Zespół policystycznych jajników (PCOS) dotyka coraz więcej kobiet w wieku rozrodczym. Jest to najczęstsza przyczyna niepłodności z powodu dysfunkcji jajników i nieregularności miesiączki. Kobiety z PCOS wykazują charakterystyczne cechy fenotypowe takie jak: trądzik czy hirsutyzm, które mogą powodować pogorszenie jakości życia i zwiększać ryzyko chorób psychicznych oraz depresji. Zespołowi policystycznych jajników towarzyszy wiele zaburzeń i chorób metabolicznych, na przykład insulinooporność, otyłość, choroby układu krążenia oraz zaburzenia lipidowe. Leczenie polega na wprowadzeniu zdrowej oraz zbilansowanej diety, aktywności fizycznej, a także w niektórych przypadkach farmakoterapii i suplementacji. Najpopularniejszym lekiem stosowanym w PCOS w przypadku towarzyszącej insulinooporności jest metformina. Popularne jest również leczenie hormonalne. Jednak te strategie leczenie mogą powodować skutki uboczne. Z tego względu niektóre kobiety z PCOS wybierają naturalne sposoby radzenia sobie z objawami PCOS i insulinoopornością.
Inozytole
Inozytole reprezentowane są głównie przez dwa stereoizomery: mio-inozytol (MI) i d-chiro-inozytol (DCI). Mimo zbliżonej budowy i wspólnych czynności biologicznych pełnią różne funkcje. Inozytole wpływają na poprawę stanu metabolicznego oraz hormonalnego, przywracając spontaniczną owulację. Mio-inozytol (MI) i D-chiro-inozytol (DCI) są wtórnymi przekaźnikami insuliny, a MI bierze udział w szlakach gonadotropin pęcherzykowych, które stymulują owulację. MI jest prekursorem trifosforanu inozytolu, drugiego przekaźnika regulującego działanie hormonu tyreotropowego (TSH), FSH oraz insuliny. DCI pochodzi z konwersji mio-inozytolu na szlaku insulinozależnym. Związki te skutecznie hamują uwalnianie LH i wynikającą z tego produkcję androgenów z jajnika; zwiększają również syntezę białek wiążących hormony płciowe, obniżając poziom krążących wolnych androgenów [1]. Doustna suplementacja MI, DCI lub ich kombinacja może poprawić parametry metaboliczne i czynność jajników u pacjentek z PCOS. Stosunek MI:DCI wynoszący 40:1 jest uważany za odpowiednią strategię poprawy wyników płodności, podczas gdy nadmiar DCI może mieć szkodliwy wpływ na rozwój oocytów [2].
Resweratrol
Resweratrol (3,5,4′-trihydroksystilben) to naturalny nieflawonoidowy związek polifenolowy występujący w skórce czerwonych winogron, orzeszkach ziemnych i jagodach. Jest skuteczny w poprawie kontroli glikemii, masy ciała, profilu lipidowego i ciśnienia krwi. Poza tym jako związek fitoestrogenowy, wykazuje strukturalne podobieństwo do endogennego estrogenu i wykazuje powinowactwo do receptorów estrogenowych [3]. Dodatkowo resweratrol przyczynia się do obniżenia stężenia insuliny na czczo, a także zwiększenia wskaźnika wrażliwości na insulinę u kobiet z PCOS [4].
Witamina D
Niedobór witaminy D jest powszechny u kobiet z zespołem policystycznych jajników (PCOS), przy czym 67–85% kobiet z PCOS ma stężenie 25-hydroksywitaminy D (25OHD) w surowicy <20 ng/ml. Niedobór witaminy D wpływa na zaostrzenie objawów PCOS, a w szczególności może być związany z insulinoopornością, nieregularnymi owulacjami i miesiączkami, hirsutyzmem, hiperandrogenizmem i podwyższonymi czynnikami ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
Niski poziom 25OHD jest również zależny od stopnia otyłości (BMI i całkowitej masy tłuszczu). Możliwe, że częste występowanie niedoboru witaminy D u kobiet z PCOS jest związane z otyłością, ponieważ witamina D jest rozpuszczalna w tłuszczach, a przy otyłości większa jej część jest magazynowana w tkance tłuszczowej, co zmniejsza jej biodostępność. Dodatkowo, osoby otyłe mogą spędzać mniej czasu na świeżym powietrzu (ekspozycja na światło słoneczne), co może prowadzić do niedostatecznej biosyntezy witaminy D w skórze [5].
Cynk
Cynk jest kofaktorem enzymów antyoksydacyjnych, takich jak katalaza i dysmutaza ponadtlenkowa. Bierze udział w wielu procesach zachodzących w trzustce. Niedobór cynku może powodować wiele nieprawidłowości, które mogą występować w zespole policystycznych jajników np. choroby sercowo-naczyniowe, dyslipidemię, zatrzymanie rozwoju pęcherzyków i hiperhomocysteinemię. Powodem tych zaburzeń jest brak równowagi między produkcją wolnych rodników a obroną antyoksydacyjną, która chroni tkanki przed uszkodzeniem. Stres oksydacyjny może również odgrywać rolę w rozwoju insulinooporności i hiperandrogenizmu u kobiet z PCOS. Cynk, jako przeciwutleniacz, chroni grupy sulfhydrylowe białek przed utlenianiem, a jego niedobór prowadzi do zwiększonego uszkodzenia oksydacyjnego w różnych narządach [6].
Bibliografia
[1] Genazzani, A. D. (2016). Inositol as putative integrative treatment for PCOS. Reproductive Biomedicine Online, 33(6), 770-780.
[2] Laganà, A. S. et al. (2018). Inositol in polycystic ovary syndrome: restoring fertility through a pathophysiology-based approach. Trends in Endocrinology & Metabolism, 29(11), 768-780.
[3] Shojaei-Zarghani, S., Rafraf, M. (2022). Resveratrol and markers of polycystic ovary syndrome: a systematic review of animal and clinical studies. Reproductive Sciences, 29(9), 2477-2487.
[4] Banaszewska, B. et al. (2016). Effects of Resveratrol on Polycystic Ovary Syndrome: A Double-blind, Randomized, Placebo-controlled Trial. The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism, 101, 4322–4328.
[5] Thomson, R. L. et al. (2012). Vitamin D in the aetiology and management of polycystic ovary syndrome. Clinical endocrinology, 77(3), 343-350.
[6] Abedini, M. et al. (2019). Zinc status and polycystic ovarian syndrome: A systematic review and meta-analysis. Journal of Trace Elements in Medicine and Biology, 52, 216-221.
