Blog

Niepłodność definiowana jest jako niemożność zajścia w ciążę lub poczęcia dziecka po co najmniej 12 miesiącach regularnego współżycia seksualnego bez antykoncepcji. Jest to poważny problem zdrowotny, który dotyka 8-12% par na całym świecie. Dodatkowo niepłodność wpływa niekorzystnie na życie kobiet oraz mężczyzn, powodując dyskomfort psychiczny i społeczny (1).  

Najczęściej niepłodność diagnozowana jest wśród kobiet, jednak należy wspomnieć, że coraz częściej niepłodność dotyka także mężczyzn (2). Według badania Ventimiglia i in. (3) niepłodność męska jest w dużej mierze związana z wyższym wskaźnikiem chorób współistniejących i pogorszeniem stanu zdrowia. Dodatkowo niepłodność wśród mężczyzn jest również powiązana z większym ryzykiem nowotworów (4). Z tych powodów, bardzo ważne jest wczesne wykrycie niepłodności męskiej, ponieważ daje to możliwość identyfikacji i skorygowania schorzeń wpływających nie tylko na płodność, ale także na stan zdrowia i samopoczucie (1). 

Czynniki przyczyniające się do niepłodności męskiej 

Jednym z czynników zwiększających ryzyko niepłodności jest otyłość. Otyłość, definiowana jako wskaźnik masy ciała (BMI) > 30 kg/m2, to choroba osiągająca rozmiary pandemii, na którą na całym świecie cierpi ponad 1,9 miliarda dorosłych w wieku powyżej 18 lat (5). Nadmierna masa ciała wpływa na rozwój niepłodności poprzez zaburzenia endokrynologiczne oraz powiązane choroby współistniejące. Dodatkowo otyłość przyczynia się do zmniejszenia wydajności spermatogenezy poprzez skutki termiczne, hipogonadyzm hipogonadotropowy, nadmierny poziom estrogenów, nieprawidłowy poziom glukozy we krwi, dysfunkcje seksualne oraz zaburzenia epigenetyczne plemników (6). Oprócz wymienionych bezpośrednich skutków, jakie otyłość wywiera na płodność u mężczyzn, istnieją dowody na to, że negatywne skutki mogą zostać przekazane potomstwu poprzez zmiany genetyczne i epigenetyczne w DNA komórek rozrodczych. W związku z tym można wysunąć wniosek, że otyłość u ojca może wpływać na fenotypy metaboliczne i reprodukcyjne potomstwa poprzez epigenetyczne przeprogramowanie plemnikowych komórek macierzystych (7,8) 

Kolejnym czynnikiem wpływającym na płodność u mężczyzn jest cukrzyca. Badanie przeprowadzone na 744 mężczyznach cierpiących na niepłodność wykazało, że u 15,4% mężczyzn spełniających kryteria stanu przedcukrzycowego, występowało zwiększone ryzyko hipogonadyzmu, większej fragmentacji DNA plemników i nieobturacyjnej azoospermii (9). Cukrzyca również wpływa na płodność poprzez reaktywne formy tlenu i sukcesywny rozwój stresu oksydacyjnego (10). 

Zasady żywienia w niepłodności męskiej 

Badania naukowe podkreślają bardzo ważną rolę żywienia i stylu życia w leczeniu niepłodności wśród mężczyzn (11, 12).  

Dieta w przypadku zaburzeń płodności powinna opierać się o niski ładunek glikemiczny potraw, aby uniknąć wahań glukozy i insuliny we krwi. Do diety powinny zostać wprowadzone duże ilości warzyw, które dzięki zawartości błonnika pokarmowego oraz witamin i składników mineralnych wpływają na zwiększenie ruchliwości plemników (13). Duże spożycia przetworzonego mięsa czerwonego wpływa niekorzystnie na płodność u mężczyzn, powodując obniżoną koncentrację plemników oraz zmniejszenie ich ruchliwości (14). W dwóch oddzielnych badaniach z 2014 roku odnotowano, że zwiększone spożycie ryb oraz niskotłuszczowego nabiału (zwłaszcza mleka o niskiej zawartości tłuszczu) wpływa pozytywnie na wskaźniki jakości nasienia (15, 16). 

