DIETA W ŁUSZCZYCY

Łuszczyca to choroba ogólnoustrojowa, skojarzona z występowaniem zaburzeń metabolicznych, takich jak: otyłość, cukrzyca, hiperurykemia, zaburzenia  gospodarki lipidowej organizmu oraz szybszym rozwojem miażdżycy, dlatego zmiana nawyków żywienia może odgrywać ważną rolę w jej terapii. Dieta w łuszczycy powinna być dietą niskokaloryczną, z pewnością jest istotną składową uzupełniają leczenie ogólne pacjentów chorych na łuszczycę, szczególnie osób cierpiących dodatkowo na otyłość. Istnieje wiele dowodów, że otyłość jest czynnikiem ryzyka wystąpienia łuszczycy i odwrotnie. Tkanka tłuszczowa trzewna produkuje wiele cytokin prozapalnych (TNF-α, IL-6, IL-8, IL-17, IL-18), tych samych, które biorą udział w zapaleniu łuszczycowym. Istotnym czynnikiem są wielonienasycone niezbędne kwasy tłuszczowe (WNNKT) omega-3 (działające przeciwzapalnie, hamująco na produkcję prozapalnych cytokin (IL-1b, IL-6,IL-8, TNF-α) i białek adhezyjnych (ICAM-1, VCAM-1). Wzbogacenie diety w  kwasy omega-3 oraz spożywanie innej żywności bogatej w naturalne antyutleniacze, może się przyczynić do zmniejszenia „stresu oksydacyjnego” i ograniczyć ogólnoustrojowy stan zapalny. Wiele odmiennych zdań słyszy się wokół diety bezglutenowej, ale u pacjentów z dodatnimi przeciwciałami antygliadynowymi wydaje się to zasadne. Ważnym elementem postępowania jest unikanie alkoholu i wszystkich jego form oraz używek wykazujących wpływ prozapalny na organizm ludzki. Chorym warto zwrócić  uwagę na ograniczenie, a najlepiej wykluczenie z diety soku grejpfrutowego podczas leczenia cyklosporyną oraz ograniczenie podaży cukrów prostych, tłuszczów zwierzęcych i alkoholu w trakcie stosowania retinoidów. Konsultacja z dietetykiem osób chorych  na łuszczycę jest ważnym elementem holistycznego podejścia do leczenia  pacjentów, którzy  oczekują kompleksowej opieki medycznej, a nie tylko wypisania recepty.

Zobacz również: Jaki jest wpływ alkoholu na organizm?   

DIETA NISKOKALORYCZNA I JEJ WPŁYW NA STAN ZDROWIA PACJENTA Z ŁUSZCZYCĄ

Warto wiedzieć!

Liczne badania wskazują na związek występowania łuszczycy i otyłości. Nie określono jeszcze czy nadmierna masa ciała jest czynnikiem wywołującym łuszczycę (zwiększona masa ciała często wiąże się z długotrwale utrzymującym się stanem zapalnym organizmu), czy może występowanie łuszczycy sprzyja pojawieniu się otyłości (stres, stygmatyzacja osób z łuszczycą i zajadanie problemów). Wiadomo jednak, że 2-krotnie częściej występuje otyłość wśród osób cierpiących na łuszczycę niż w populacji osób bez zdiagnozowanych jednostek chorobowych.

Osoby otyłe (BMI powyżej 30 kg/m2), mają zwiększone ryzyko wystąpienia łuszczycy i dodatkowo zwiększa się u nich ryzyko cięższego przebiegu tej choroby.

Komfort życia osób obciążonych łuszczycą, jak pokazują badania jest znacznie obniżony, w porównaniu z populacją osób zdrowych. Co więcej, aż u ponad 60% chorych na łuszczycę występują stany depresyjne, mające różne stopnie nasilenia, a u około 7% pojawiają się myśli  samobójcze.

Stosowanie diety ubogoenergetycznej może przynosić korzystne efekty terapeutyczne w leczeniu łuszczycy:

