olbrzymi wpływ na globalny stan zdrowia ludzi (cukrzyca niesie za sobą całą masę dodatkowych komplikacji), ale również stan ekonomiczny, zwłaszcza krajów wysokorozwiniętych, gdzie problem ten jest znacznie bardziej zauważalny. Jako, że cukrzyca nie jest chorobą tylko i wyłącznie pacjenta, ale właściwie całego społeczeństwa, nikogo nie dziwi, że poszukuje się terapii zarówno wspomagających leczenie cukrzycy, jak i coraz to nowych metod jej prewencji. Nie od dziś wiadomo, że odpowiednia profilaktyka – zwłaszcza dietetyczna – może pomóc uniknąć poważnych problemów zdrowotnych, szczególnie związanych z cukrzycą. Ograniczamy cukry proste, bilansujemy dietę pod kątem wartości odżywczych, dodajemy błonnik, aktywizujemy pacjenta ruchowo. Czy możemy zrobić coś jeszcze, by pomóc pacjentowi utrzymać odpowiedni poziom cukru we krwi?
Naukowcy coraz częściej sugerują sięganie po probiotyki. Dlaczego?
Wiele źródeł literaturowych mówi o roli mikrobioty w rozwoju cukrzycy typu II, choć mechanizm zmian nie jest jeszcze do końca poznany. Wiadomo, że podobnie jak w przypadku otyłości (która swoją drogą dość często towarzyszy cukrzycy typu II) u pacjentów obserwuje się dysproporcje w pewnych grupach bakterii, w tym gatunków z rodzin Firmicutes, Bacteroidetes i Proteobacteria. Profil mikrobioty u cukrzyków pokazuje szczególnie redukcje szczepów z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacetrium oraz wzrost poziomu LPS (lipopolisacharydu). Sugeruje się, że LPS może mieć znaczącą rolę przy powstawaniu cukrzycy - przyspiesza on apoptozę komórek beta trzustki i tym samym zapoczątkowuje insulinooporność i hiperglikemię [2,3]. Zatem od razu nasuwa się pytanie czy przywrócenie właściwego profilu mikroflory mogłoby spowodować cofnięcie objawów choroby lub jej uniknięcie? Czy odpowiednią probiotykoterapią możemy wpływać na poziom glikemii i insuliny u człowieka?
Poziom cukru we krwi na czczo i nie tylko
Badacze podejmują próby zwiększenia kontroli nad profilem metabolicznym pacjentów poprzez odpowiednią probiotykoterapię. Polepszona kontrola glikemii, skutkująca mniejszą ilością powikłań jest wystarczającą motywacją do stosowania preparatów tego typu. Jedna z metaanaliz przeprowadzonych w zeszłym roku przedstawiła wyniki 12 badań klinicznych, w których suplementowano różne szczepy Lactobacillus, Bifidobacterium oraz drożdży probiotycznych. Terapie trwały od 6 do 12 tygodni. Zaobserwowano pozytywny efekt probiotyków na poziom glikemii na czczo, jednak bez wpływu na inne parametry, takie jak HbA1c czy HOMA-IR – wskaźnik insulinooporności [4]. Inna metaanaliza pokazała, że probiotyki, zwłaszcza te oparte na bazie grzybów, mogą znacząco zredukować poziom glukozy na czczo w porównaniu z grupą placebo. W tym zestawieniu poprawie uległ również poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c) oraz czynnik HOMA-IR [5]. Co ciekawe w badaniach udowodniono, że preparaty wieloszczepowe działały skuteczniej niż preparaty jednoszczepowe.
Cukrzyca ciążowa
Podobne wyniki uzyskano również na pacjentkach borykających się z cukrzycą ciążową – pod wpływem szczepów z rodzin Lactobacillus i Bifidobacterium znacząco zmniejszono poziom glukozy na czczo, poprawiono wskaźniki HOMA-IR i HOMA-β (czynność komórek beta trzustki). Już po 6 tygodniach suplementacji probiotykami znacząco zwiększył się również wskaźnik QUICKI (Quantitative Insulin Sensitivity Check Index) [6].
Podsumowanie
Czy zatem można uznać probiotyki za przełom w leczeniu i profilaktyce cukrzycy? Na pewno warto optymistycznie podjeść do tematu, aczkolwiek ze świadomością, że doniesienia te muszą jeszcze uzyskać poparcie w kolejnych badaniach. Nic nie zastąpi prawidłowej diety i aktywności fizycznej, ale z punktu widzenia dietetyka warto pochylić się nad tym zagadnieniem. Probiotykoterapia to bezpieczna i praktycznie pozbawiona skutków ubocznych metoda wsparcia pacjenta. Co więcej, warto zauważyć, że po podaniu probiotyków i synbiotyków w części badań oprócz poprawy parametrów związanych typowo z glikemią i insuliną polepszyły się również profile lipidowe pacjentów oraz uzyskano redukcję masy ciała [4,7]. Dlatego pacjent z cukrzycą typu II, wychodząc z gabinetu (zarówno lekarskiego, jak i dietetycznego) powinien mieć zalecenie przyjmowania probiotyków. Jakich? Zawsze warto rozważyć badanie mikrobioty jelitowej, by terapia była celowana i jak najbardziej skuteczna. Jeśli zaś pacjenta na to nie stać – zasugerować mu dobrze przebadany preparat, na podstawie badań oraz własnych doświadczeń.
Zobacz więcej na stronie Instytutu Mikroekologii
Guariguata L., Whiting D.R. et al., Global estimates of diabetes prevalence for 2013 and projections for 2035. Diabetes Res Clin Pract 2014;103:137-49
Cani P.D., Amar J. et al, Metabolic endotoxemia initiates obesity and insulin resistance, Diabetes 2007; 56:1761-71
Amyot J., Semache M. et al. Lipopolisaccharides impair insulin gene expression in isolated islets of Langerhans via Toll-Like Receptor-4 and NF-κB signaling. PloS One 2012;7:e36200-136200
Caifeng L., Xin L., et al. Effect of probiotics on metabolic profiles in type 2 diabetes mellitus. A meta-analysis of randomized, controlled trials, Medicine (2016) 95:26
Akbari V, Hendijani F, Effects of probiotic supplementation in patients with type 2 diabetes: systematic review and meta-analysis, Nutrition Review Vol. 74(12):774-784
Karamali M., Dadkhah F., Effects of probiotic supplementation on glycaemic control and lipid profiles in gestational diabetes: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial, Diabetes Metab. 2016 Spe;42(4):234-41
Saez-Lara M.J., Robles-Sanchez C. et al., Effects of Probiotics and Synbiotics on Obesity, Insulin Resistance Syndrome, Type 2 Diabetes and Non-Alcoholic Fatty Liver Disease: A Review of Human Clinical Trials, Int. J. Mol. Sci. 2016, 17, 928
