Najczęstsze błędy żywieniowe pod lupą dietetyka - część 2.
Przeprowadzając wywiad dietetyczny z pacjentem, jako dietetycy możemy zauważyć pewną powtarzalność w poszczególnych nawykach żywieniowych, postępowaniu pacjenta dotyczącym aktywności fizycznej bądź stosowaniu farmakoterapii i/lub suplementacji.
Przed przeczytaniem tego wpisu zachęcamy do sprawdzenia pierwszej części
Nr 1 „Nie słodzę herbat i kaw. Zamiast cukru dodaję miód”
Jeżeli pacjent walczy z nadwagą i/lub zmaga się z zaburzeniami w obrębie gospodarki węglowodanowej organizmu (np. cukrzyca typu 2, insulinooporność), powinien zwracać w swojej diecie uwagę na rodzaj cukrów dostarczanych wraz z pokarmem i płynami. Niestety, ale do dziś można zaobserwować panujące błędne przekonanie wśród pacjentów, że miód jest dobrą alternatywą dla cukru. Niektórzy z nich nie zdają sobie sprawy, że cukier w miodzie wpływa na organizm podobnie jak ten „biały” użyty z cukierniczki. Jeszcze inni tłumaczą swoje nawyki tym, że miód jest źródłem nie tylko fruktozy, ale przede wszystkim witamin i składników mineralnych. Faktycznie prawdziwy miód, przede wszystkim tak cenny jak: gryczany, lipowy, spadziowy, akacjowy jest źródłem cennych dla zdrowia składników. Jednak zawiera w sobie cukier prosty, którego dodatek w diecie wpływa na wartość glikemii. Warto też, wspomnieć, że jeżeli miód doda się do gorącej kawy lub herbaty traci swoje cenne właściwości, które często stają się dla pacjentów argumentem – kartą przetargową w ustalaniu zasad w diecie i pozostawaniu przy pewnych zwyczajach. Niestety jeżeli chcemy wyrównać stężenie glukozy we krwi i prowadzić prawidłowo terapię np. cukrzycy i/lub otyłości należy unikać takich błędów.
Nr 2 „Robiąc zakupy staram się wybierać zdrowe produkty – najczęściej z działu „zdrowa żywność”
Niestety, ale nie wszystkie produkty znajdujące się na sklepowej półce w dziale „zdrowa żywność” do niej należą. Wśród nich można znaleźć poszczególne produkty zawierające dla naszego zdrowia szkodliwe dodatki, jak, np. syrop glukozowo-fruktozowy obecny w niektórych „fit” batonach.
Często konsumentów zwodzi nazwa produktu, np. „fit musli z ziarnami i suszonymi owocami”. Jednak zagłębiając się w skład na etykiecie produktu okazuje się, że jest to pokarm przepełniony cukrem prostym z niewielką ilością błonnika pokarmowego.
W dodatku, w zależności od stanu zdrowia pacjenta (np. alergii lub nietolerancji pokarmowych), nie wszystkie produkty nawet te zdrowe, mogą być dla niego odpowiednie, np. osoby nietolerujące laktozy, powinny unikać produktów zawierających ten cukier, dlatego powinno zwracać się pacjentom większą uwagę na znaczenie czytania etykiet kupowanych produktów.
Nr 3 „Kupuję ciemny chleb i bułki”
Pytając pacjenta o zjadane pieczywo warto dopytać o jego rodzaj, mąkę z jakiej zostało przygotowane i czy zostało wypieczone z użyciem zakwasu czy drożdży oraz gdzie zostało zakupione (w marketach czy w piekarniach). Niestety, ale nie każde „ciemne” pieczywo nim jest. Jak się okazuje producenci pieczywa próbują różnych ”sztuczek”, które ostatecznie wprowadzają nieświadomego konsumenta w błąd, barwiąc chleb lub bułki karmelem amoniakalnym, słodem lub cykorią, sprawiając wrażenie, że jest to pieczywo razowe. Podczas gdy to pożądane przez konsumenta powstaje z mąki z pełnego przemiału, w naturalny sposób zyskując ciemną barwę.
W zależności od stanu zdrowia pacjenta, należy dobrać też odpowiednio pieczywo wykonane na zakwasie lub na bazie drożdży, tak by nie podrażniać przewodu pokarmowego i nie potęgować dokuczliwych dolegliwości.
Nr 4 „Słyszałam/em, że kawa jest zdrowa, wypijam kilka kubków kawy dziennie”
W ostatnich latach pojawiło się wiele publikacji naukowych na temat pozytywnego wpływu składników zawartych w kawie na nasz organizm. Należy jednak zagłębić się w treść tych publikowanych wyników badań. Okazuje się, że wpływ wypijania kawy na zdrowie człowieka jest zależny od sposobu przygotowania tego trunku i wyboru odpowiedniej jakości kawy.
Do najzdrowszych metod zalicza się parzenie kawy (ze zmielonych świeżo ziaren) w ekspresie ciśnieniowym. Niestety, ale im dłużej parzymy ziarna kawy (poddane wysokiej temperaturze) tym więcej niekorzystnych dla naszego zdrowia związków powstaje i znajduje się w przygotowywanym naparze.
Dietetycy nie zalecają także wypijania nadmiernych ilości kawy rozpuszczalnej z uwagi na jej duży stopień przetworzenia.
Najgorszej jakości jest kawa parzona „po turecku”. Szkodliwe dla zdrowia substancje wydostające się z długo parzonej kawy, mogą stać się przyczyną podwyższonego poziomu „złego” cholesterolu oraz obciążać pracę wątroby.
Z pewnością powinno odradzać się pacjentom wypijanie kaw typu „3 w 1” – bogatych w cukry proste i syrop glukozowo-fruktozowy.
Pacjent powinien także uważać na nadmiar kofeiny w diecie ,który może objawiać się dolegliwościami ze strony układu krążenia, przewodu pokarmowego i nerwowego. Zwłaszcza, że niektóre osoby powinny szczególnie uważać na jej zawartość w diecie, a wręcz eliminować (np. osoby z zapaleniem błony śluzowej żołądka lub wrzodami żołądka, osoby miewające zgagę).
Nr 5 „W mojej diecie jest dużo owoców, które są podstawą zdrowego stylu życia”
Faktycznie owoce stanowią ważną część zdrowej diety. Jednak właściwy jadłospis powinien być prawidłowo zbilansowany i urozmaicony, nie skupiający się w największej mierze tylko na jednym składniku. Owoce świeże zawierają w sobie dużo witamin, składników mineralnych i błonnika pokarmowego, dzięki czemu pozytywnie wpływają na nasz organizm, odżywiając go i poprawiając np. perystaltykę jelit. Jednak nie można zapomnieć, że są także źródłem cukrów prostych, mianowicie cukru jakim jest fruktoza, która przyjmowana przez długi czas w nadmiernych ilościach może przyczynić się nie tylko do zwiększenia masy ciała (tkanki tłuszczowej), ale także stać się przyczyną zwiększonego stężenia trójglicerydów we krwi, zaburzać gospodarkę węglowodanową organizmu a u osób zmagających się z nietolerancją tego cukru wywoływać niemiłe dolegliwości, jak np. biegunka.
Nawet produkty uznawane za zdrowe spożywane w nadmiernych ilościach przez długi czas mogą wywołać działania niepożądane dla naszego organizmu. Trzymając się zasad zdrowego odżywiania warto pamiętać, że w całodziennym jadłospisie powinny znaleźć się 2 porcje owoców, najlepiej świeżych lekko dojrzałych.