Związek między nadmierną ilością tkanki tłuszczowej i łuszczycą można tłumaczyć wspólną zapalną patogenezą obu tych schorzeń. Udowodniono, że komórki tłuszczowe osób otyłych charakteryzują się niekorzystnym prozapalnym profilem wydzielniczym związanym z nadprodukcją cytokin prozapalnych (m.in. TNF-a, IL-1, IL-6, IL- 8, leptyny, wisfatyny oraz inhibitora aktywatora plazminogenu 1 (PAI-1, plasminogen activator inhibitor 1)). Istnieją badania (oceniające rolę żywienia, opartego na zmniejszonej podaży energii w procesach zapalnych), w których wykazano, że osiągana tym sposobem redukcja masy ciała prowadzi do obniżenia w surowicy krwi stężenia cytokin oraz markerów prozapalnych, takich jak białko C-reaktywne (CRP, C-reactive protein), IL-6 czy receptor dla TNF-a, i ograniczenia układowych cech zapalenia. Według prowadzonych badań zmniejszenie podaży pokarmu o wysokiej kaloryczności przez miesiąc zmniejsza podziały komórkowe o 45%. Co więcej istnieją przypadki otyłych pacjentów (otyłość III stopnia), z ciężką postacią łuszczycy, u których choroba uległa całkowitemu ustąpieniu  po chirurgicznym zabiegu bariatrycznym – co może być kolejnym dowodem na korzystny korzystnego wpływ zmniejszenia masy ciała na przebieg kliniczny łuszczycy.  

DIETA WEGETARIAŃSKA W ŁUSZCZYCY

Rezygnacja z produktów mięsnych (głównie czerwonego mięsa oraz jego przetworów), a zwiększenie w swoim jadłospisie m.in. kasz, zbóż, suchych nasion roślin strączkowych, warzyw, owoców, pestek, nasion, orzechów i  grzybów, powoduje zmniejszenie podaży kwasu arachidonowego, który głównie występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego. Dieta wegetariańska charakteryzuje się także mniejszym spożyciem nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu, co korzystnie wpływa na utrzymanie prawidłowej masy ciała. Badania wykazują, iż u osób długoterminowo stosujących ten sposób żywienia stwierdza się wyższe stężenia związków o działaniu przeciwutleniającym w surowicy krwi (należą do nich m.in. kwas askorbinowy) oraz  niższe stężenia triglicerydów, kwasu moczowego i poziomu CRP . Z łatwością można stwierdzić, że  stres oksydacyjny odgrywa ważna rolę w powstawaniu  łuszczycy. Niekorzystne reakcje utleniania DNA, tłuszczów oraz białek prowadzą do zwiększonego powstawania reaktywnych form tlenu (ROS), które nasilają stan zapalny organizmu (zobacz: Stan zapalny - top 10 produktów, które z nim walczą) . U osób cierpiących na łuszczycę obserwuje się podwyższone wartości markerów peroksydacji lipidów oraz utlenionych lipoprotein o niskiej gęstości (ox-LDL), a to może sugerować, że dochodzi do nadprodukcji wolnych rodników tlenowych w tej jednostce chorobowej. U osób ze zdiagnozowaną łuszczycą, stosujących dietę wegetariańską, w niektórych przypadkach zauważa się zmniejszenie zmian łuszczycowych. W licznych publikacjach naukowych, wskazuje się na pozytywny efekt stosowania diety obfitującej w warzywa, owoce – produkty będące źródłem przeciwutleniaczy, a ograniczeniem/wyeliminowaniem mięsa i produktów wykonanych na jego bazie. Istnieją też doniesienia, że doustna suplementacja m.in. koenzymem Q10, witaminą E oraz selenem, może wpływać korzystnie na stan zdrowia osoby z łuszczycą i zmniejszać jego dolegliwości. Najprawdopodobniej ma to związek z normalizacją aktywności katalazy i dysmutazy w granulocytach. W literaturze można znaleźć doniesienia sugerujące, że wysokie spożycie warzyw i owoców, m.in. takich jak: marchew czy pomidor, może korzystnie wpływać na przebieg łuszczycy (co związane jest z wysoką zawartość karotenoidów, flawonoidów oraz witaminy C w tych produktach).  

DIETA BEZGLUTENOWA W ŁUSZCZYCY

Już w latach 80 (XX wieku), pojawiały się informacje o powiązaniu diety bezglutenowej z łuszczycą i pozytywnych efektach jej stosowania. Były to prace, mówiące o tym, iż u osób z celiakią obserwuje się częstsze występowanie zmian łuszczycowych (szczególnie u osób cierpiących na celiakię utajoną). Istnieje wiele teorii tłumaczących ten związek. Jedna z nich mówi o zwiększonej przepuszczalności błony śluzowej jelit, do jakiej dochodzi w przebiegu nietolerancji glutenu, a to może stać się przyczyną do wzrostu migracji bakterii, które powodują wystąpienie lub zaostrzenie zmian łuszczycowych. Niektóre z badań naukowych, sugerują, że u osób cierpiących na łuszczycę współwystępują przeciwciała antygliadynowe (AGA) w surowicy krwi i w takiej sytuacji wprowadzenie diety bezglutenowej może prowadzić do poprawy klinicznej tej choroby. Jednak by to potwierdzić należy wykonać szereg dodatkowych badań. Jednakże wobec  niejednoznacznych wyników badań, które nie gwarantują, że ich teza jest słuszna, należy zastanowić się nad słusznością wprowadzania diety bezglutenowej w terapii łuszczycy, z pewnością jest to przedmiot godny prowadzenia dalszych badań, a obecnie zanim zaproponuje się rezygnację z produktów zawierających gluten, warto wykonać odpowiednie badania w kierunku nietolerancji/nadwrażliwości/alergii na gluten u danego pacjenta z łuszczycą.

