Dieta coraz częściej kojarzy się nie tylko z odchudzaniem, ale przede wszystkim z funkcjonowaniem organizmu, zapobieganiem chorobom oraz utrzymaniem zdrowia. Prawidłowe odżywienie organizmu rozpoznaje się po kondycji fizycznej oraz stanie skóry, włosów i paznokci. Konsumenci - szczególnie kobiety często sięgają po różnego rodzaju substancje, kosmetyki i suplementy diety w celu poprawy wyglądu zewnętrznego, jednak nie zawsze z widocznym skutkiem. Na samym początku należy zadbać o środowisko wewnętrzne organizmu, szczególnie jeżeli chodzi o stan skóry.
Zachodni styl żywienia a stan cery
Zachodni styl żywienia - duża ilość przetworzonego jedzenia bogatego w tłuszcze trans i cukry proste przyczynia się do rozpowszechniania się chorób cywilizacyjnych.[1] Zaliczamy do nich m.in. : cukrzycę typu II, dnę moczanową, nadciśnienie i inne choroby układu sercowo-naczyniowego, nowotwory, alergie oraz otyłość.[2] Choroby te pojawiają się w trakcie życia i są skutkiem stresu, niskiej aktywności fizycznej oraz nieprawidłowego odżywania. Przyczyniają się do tego przede wszystkim zaburzenia hormonalne, które mogą prowadzić do powstawania problemów skórnych, w tym trądziku, atopowego zapalenia skóry i łuszczycy.[3] Co ciekawe, dieta zachodnia wpływa również na nieprawidłowy stan odżywienia mikroflory jelitowej, co także przekłada się na problemy skórne.[4] Podstawowe składniki pożywienia - makro- i mikroelementy są niezbędnie do utrzymania zdrowia oraz prawidłowego stanu skóry.
Makroelementy
Do podstawowych makroelementów zaliczamy białka, tłuszcze i węglowodany. Ta grupa składników żywności jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu, ze względu na funkcje energetyczne, budulcowe oraz przeciwzapalne.[5]
Białka
Białka to związki organiczne, które składają się z mniejszych jednostek - aminokwasów. Aminokwasy pełnią funkcje budulcowe, wchodzą w skład białek odpowiedzialnych za wygląd i kondycję skóry - kolagenu, keratyny i elastyny.[6] Czynniki, które mogą zaburzać syntezę wymienionych związków, to przede wszystkim brak odpowiedniego nawodnienia, dieta uboga w białko oraz szkodliwe promieniowane UV. Powoduje to ich degradację, co skutkuje szybszym powstawaniem zmarszczek, zwiotczeniem i odwodnieniem skóry.[7] Część aminokwasów jest metabolizowana przez organizm, inne muszą zostać dostarczone z pożywienia. Normy na spożycie białka to około 15% dla osoby dorosłej, a zapotrzebowanie wzrasta w przypadku osób niedożywionych i sportowców.[8] Do źródeł pełnowartościowego białka należą: chude mięso i ryby, jaja, mleko i przetwory mleczne.
Tłuszcze
Kwasy tłuszczowe są głównym elementem, który wchodzi w skład błon komórkowych skóry. Są również elementem łoju - składnika niezbędnego do utrzymania prawidłowego stanu cery.[9] Warunkują prawidłowe funkcjonowanie układów w organizmie, tj.: układu krążenia, układu hormonalnego, układu pokarmowego i nerwowego. Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) mają działanie przeciwzapalne, co zapobiega powstawaniu zmian cery, w tym trądziku, atopowego zapalenia skóry i reakcji alergicznych. Odpowiednie spożycie tłuszczu jest konieczne do prawidłowego wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K), których niedobór powoduje niekorzystne zmiany skórne.[10] Dobrej jakości tłuszcze zawarte są w : olejach roślinnych tłoczonych na zimno, awokado, orzechach i nasionach roślin oleistych, tłustych rybach.