Wykazano również, że diety niskotłuszczowe zmniejszają poziom testosteronu u mężczyzn. Należy zmniejszyć udział tłuszczów trans (TFA) w diecie, bowiem większość badań sugeruje negatywny związek pomiędzy spożyciem TFA a płodnością u mężczyzn poprzez zaburzenia poziomu testosteronu, funkcji jąder i jakości błony komórkowej plemnika (11). 

Jedną z najlepszych diet w leczeniu niepłodności męskiej jest dieta śródziemnomorska. Jest to dieta, w której dzięki spożyciu dużej ilości produktów bogatych w foliany (owoców i warzyw) wpływa na zwiększenie ruchliwości plemników. Dodatkowo w diecie tej występuje zwiększone spożycie roślin strączkowych, ryb, orzechów i nasion, a więc produktów naturalnie bogatych w witaminy i przeciwutleniacze, w tym witamin C, D, E, beta-karotenu, cynku, selenu i kwasów omega 3 (Bold i Swinburne, 2022). 

Suplementacja w niepłodności męskiej 

W kilku badaniach stwierdzono, że suplementacja karnityną ma pozytywny wpływ na jakość nasienia oraz zdolność usuwania rodników tlenowych w nasienia (18, 19, 20).  

Kolejnym suplementem, który może być stosowany w przypadku zaburzeń płodności u mężczyzn jest koenzym Q10. W dwóch różnych badaniach badano wpływ suplementacji koenzymem Q10 w okresach 26 i 48 tygodni na jakość nasienia. W pierwszym badaniu z 2009 roku, stwierdzono, że spożycie 300 mg koenzymu Q10 przez 26 tygodniu znacznie wpływa na poprawę jakości nasienia (21). W badaniu z 2012 roku również potwierdzono pozytywny wpływ tego związku (w ilości 300 mg dwa razy dziennie) na ruchliwość, ilość i budowę plemników (22). 

Rozwój męskiej tkanki rozrodczej wymaga optymalnego poziomu selenu w jądrach, a niewielkie odchylenie, czy to niedobór, czy nadmiar, prowadzi do ich nieprawidłowego rozwoju. Selen, jako składnik selenoprotein, chroni plemniki przed uszkodzeniami oksydacyjnymi w trakcie ich dojrzewania, a selenoproteiny służą jako składniki strukturalne dojrzałych plemników. W ten sposób selen zapewnia żywotność plemników i ochronę przed reaktywnymi formami tlenu (23). W badaniu Macpherson i in. (24) wykazano, że połączenie suplementacji selenem (100 µg) i witaminy A (1 mg) u niepłodnych mężczyzn z niskim poziomem selenu, może poprawić ruchliwość plemników i szansę na pomyślne poczęcie. 

Bibliografia 

1. Agarwal, A., Baskaran, S., Parekh, N., Cho, C. L., Henkel, R., Vij, S., ... & Shah, R. (2021). Male infertility. The Lancet, 397(10271), 319-333. 

2. Eisenberg, M. L., Esteves, S. C., Lamb, D. J., Hotaling, J. M., Giwercman, A., Hwang, K., & Cheng, Y. S. (2023). Male infertility. Nature Reviews Disease Primers, 9(1), 49. 

3. Ventimiglia, E., Capogrosso, P., Boeri, L., Serino, A., Colicchia, M., Ippolito, S., ... & Salonia, A. (2015). Infertility as a proxy of general male health: results of a cross-sectional survey. Fertility and sterility, 104(1), 48-55. 

4. Hanson, B. M., Eisenberg, M. L., & Hotaling, J. M. (2018). Male infertility: a biomarker of individual and familial cancer risk. Fertility and sterility, 109(1), 6-19. 

5. Craig, J. R., Jenkins, T. G., Carrell, D. T., & Hotaling, J. M. (2017). Obesity, male infertility, and the sperm epigenome. Fertility and sterility, 107(4), 848-859. 

6. Fullston, T., Teague, E. M. C. O., Palmer, N. O., DeBlasio, M. J., Mitchell, M., Corbett, M., ... & Lane, M. (2013). Paternal obesity initiates metabolic disturbances in two generations of mice with incomplete penetrance to the F2 generation and alters the transcriptional profile of testis and sperm microRNA content. The FASEB Journal, 27(10), 4226-4243. 

7. McPherson, N. O., Fullston, T., Bakos, H. W., Setchell, B. P., & Lane, M. (2014). Obese father’s metabolic state, adiposity, and reproductive capacity indicate son’s reproductive health. Fertility and sterility, 101(3), 865-873. 