Zobacz również: Mąka bezglutenowa - z bananów, teff, czy batatów?  

DIETA OBFITUJĄCA W WIELONIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE A STAN ZDROWIA PACJENTA Z ŁUSZCZYCĄ

Nie od dziś wiadomo, ze kwasy tłuszczowe stanowią bardzo zróżnicowaną grupę związków chemicznych, a szczególną uwagę w terapii łuszczycy zwracają związki wielonienasycone (PUFA), niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Warto wiedzieć!

PUFA to m.in. takie kwasy jak: linolowy, alfa-linolenowy, a także arachidonowy, eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA). Są one potrzebne do syntezy eikozanoidów (grupy biologicznie aktywnych związków, które regulują czynność wielu narządów, m.in. układu sercowo-naczyniowego).

- Kwasy omega-6 dostarczają czynników o charakterze prozapalnym, prozakrzepowym oraz obkurczającym naczynia. Kwas omega-3 oraz kwas gamma-linolenowy są źródłem związków o przeciwstawnym działaniu .

- Osoby z łuszczycą powinny zadbać o odpowiednią ilość PUFA w swoim jadłospisie.

- Duża podaż kwasu linolowego wpływa na wzrost syntezy kwasu arachidonowego i w konsekwencji wytwarzania związków prozapalnych.

- Duża zawartość w diecie kwasu alfa-linolenowego wspomaga przemiany omega-3 oraz  hamuje reakcje z udziałem związków omega-6.

- Należy zadbać w diecie o stosunek podawanych kwasów omega-6 do omega-3.

Jeżeli chcemy zapobiegać chorobom przewlekłym , szczególnie mającym podłoże zapalne, warto obniżać stosunek kwasów omega-6 do omega-3. Dieta śródziemnomorska jest tego idealnym przykładem, uboga w nasycone kwasy tłuszczowe i kwasy typu trans, a zawierająca duże ilości PUFA z rodziny omega-3, przeciwutleniacze oraz flawonoidy, staje się dobrym uzupełnieniem leczenia chorób przewlekłych, zapalnych.

W łuszczycy PUFA (szczególnie omega-3), stanowią uzupełnienie terapii, podaje się je miejscowo i doustnie oraz w niektórych przypadkach dożylnie. Wyniki prowadzonych badań są zróżnicowane i zależą od długości i formy stosowania omega-3, jednak wskazują, że codzienne przyjmowanie doustnie odpowiedniej dawki oleju rybiego przez osoby z łuszczycą, przynosi korzystne efekty terapeutyczne. Dodatkowo chorzy zgłaszają poprawę stanu zdrowia także pod względem sprawności układu ruchu (ustąpienie lub złagodzenie bólu w obrębie stawów). Niektóre badania mówią, iż stosowanie wysokich dawek EPA przyczyniło się do zmniejszenia lub wyeliminowania dolegliwości (rumień, świąd, łuszczenie), związanych z łuszczycą. Jednak są to zbyt małe badania, potrzeba przeprowadzenia większej ich ilości na szerszej grupie badanych. Z pewnością osoba cierpiąca na łuszczycę powinna skorzystać z porady nie tylko lekarza, dermatologa, ale także psychologa, fizjoterapeuty i dietetyka. Cały zespół medyczny może pomóc osobie uporać się z chorobą, załagodzić jej objawy lub spowodować remisję.

Piśmiennictwo:

Gisondi P., Tessari G., Conti S. i wsp. Prevalence of metabolic syndrome in patients with psoriasis. A hospital-based case-control study. Br. J. Dermatol. 2007; 157: 68–73.

Kimball A., Jacobson C., Weiss S. The psychosocial burden of psoriasis. Am. J. Clin. Dermatol. 2005; 6: 383–392.

Cohen A., Sherf M., Vidavsky L. i wsp. Association between psoriasis and the metabolic syndrome. Dermatology 2008; 216: 152–155.

Naldi L., Parazzini F., Peli L. Dietary factors and the risk of psoriasis. Results of an Italian casecontrol study. Br. J. Dermatol. 1996; 134: 101– –106.

Bjorneboe A., Smith A., Bjorneboe G. Effect of dietary supplementation with n-3 fatty acids on clinical manifestations of psoriasis. Br. J. Dermatol. 1988; 118: 77–83.