Bakterie probiotyczne w żywieniu dzieci
Podczas ciąży, laktacji i pierwszych lat życia dziecka, zbilansowane żywienie warunkuje prawidłowy rozwój malucha, optymalny stan odżywienia, jak i przyrost masy ciała. Odpowiednio zaprogramowany metabolicznie organizm za młodu, warunkuje prawidłowe funkcjonowanie w dorosłości. Bakterie probiotyczne są jednym z czynników wpływających na ten proces.
Probiotyki o udowodnionym działaniu
Wg definicji FAO/WHO probiotyki to produkty zawierające ściśle określone, żywe drobnoustroje, które po zastosowaniu w odpowiednich ilościach wpływają na mikroflorę organizmu wywołując korzystne działanie zdrowotne. Wiarygodne dane dotyczące działania i skuteczności klinicznej danego probiotyku uzyskamy wyłącznie na podstawie wyników prawidłowo przeprowadzonego badania określonego szczepu drobnoustrojów, z uwzględnieniem wskazań klinicznych oraz odpowiedniej dawki. Największa liczba dostępnych badań dotyczy leczenia ostrej, wodnistej biegunki. Częstość występowania biegunki związanej z antybiotykoterapią wśród dzieci szacuje się na 11- 40%. Objawy mogą wystąpić zarówno podczas podawania antybiotyku, jak i od kilku dni do 6 tygodni po rozpoczęciu antybiotykoterapii. Towarzystwo Ekspertów w profilaktyce biegunki związanej z antybiotykoterapią rekomenduje probiotyki o udokumentowanym działaniu. Potwierdzoną skuteczność wśród niemowląt i starszych dzieci wykazują następujące drobnoustroje probiotyczne: - Lactobacillus rhamnosus GG (LGG), - Saccharomyces boulardii, - mleko modyfikowane zawierające Bifidobacterium lactis (Bb12), - Streptococcus thermopilus. Być może skuteczne są także inne probiotyki, jednak ich stosowanie będzie uzasadnione wiarygodnymi wynikami badań potwierdzającymi ich korzystne działanie. Podczas biegunki wywołanej przez rotawirusy, największą skuteczność kliniczną wykazują szczepy L. rhamnosus GG (LGG). Pomagają w odbudowie naturalnej flory bakteryjnej zarówno podczas antybitoykoterapii, jak i w zapobieganiu biegunki poantybiotykowej. Skracają czas trwania biegunki oraz pomagają zlikwidować przyczynę, wynikającą zazwyczaj z przedostania się do organizmu wirusów, rzadziej bakterii.
Bakterie probiotyczne - prozdrowotne działanie na organizm dziecka
Probiotyki zwiększają wydzielanie śluzu, dzięki czemu mają zdolność uszczelniania jelitowej bariery ochronnej – są „numerem jeden” we wspieraniu odporności. W jelitach przylegając do ścianek normują mikroflorę jelit, chroniąc przed bakteriami gnilnymi i chorobotwórczymi. Pomagają zwalczać zaparcia, mogące być wynikiem zmiany mieszkanki lub rozszerzeniem diety. Pobudzając pracę jelit oczyszczają je z toksyn oraz produktów przemiany materii, ułatwiając tym samym wypróżnianie. Dbając o układ trawienny niemowlaka zmniejszamy podatność na rozwój alergii. Wykazano, że noworodki urodzone poprzez cesarskie cięcie w późniejszym etapie życia, pięć razy bardziej narażone są na rozwój alergii niż dzieci urodzone siłami natury. Jest to uwarunkowane kontaktem z bakteriami obecnymi w kanale rodnym mamy, wpływającymi na ich układ immunologiczny. Ułatwiają trawienie laktozy oraz zwiększają wchłanianie wapnia.