8. Soubry, A., Schildkraut, J. M., Murtha, A., Wang, F., Huang, Z., Bernal, A., ... & Hoyo, C. (2013). Paternal obesity is associated with IGF2hypomethylation in newborns: results from a Newborn Epigenetics Study (NEST) cohort. BMC medicine, 11(1), 1-10. 

9. Boeri, L., Capogrosso, P., Ventimiglia, E., Pederzoli, F., Frego, N., Cazzaniga, W., ... & Salonia, A. (2019). Undiagnosed prediabetes is highly prevalent in primary infertile men–results from a cross‐sectional study. BJU international, 123(6), 1070-1077. 

10. Temidayo, S. O., & Du Plessis, S. S. (2018). Diabetes mellitus and male infertility. Asian Pacific journal of reproduction, 7(1), 6-14. 

11. Giahi, L., Mohammadmoradi, S., Javidan, A., & Sadeghi, M. R. (2016). Nutritional modifications in male infertility: a systematic review covering 2 decades. Nutrition reviews, 74(2), 118-130. 

12. Wright, C., Milne, S., & Leeson, H. (2014). Sperm DNA damage caused by oxidative stress: modifiable clinical, lifestyle and nutritional factors in male infertility. Reproductive biomedicine online, 28(6), 684-703. 

13. Gaskins, A. J., Colaci, D. S., Mendiola, J., Swan, S. H., & Chavarro, J. E. (2012). Dietary patterns and semen quality in young men. Human reproduction, 27(10), 2899-2907. 

14. Afeiche, M. C., Williams, P. L., Gaskins, A. J., Mendiola, J., Jørgensen, N., Swan, S. H., & Chavarro, J. E. (2014a). Meat intake and reproductive parameters among young men. Epidemiology (Cambridge, Mass.), 25(3), 323. 

15. Afeiche, M. C., Gaskins, A. J., Williams, P. L., Toth, T. L., Wright, D. L., Tanrikut, C., ... & Chavarro, J. E. (2014b). Processed meat intake is unfavorably and fish intake favorably associated with semen quality indicators among men attending a fertility clinic. The Journal of nutrition, 144(7), 1091-1098. 

16. Afeiche, M. C., Bridges, N. D., Williams, P. L., Gaskins, A. J., Tanrikut, C., Petrozza, J. C., ... & Chavarro, J. E. (2014c). Dairy intake and semen quality among men attending a fertility clinic. Fertility and sterility, 101(5), 1280-1287. 

17. Bold, J., & Swinburne, D. (2022). Pre-conceptual guidelines for men: A review of male infertility experience, including nutrition and lifestyle factors. Dietetics, 1(3), 164-181. 

18. Vicari, E., & Calogero, A. E. (2001). Effects of treatment with carnitines in infertile patients with prostato-vesiculo-epididymitis. Human Reproduction, 16(11), 2338-2342. 

19. Balercia, G., Regoli, F., Armeni, T., Koverech, A., Mantero, F., & Boscaro, M. (2005). Placebo-controlled double-blind randomized trial on the use of L-carnitine, L-acetylcarnitine, or combined L-carnitine and L-acetylcarnitine in men with idiopathic asthenozoospermia. Fertility and sterility, 84(3), 662-671. 

20. Sigman, M., Glass, S., Campagnone, J., & Pryor, J. L. (2006). Carnitine for the treatment of idiopathic asthenospermia: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Fertility and sterility, 85(5), 1409-1414. 

21. Safarinejad, M. R. (2009). Efficacy of coenzyme Q10 on semen parameters, sperm function and reproductive hormones in infertile men. The Journal of urology, 182(1), 237-248. 

22. Safarinejad, M. R. (2012). The effect of coenzyme Q 10 supplementation on partner pregnancy rate in infertile men with idiopathic oligoasthenoteratozoospermia: an open-label prospective study. International urology and nephrology, 44, 689-700. 

23. Ahsan, U., Kamran, Z., Raza, I., Ahmad, S., Babar, W., Riaz, M. H., & Iqbal, Z. (2014). Role of selenium in male reproduction—A review. Animal reproduction science, 146(1-2), 55-62. 

24. Macpherson, Yates, Hussain, & Dixon. (1998). The effect of oral selenium supplementation on human sperm motility. British journal of urology, 82(1), 76-80. 

Udostępnij

Tweet