Ciąża przy anoreksji?! To możliwe! – Jaki związek ma choroba z niepłodnością

W dzisiejszych czasach zaburzenia miesiączkowania oraz inne choroby związane z pracą podwzgórza to bardzo powszechny problem. Często jest on powiązany ze zbyt niską podażą energii oraz nadmiernym wysiłkiem fizycznym. Nagromadzenie się tych czynników w wielu przypadkach powoduje zaburzenia hormonalne, a nawet może prowadzić do niepłodności. Wpis wyjaśni, jak niewłaściwy bilans energetyczny wpływa na organizm kobiety, czy anoreksja zawsze wiąże się z niepłodnością oraz w jaki sposób powinno się reagować przy tego typu nieprawidłowościach zdrowotnych.

 

Anoreksja psychiczna a płodność
 

Anoreksja psychiczna to najczęściej występujące zaburzenie odżywiania. Na tę chorobę zwykle zapadają dziewczęta w wieku dojrzewania i młode kobiety. Zbyt długo trwająca i restrykcyjna dieta, objawiająca się drastycznym spadkiem masy ciała oraz intensywnym lękiem przed przybraniem kilogramów mogą prowadzić do złożonych problemów zdrowotnych, w tym zaburzeń hormonalnych. W aktualnych zaleceniach DSM-5 brak miesiączki nie stanowi już kryterium rozpoznania. Zachowania anorektyczne u młodych dziewcząt mogą w konsekwencji prowadzić do opóźnienia dojrzewania płciowego. Nie wyklucza się jednak w ich przypadku zajścia w ciążę. Mimo wszystko, należy wziąć pod uwagę fakt, że będzie ona zagrożona i może prowadzić do wielu powikłań – komplikacji porodowych i opóźnień w rozwoju dziecka.

 

Brak menstruacji i nieplanowana ciąża
 

Coraz częściej obserwuje się zajścia w ciążę wśród pacjentek chorujących na anoreksję, co jeszcze kilka lat temu wydawało się być niemożliwe. Wtórny zanik miesiączki jest powszechnym zjawiskiem, jednak nie obligatoryjnym. Brak menstruacji lub nieregularne krwawienia mogą zostać nieprawidłowo zinterpretowane jako mniejsze prawdopodobieństwo zajścia w ciążę, co pokazują badania Bulik i wsp. – u coraz młodszych dziewcząt chorych na anoreksję dochodzi do zapłodnienia. Co więcej, zgłaszają one pojawienie się nieplanowanej ciąży.

Brak miesiączki (łac. amenorrhea) stanowi najbardziej skrajny przejaw dysfunkcji w cyklu miesiączkowym. W zależności od etiologii klasyfikuje się go jako:

• pierwotny - po ukończeniu 16 r.ż. nadal nie wystąpiła pierwsza miesiączka
• wtórny - diagnozowany przy braku minimum trzech kolejnych cykli u miesiączkującej wcześniej kobiety
• pojęcie miesiączek rzadko występujących, nieregularnych - cykle pojawiające się w odstępach 35–90 dniowych.

Niedobór masy ciała może wywołać wzrost wydzielania hormonu folikulotropowego skracającego fazę lutealną i powodującego wtórny brak miesiączki, co w konsekwencji wpływa negatywnie na płodność. Pośród kobiet z niedowagą stwierdzono dłuższy okres czasu starań o zajście w ciążę, w porównaniu z kobietami z prawidłową masą ciała.

Po uzyskaniu przyrostu masy ciała dochodzi zazwyczaj do normalizacji stężenia hormonów i wystąpienia miesiączki. Dalsze zachowania anorektyczne u młodych dziewcząt mogą jednak w konsekwencji prowadzić do opóźnienia dojrzewania płciowego.