Węglowodany
Węglowodany są wykorzystywane przez organizm nie tylko jako źródło energii, ale także są odpowiedzialne za metabolizm glukozy i insuliny. W kontekście zdrowia skóry najlepiej jest ograniczyć węglowodany proste (rafinowany cukier, syrop glukozowo-fruktozowy wysoko przetworzone produkty i słodycze) - powodują one szybki wzrost poziomu glukozy i insuliny we krwi, co może zaburzać gospodarkę węglowodanową organizmu.[11] Prowadzi to do aktywacji czynników prozapalnych, co wpływa na powstawanie zmian trądzikowych. Do pożądanych w diecie źródeł węglowodanów, zawierających składniki dobre dla stanu cery należą: węglowodany złożone, w tym pełnoziarniste produkty zbożowe, kasze, makarony pełnoziarniste oraz błonnik zawarty w warzywach i owocach.[12]
Mikroelementy
Mikroelementy to pierwiastki, niezbędne do zachowania równowagi w organizmie i jego prawidłowego funkcjonowania. Do mikroelementów, które mają szczególne znaczenie w utrzymaniu prawidłowego stanu cery należą: selen, magnez, żelazo, cynk, jod, miedź, krzem, chrom i siarka.[13] Regulują one pracę hormonów, uczestniczą w detoksykacji i neutralizacji związków szkodliwych dla skóry, regulują funkcjonowanie układu odpornościowego. Zapotrzebowanie na poszczególne składniki zależne jest od wieku, płci i stanu zdrowia. Ich niedobór wpływa na spowolnienie gojenia ran, zaostrzenie zmian skórnych, występowanie łupieżu i zmian trądzikowych.[13]
Podsumowując, odżywcza i prawidłowo zbilansowania dieta jest czynnikiem niezbędnym do utrzymania pięknej cery. Ogromne znaczenie ma też styl życia, używki, narażenie na stres i nawodnienie organizmu. Stan skóry jest odbiciem lustrzanym tego, co dzieje się wewnątrz organizmu.
Bibliografia:
1. Roik J., Choroby cywilizacyjne, Jak żyć w zdrowi i nie dopuścić do choroby? Wydawnictwo Złote Myśli, 2008, s.213-217
2. Ochwanowska, E., & Witek, B. (2012). Choroby cywilizacyjne XXI wieku. Edukacja Biologiczna i Środowiskowa, (3), 56-57.
3. Liakou AI, Theodorakis MJ, Melnik BC, Pappas A, Zouboulis CC. Nutritional clinical studies in dermatology. J Drugs Dermatol. 2013 Oct;12(10):1104-9. PMID: 24085045.
4.Lee Y, Byun E, Kim H. Potential Role of the Microbiome in Acne: A Comprehensive Review. J Clin Med 2019, vol. 8(7).
5. Szostak, W. B., Szostak-Węgierek, D., Cybulska, B., & Kłosiewicz-Latoszek, L. (2012). Definicja i funkcje fizjologiczne. Normy żywienia dla populacji polskiej–nowelizacja, 59.
6. Szpetnar, M. (2014). „Aminokwasy, peptydy, białka”. W Chemia organizmów żywych. Radom: Radomskie Towarzystwo Naukowe, 96-115.
7. Resich-Kozieł, L., & Niemyska, K. (2020). Rodzaje oraz przyczyny starzenia się skóry. Kosmetologia Esetyczna, 1, 17-22.
8. Jarosz, M., Rychlik, E., Stoś, K., & Charzewska, J. (2020). Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie (pp. 68-437). Warsaw, Poland: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny.
9. Kaźmierska, A., Bolesławska, I., & Przysławski, J. (2017). WPŁYW WIELONIENASYCONYCH KWASÓW TŁUSZCZOWYCH NA SKÓRĘ ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM KWASU GAMMA-LINOLENOWEGO. Science, Nature, Technologies/Nauka, Przyroda, Technologie, 11(3).
10. Bojarowicz H., Woźniak B.(2008). Wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz ich wpływ na skórę. Problemy Higieny i Epidemiologii, 89(4), 471-475.
11. Nguyen, H. P., & Katta, R. (2015). Sugar Sag: Glycation and the Role of Diet in Aging Skin. Skin therapy letter, 20(6), 1-5.
12. Cao, C., Xiao, Z., Wu, Y., & Ge, C. (2020). Diet and skin aging—From the perspective of food nutrition. Nutrients, 12(3), 870.
13. Jabłońska-Trypuć, A. Aktywność biologiczna wybranych mikroelementów w skórze i ich rola w cukrzycy. nadciśnienie tętnicze, 12, 13.
14. Woźniak D, Drzymała S, Przysławski J, Drzymała-Czyż S. Dietary supplements in hypothyroidism. Acta Sci Pol Technol Aliment. 2021 Oct-Dec;20(4):375-381. doi: 10.17306/J.AFS.0985. PMID: 34724363