Zobacz również: Poziom cukru we krwi regulowany probiotykami? - potencjalny mechanizm działania
Źródła probiotyków w diecie malucha
Źródłem probiotyków mogą być zarówno preparaty farmaceutyczne zarejestrowane jako produkty lecznicze lub zgłoszone jako środki spożywcze (suplementy diety lub dietetyczne środki specjalnego przeznaczenia żywieniowego), jak i produkty spożywcze. Bakterie probiotyczne możemy znaleźć w produktach mlecznych fermentowanych - jogurcie naturalnym, kefirze czy maślance. Produkty te, zgodnie ze schematem żywienia dzieci w 1. roku życia opracowanym przez Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci należy wprowadzać do diety dziecka w późniejszym okresie – pod koniec drugiego półrocza życia dziecka. Do najmłodszych kierowane są mleka modyfikowane początkowe i następne, zawierające w swoim składzie probiotyki. Produkty lecznicze, suplementy diety czy dietetyczne środki specjalnego przeznaczenia żywieniowego najczęściej występują w formie mieszanek mlecznych zawierających bakterie kwasu mlekowego, kropli probiotycznych saszetek czy kapsułek. Mleko matki pobudza wzrost oraz aktywność bakterii jelitowych, dlatego tak ważny jest sposób karmienia niemowlaka. Dzieci karmione mlekiem matki, mają inną mikroflorę jelit w porównaniu do dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym. W przewodzie pokarmowym niemowląt karmionych sztucznie występuje zróżnicowana mikroflora bakteryjna, o składzie zbliżonym do mikroflory jelitowej u dorosłych, a bakterie z rodzaju Lactobacillus zasiedlają nie tylko układ pokarmowy, ale i moczowo-płciowy. Natomiast w mikroflorze jelitowej niemowląt karmionych piersią, dominują bakterie z mleka matki (Bifidobacterium), które zakwaszają środowisko, uniemożliwiając kolonizację mikroflory patogennej. Bakterie te uważa się za główny czynnik zmniejszający podatność na zakażenia niemowląt karmionych naturalnie. Wskazane może być wówczas wzbogacanie mleka modyfikowanego dla niemowląt bakteriami z rodzaju Bifidobacterium, gdyż żywienie mlekiem z dodatkiem probiotyku zapobiega biegunkom infekcyjnym u niemowląt karmionych sztucznie.
Wykorzystanie synbiotyków
Probiotyki są często stosowane łącznie z prebiotykami - składnikami pożywienia nie podlegającymi trawieniu. Wybiórczo pobudzają wzrost lub aktywność określonych szczepów bakterii jelitowych, wpływając tym samym na poprawę stanu zdrowia. Związki te nie są trawione ani wchłaniane w górnym odcinku przewodu pokarmowego, natomiast podlegają selektywnej fermentacji w jelicie grubym, która powoduje korzystne zmiany w mikroflorze jelitowej. W wyniku obniżenia pH treści jelitowej, prebiotyki wywierają działanie bakteriostatyczne, przeciwdziałając kolonizacji jelita przez bakterie patogenne. Najczęściej jako prebiotyki stosowane są oligosacharydy (FOS), galaktooligosacharydy (GOS), inulina i laktuloza. Podanie synbiotyku - probiotyku z prebiotykiem, umożliwia przywrócenie równowagi mikroflory jelitowej.
Czytaj również: Bakterie do zadań specjalnych – F.prausnitzii i A.muciniphila, czyli II Rajd Nowoczesnej Dietetyki z Katarzyną Drews
Bibliografia:
Gąsiorowska J., Czerwionka-Szaflarska M.: Bezpieczeństwo stosowania probiotyków u noworodków, niemowląt, kobiet ciężarnych i karmiących piersią, Pediatria Polska, 2010, 85, 6, 624-628
Kamińska E.: Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania probiotyków na podstawie badań klinicznych przeprowadzonych u dzieci. Medycyna Wieku Rozwojowego, 2012, 16, 3, 240-251
Socha J., Socha P., Weker H. i wsp.: Żywienie dzieci a zdrowie wczoraj, dziś i jutro. Pediatria Współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka, 2010, 12, 1, 34-37
Stanowisko grupy ekspertów w sprawie profilaktyki biegunki związanej ze stosowaniem antybiotyków u dzieci. Pediatria Polska, 2010, 85, 6, 604-608