 

Problemy położniczo-ginekologiczne u kobiet z zaburzeniami odżywiania
 

• problemy z płodnością
• poronienia
• urodzenie dziecka o małym obwodzie głowy
• depresja poporodowa
• wczesny zanik pokarmu
• dysfunkcje seksualne

 

Komplikacje zdrowotne u pacjentek i potomstwa
 

Przed zajściem w ciążę lub podczas jej trwania niedowaga wiąże się z niską masą urodzeniową dziecka jak również z obniżeniem jego odporności. Ważne jest u takich pacjentek przestrzeganie zbilansowanej diety oraz większy przyrost masy ciała podczas ciąży (12,5-18 kg), niż zalecany standardowo kobiecie z prawidłową masą ciała.

Jednak należy wziąć pod uwagę fakt, iż ciąża u osoby chorej na anoreksję jest zagrożona – istnieje ryzyko komplikacji porodowych, opóźnienia w rozwoju dziecka bądź jej przerwania. Odsetek przedwczesnych narodzin jest dwukrotnie wyższy w stosunku do oczekiwanego, a prawdopodobieństwo śmierci niemowlęcia – sześć razy częstsze.

 

Leczenie niepłodności
 

Profesjonalne kliniki leczenia niepłodności oferują pomoc dla kobiet starających się o dziecko. Freizinger i wsp. (2010) stwierdzili, że spośród 82 pacjentek jednej z amerykańskich klinik leczenia niepłodności, blisko 21% spełniało kryteria zaburzeń odżywiania się lub spełniało je w przeszłości.

Według Cousins i wsp. kobiety, które leczą się z powodu niewyjaśnionej niepłodności, mają większą skłonność do dążenia do szczupłej sylwetki oraz przejawów bulimii. Wyniki sugerują, że rutynowe wizyty w wyspecjalizowanych placówkach służby zdrowia mogą zapewnić wczesną identyfikację i leczenie kobiet z objawami zaburzeń odżywiania.

 

Podsumowanie
 

Wszelkie zaburzenia miesiączkowania u kobiet prowadzą do cykli bezowulacyjnych. Często zaburzeniem towarzyszącym jest anoreksja psychiczna. Podstawę leczenia powinna stanowić racjonalna i indywidualnie zbilansowana dieta stosowana przez trzy do sześciu miesięcy, przyczyniająca się do uregulowania cykli miesiączkowych oraz przywrócenia owulacji.

 

 

Literatura:
 

1. BULIK C. M., E. R. HOFFMAN, et al., 2010. Unplanned pregnancy in women with anorexia nervosa. Obstetrics & Gynecology, 116(5):1136-40. doi: 10.1097/AOG.0b013e3181f7efdc.

2. SKAŁBA P., 2008. Endokrynologia ginekologiczna, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

3. FREIZINGER M., D. L. FRANKO, et al., 2010. The prevalence of eating disorders in infertile women. Fertility and Sterility, 93(1):72-8. doi: 10.1016/j.fertnstert.2008.09.055.

4. WOHL M. L., E. GUR, 2015. Pregnancy in anorexia nervosa - an oxymoron that has become reality. Harefuah, 154(7):456-9, 468.

5. GORWOOD P., C. BLANCHET-COLLET, et al., 2016. New Insights in Anorexia Nervosa. Frontiers in Neuroscience, 10:256. doi: 10.3389/fnins.2016.00256.

6. OSTROWSKA L., U. KARECKA, 2017. Wpływ diety i aktywności fizycznej na płodność kobiet. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 23(1), 51-56.

7. ŚWIĄTKOWSKA D., 2013. Żywienie a płodność. Dieta kobiet w okresie prokreacyjnym. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 9(1),102-106.

8. KIMMEL M. C., E. H. FERGUSON, et al., 2016. Obstetric and gynecologic problems associated with eating disorders. International Journal of Eating Disorders, 49(3):260-75. doi: 10.1002/eat.22483.

9. COUSINS A., M. FREIZINGER, et al., 2015. Self-report of eating disorder symptoms among women with and without infertility. Journal of Obstetric, Gynecologic, & Neonatal Nursing, 44(3):380-8. doi: 10.1111/1552-6909.12573.